Het selectief gebruiken van wetenschappelijke kennis zie je volop, zegt Stef Aupers. Volgens hem volgt dat vanuit een wantrouwen naar wetenschap en instituties in het algemeen. Maar dat selectief gebruik staat haaks op het wetenschappelijk ideaal, stelt Aupers.
"Mensen die tegen wetenschap zijn, of een alternatief wetenschappelijk wereldbeeld hebben, moet je niet beoordelen op hun kennis. Uit onderzoek van het Rathenau Instituut blijkt dat bijna een kwart van de Nederlanders denkt dat wetenschappers niet zo betrouwbaar zijn en maar wat knoeien. Dat is sterk gecorreleerd met een institutioneel wantrouwen."
Als het gesprek gaat over hoe dat te doorbreken, noemt Roland Pierik de vaccinatiegraad. Toen die hoog genoeg was, waren er allerlei alternatieve theorieën die werkten, omdat de vaccinatiegraad zo hoog was. Toen die daalde en te laag werd, gebeurde wat de wetenschap voorspelde: uitbraken van besmettelijke ziektes. Daardoor steeg de vaccinatiegraad weer. Pierik noemt het de negatieve feedbackloop, waardoor je merkt dat je theorie dus niet werkt.
Naast die feedbackloop, legt filosoof Daan Roovers uit dat mensen bombarderen met wetenschappelijke feiten niet helpt. "Dan helpt het vaak beter om aan te sluiten bij de zorg die mensen in die alternatieve hoek drijft." In de VS is onderzoek gedaan hoe klimaatsceptici toch te overtuigen zijn, omdat we toch wel een probleem hebben. Ze ontdekten dat de toon van de boodschap belangrijk is, vertelt Roovers. "Niet die linkse drammerige toon van: uit de auto allemaal. Maar meer: wat hebben we een mooi land, wat zouden we verliezen als de lucht niet meer zo fris was. Dat overtuigde eerder dan statistiek."