Wanneer leerkrachten hun kracht bundelen

Uit verschillende onderzoeken, onder meer van McKinsey en Loyola University Chicago, blijkt dat niet alleen een individuele docent het verschil kan maken, maar dat een krachtig schoolteam misschien nog wel belangrijker is.

Dat vraagt om een open cultuur waarin men elkaar wil helpen en stimuleren. Waar docenten elkaar durven aan te spreken op hun rol. En waar organisatorische zaken goed geregeld zijn zodat er meer tijd is voor de ontwikkeling van lesinhoud. Daarnaast los je problemen samen op, zodat kinderen kunnen groeien in plaats van achterblijven. Hoe kan een schoolteam elkaar motiveren om te blijven groeien en van elkaar te leren?

Iedere andere week heeft team van Oggel een werksessie van anderhalf uur, waarbij het team vooral inhoudelijk aan het werk gaat. "Soms worden we bijgepraat over iets inhoudelijks, bijvoorbeeld onderzoeken naar het aanleren van woordenschat, maar de meeste tijd gebruiken we om twee aan twee een les te bedenken en een les voor te bereiden."

Daarin zijn ze nog wel zoekende. "De sessie is er om je te ontlasten zodat je niet nog na school samen aan de slag moet," zegt Oggel. "Maar vooral in het begin kregen we gesprekken over de inhoud en dan ben je zo weer alleen maar aan het praten. Vervolgens ga je bij de collega met wie je een les hebt gemaakt meekijken in de klas om daarna feedback te geven. Het is heel interessant om te zien hoe een collega het doet: je leert zoveel meer van iemand observeren.”

Het docententeam van TEC Walcheren bestaat uit leerkrachten van verschillende besturen, ieder met eigen ervaring en gewoonten. Kerkhof heeft het eerste jaar dan ook vooral besteed aan het samen ontwikkelen van dezelfde visie en missie. De methodiek helpt vervolgens bij het samen werken aan het lesaanbod.

Kerkhof: “Ik vind het erg belangrijk dat het lesaanbod en de werkwijze gedragen wordt door het hele team, alleen dan kan je een duurzame verandering teweeg brengen. De verbetering moet een balans zijn tussen enerzijds wat we uit de wetenschap en literatuur leren en anderzijds wat de leerkrachten ervaren en weten uit de praktijk van het werken met deze kinderen.”

De LeerKRACHT-methodiek werkt met drie pijlers. Het begint met ambitie; elk jaar worden onderwijsinhoudelijke thema’s bepaald voor het komende jaar. Vervolgens gaan docenten binnen vastgestelde periodes aan de slag met het omzetten van een thema in een concreet en haalbaar doel. Tot slot wordt aan het einde van elke periode met het team teruggekeken naar het doel en onderlinge samenwerking.

Wat Kerkhof erg aansprak aan de methodiek, is dat je op de inhoud gaat zitten en als team een doelstelling maakt die gericht is op de ontwikkeling van kinderen. Hoe kun je taalonderwijs sterk verbeteren, noemt ze als voorbeeld. 

"Om gestructureerd te werk te gaan, bepalen we aan het eind van elk schooljaar de verbeterthema’s voor het volgende schooljaar. Dat kunnen bijvoorbeeld thema’s als leesonderwijs, ouderbetrokkenheid of burgerschap zijn. Daarmee maken we een jaarplan waarin de thema’s doelstellingen krijgen die in een periode gehaald moeten worden. Denk aan: hoe kunnen we leerlingen sneller, effectiever en met meer plezier laten lezen? En wat hebben we daarvoor nodig? Ik merk vooral dat er meer openheid is gekomen naar elkaar. Er wordt veel meer overlegd, ook buiten de vaste momenten om. Leraren lopen makkelijker bij elkaar naar binnen en vragen elkaar hulp.”

Kerkhof heeft moeten zoeken naar haar eigen rol binnen deze werkwijze. “Je legt met de methodiek de regie meer bij leerkrachten, ik hoefde bijvoorbeeld ineens geen vergaderingen meer voor te bereiden. Mededelingen die anders in de vergadering werden toegelicht, moest ik nu op een andere manier delen. Daarnaast was het ook wel even spannend of de methodiek zou werken: goed plannen en faciliteren is een voorwaarde.”

Ook voor de docenten gaat het met vallen en opstaan. Ze lopen ze bijvoorbeeld aan tegen de tijd die het kost om de hele cyclus - inhoud bepalen, voorbereiden, elkaars lessen bekijken en evalueren - steeds opnieuw te doorlopen. "Eerst was het corona en nu zijn er weer oudergesprekken," zegt Oggel. "Er is een Paasviering, we hebben functioneringsgesprekken, ik werk parttime en mijn collega was ziek. Samen een afspraak maken blijft lastig om voor elkaar te krijgen: de ene keer lukt het wel en de andere keer niet.”

Een ander instrument binnen de methodiek is het meekijken in elkaars lessen om vervolgens feedback te geven. Iets wat  de docenten niet gewend waren. Oggel: "Voor de feedbackgesprekken hebben we nog wel training nodig. Nu vertellen we elkaar vooral wat goed ging en hoe leuk het was, terwijl we juist beter worden van inhoudelijk bespreken wat beter zou kunnen."

Daarnaast is er nog een praktische complicatie, omdat de docenten hun eigen klas uit moeten om meet te kijken met een collega. "We hebben allemaal een onderwijsassistent die het even over kan nemen, maar met bepaalde lessen wil je liever zelf aanwezig zijn. Daarom hebben we een les ook wel eens opgenomen, zodat we het konden terugkijken en nabespreken.”

Om dit soort drempels te nemen, komt af en toe een expertcoach van LeerKRACHT om het team te helpen bij zaken waar ze tegenaan lopen. Toch zijn Kerkhof en Oggel over het algemeen erg content.

Oggel: “De methodiek heeft ons als team veel gebracht. Vooral de verschuiving naar praten over de inhoud is een belangrijke stap geweest. We hebben nog nooit zoveel veranderd aan onze manier van lesgeven als in het afgelopen jaar. Juist omdat we veel zorgvuldiger kijken naar het onderwijs en de inhoud. En we kijken vooruit, naar wat we komend jaar willen verbeteren in plaats van ad hoc problemen op te lossen. De methodiek geeft rust. Iedereen is positief. We gaan uit van het kind, welke ontwikkeling willen we daar zien. En daar delen we ons onderwijs op in.”

Kerkhof: “Ik denk niet dat we dit hadden bereikt als we op de traditionele manier waren doorgegaan. Sinds we dit schooljaar groepsdoorbrekend werken op onze school, merk ik nog beter hoe groot het belang is geweest van deze werkwijze. Alles werkt veel effectiever en iedereen is betrokken. En je wordt niet meer geleefd door de waan van de dag, dat is heel prettig.”

In totaal zijn er twaalf van dit soort Meetups in het hele land. Alle oplossingen die worden aangedragen worden uiteindelijk besproken in de grote slotbijeenkomst in Den Haag op 26 mei 2021, om zo tot een concreet actieplan te komen waarna deze wordt aangeboden aan landelijke beleidsmakers.

Heb jij ideeën voor hoe we gelijke kansen voor elk kind kunnen creëren, of ben je op zoek naar oplossingen? Meld je aan voor de Meetup in jouw regio. Wil je zelf een Meetup organiseren naar aanleiding van Klassen? Graag! Mail ons.