Dood en rouw

Verliezen van een dierbare
Kess gaat binnenkort naar de middelbare school. Zal ze daar over haar zus Bo vertellen, die stierf toen Kess vier was? Of wil ze haar, in gedachten, voor zichzelf houden? Kess praat sowieso niet graag over dingen die met Bo te maken hebben, behalve met een hele goeie vriend of vriendin. Ze wil niet dat zij medelijden met haar hebben; ze wil onafhankelijk van haar zus beschouwd worden en haar eigen verhaal creëren. Een film over rouw, identiteit en de impact van verlies op jonge leeftijd.

Eenzame opa
Ellen vermoedt dat haar overgroot opa eenzaam is na het overlijden van zijn vrouw. Moet zij dit met hem bespreken of juist niet.

Hieronder een aantal vragen om te bespreken in de klas:
- Wat is een dilemma precies?
- Heb je zelf weleens een dilemma gehad? Hoe ging je daarmee om?
- Wie kan je om hulp vragen als je zelf een dilemma hebt?
- Herken je het dilemma uit de aflevering?

- Wat is eenzaamheid?
- Zou je praten met je opa/oma over het verlies en eventuele eenzaamheid?
- Hoe zou jij het gesprek aanpakken?
- Wat gebeurt er als je dood gaat?

Vertellen over overleden vader
Tim zijn dilemma is of hij op de middelbare school al de eerste dag moet vertellen dat zijn vader is overleden, of dat hij eerst zijn klasgenoten wat beter moet leren kennen.

Hieronder een aantal interessante, filosofische vragen om te bespreken in de klas:
- Wat is een dilemma precies?
- Heb je zelf weleens een dilemma gehad? Hoe ging je daarmee om?
- Wie kan je om hulp vragen als je zelf een dilemma hebt?
- Herken je het dilemma uit de aflevering?

- Ken jij iemand van wie een ouder is overleden?
- Zou jij het meteen vertellen als jij Tim was? Waarom zou je dat wel of niet doen?
- Ken jij mensen die zijn overleden? Praat je hier vaak over?
 

Rouwen na een zelfdoding
Vier kinderen zitten nog maar op de basisschool als hun vader zelfmoord pleegt. Hoe gaan zij om met dit verlies? Documentairemaker Milou Gevers, die hetzelfde meemaakte, stelt de vragen die niemand destijds aan haar durfde te stellen. Door de directe vragen laten de kinderen zich van hun meest kwetsbare kant zien. De obstakels die de kinderen moeten overwinnen worden verbeeld als een reis door een landschap, geanimeerd met stop-motion. De film toont dat deze kinderen niet simpelweg slachtoffers zijn, maar een enorme veerkracht bezitten.

Deze les bestaat uit (optionele) vragen voorafgaand aan de documentaire Waarom bleef je niet voor mij? en het bekijken van een drietal fragmenten van de documentaire. Na elk fragment kunnen de leerlingen aan de slag met de verdiepingsvragen over de vorm en/of over de inhoud van de film. Tevens kan er een creatieve opdracht naar keuze worden uitgevoerd.

Opgelet: Mogelijk zit er in je klas een kind die iemand heeft verloren aan zelfmoord. Deze documentaire en lesbrief kan helpen dit onderwerp bespreekbaar te maken. Het is goed om je te realiseren dat deze documentaire emotionele reacties kan oproepen. Voorafgaand aan het geven van deze les is het belangrijk dat je je, als onderwijsprofessional, zeker voelt om het onderwerp te bespreken.

Praten helpt! Praten over zelfmoordgedachten kan anoniem: chat via www.113.nl of bel gratis naar 0800-0113.

Ik laat je gaan
De zeventwintigjarige Sanne lijdt aan een borderline-persoonlijkheidsstoornis, chronische depressie en slapeloosheid. Na negen jaar intensieve behandeling zonder resultaat heeft ze besloten niet langer te willen leven. Omdat ze niemand wil traumatiseren met haar dood kiest ze voor zelfeuthanasie, een humane manier van zelfdoding. Ze brengt haar vader op de hoogte van haar doodswens om hem de kans te geven afscheid te nemen. We zien Sanne in haar laatste weken, waarin ze toeleeft naar de dag waarop ze haar lang gezochte rust zal vinden.

Einddatum
Karo heeft in haar agenda een einddatum staan. Dit is datum waarop Karo dood wil. Ze zit in een euthanasietraject en wacht nu op de laatste toezegging. 

• Wat zou jij doen als je je einddatum weet?
• Wat zou jij doen als er iemand in je omgeving is die dood wil?

Is euthanasie een keuze?
In dit fragment legt Karo uit waarom ze heeft gekozen voor euthanasie. "Ik heb de behandelingen en de medicatie een kans gegeven. Ik voel me heel erg klem zitten. Ik wil dood gaan, maar ik wil niet de narigheid die het oplevert voor de omgeving"

• Vind jij dat iemand zelf te keuze moet kunnen maken om dood te gaan? Waarom wel/niet?
• Wat vind jij van de keuze die Karo heeft gemaakt?

Solliciteren om dood te gaan
Karo heeft nog een tweede second opinion nodig van een psychiater. "Ze checken of ik alle medicatie geprobeerd heb en of ikzelf nog in staat ben de keuze te maken om dood te gaan" vertelt Karo. Het euthanasie traject voelt voor Karo als een sollicitatie voor de dood.

• Wat vind je van de stappen die Karo moet nemen in het euthanasietraject?  
• Wanneer is iemand volgens jou niet meer in staat deze keuze zelf te maken?

Regie in eigen handen
Karo praat met haar vriendinnen over de werking van euthanasie. Ze legt uit dat er twee opties bestaan waar ze uit kan kiezen. Door de keuze die Karo zelf kan maken, krijgt ze alsnog het laatste stukje regie in eigen handen. 

• Hoe vind jij dat de vriendinnen op Karo reageren?  
• In hoeverre vind je dat Karo de regie heeft over haar eigen dood?