Mediastorm Nieuwsbrief: Needle spiking, een mediastorm?

De berichten zijn zorgwekkend, om maar niet te zeggen choquerend, en hebben het Verenigd Koninkrijk binnen de kortste keren in zijn greep. In de media duiken steeds meer verhalen op van het zogeheten Needle spiking, een fenomeen dat nog malicieuzer is dan de tot dan toe gebruikelijke manier van drogeren: pillen of andere substanties stiekem in het drankje stoppen van een nietsvermoedende feestganger. In korte tijd groeit het aantal meldingen van mensen die vermoeden gedrogeerd te zijn met een injectienaald tot 1300.

Experts reageren verwonderd. Om iemand te drogeren met een naald moet je precies de juiste plek raken, de naald er vervolgens zo’n dertig seconden in laten zitten, en dat zonder dat slachtoffer en omstanders er erg in krijgen. Het helpt ook niet dat er bij geen van de 1300 meldingen een naald wordt gevonden, omstanders en camerabeelden nooit een dader in actie zien en politieonderzoek nergens toe leidt.

Maar: ook in Frankrijk, Duitsland en België melden slachtoffers zich. Reden voor journalist Jeroen Gortworst van NOS Stories om het fenomeen in de gaten te houden. Op de op jongeren gerichte redactie rijst de vraag of Needle spiking ook in Nederland zou voorkomen. Na onderzoek stuitten ze op een vrouw die vertelt slachtoffer te zijn, en op 11 mei wijdt NOS Stories als eerste van de grotere, gevestigde vaderlandse media er een publicatie aan. Daarna komen er steeds meer meldingen, is drogeren met naald onderwerp van gesprek bij zowel Beau als Op1, en maakt iets van de paniek die het Verenigd Koninkrijk teisterde zich meester van Nederland.

Presentator Ahmed Aarad stond ooit op de kieslijst van GeenPeil en heeft jarenlange ervaring in de IT-sector. Hij is auteur van drie stukken op GeenStijl en begon zelf een nieuws- en opiniewebsite. Presenteren is een ervaringsvak - vandaag maakt hij vlieguren met een even behendige als onvoorspelbare politicus aan boord.

Co-presentator Arlette Adriani (De Wekelijkse Lottotrekking, Astro TV) heet Baudet warm welkom en vraagt of hij iets wil vertellen over de filmvertoning die hij de volgende dag organiseert, notabene in het Europees Parlement. Haar gast glimlacht en steekt van wal. Het blijkt te gaan om 2000 Mules, een documentaire waar factcheckers geen spaan van heel lieten maar die volgens Baudet ‘onomstotelijk’ laat zien dat Biden de verkiezingen heeft gestolen. Aarad onderbreekt hem.

"Onomstotelijk? Wat bedoel je daarmee?"

Baudet: "Zeer aannemelijk."

Hij kijkt alsof hij zelf ook geen tegenspraak had verwacht en zegt dat het Amerikaanse OM weer onderzoek gaat doen. Daarna vervolgt hij: "We zullen zien hoe het Europees Parlement reageert. Want als het in Amerika al gebeurt, die verkiezingsfraude, gebeurt het in Nederland of andere Europese landen misschien ook."

Dit zou een leuke retorische misstap zijn om te ontleden, ware het niet dat het idee dat onze verkiezingsuitslagen niet ‘kloppen’ gevaarlijk is. Iets minder aarzelend geponeerd kan zo’n stelling aardig wat heethoofden mobiliseren, zagen we bij de Capitool-bestorming. 

Want als het in Amerika al gebeurt, gebeurt het in Nederland misschien ook.

Aarad zegt dat we eerst maar eens de conclusies van het OM moeten afwachten. Verder reageert niemand, ook de als gast aanwezige hoofdredacteur niet. Het volgende onderwerp wacht, er is een raadslid uit Cranendonck aangeschoven die zich beklaagt over asielzoekers in zijn gemeente. Iedereen is weer bij de les en doet zijn zegje.

Het filmpje wordt verspreid over YouTube en TikTok bijna twee miljoen keer bekeken en heeft als titel: GEPRIKT met een NAALD tijdens het uitgaan? | De waarheid over drogeren. "Onze rubriek heet De Waarheid Over," verduidelijkt Gortworst. In het filmpje volgen we het verhaal van de 22-jarige Nathalie, die zegt in het Amsterdamse nachtleven slachtoffer te zijn geworden van Needle spiking. Haar huisarts zou een blauwe plek hebben ontdekt die hoogstwaarschijnlijk het gevolg was van een injectienaald. Nathalie werd onwel in een discotheek, waarna haar vader haar ophaalde. Ze deed melding van het incident bij de politie, maar tot een aangifte kwam het niet. Daarvoor is een bloed- en urinetest nodig, die binnen 24 uur moet worden afgenomen.

Gortworst: "Als je er gaandeweg achter komt dat er een melding is die je kunt verifiëren, of zoveel mogelijk kunt verifiëren, dan is het nieuwswaardig. We hebben tevergeefs contact gezocht met de club waar het is gebeurd. Haar vader heeft haar opgehaald; hem hebben we apart geïnterviewd. Je probeert zoveel mogelijk bewijs te verzamelen. We hebben Nathalies moeder gesproken, die mee was naar de huisarts." Van de huisarts zelf kregen ze geen bevestiging. "Dat hebben we geprobeerd, maar zelfs met Nathalies toestemming konden we vanwege patiëntgegevens en privacy de huisarts niet zelf spreken over de situatie."

Gortworst vond het belangrijk om in de uiteindelijke video recht te doen aan de belevenis van het mogelijke slachtoffer, zonder daarbij de bredere context uit het oog te verliezen. Zo haalt NOS Stories experts aan die het fenomeen in twijfel trekken. In totaal kreeg de redactie vier of vijf aangiftes onder ogen, waarvan één ook melding maakte van een misdrijf na het drogeren. Een jonge vrouw zegt te zijn beroofd van haar AirPods en bankpasjes, al kan ze zich daar door de drogering niets van herinneren. 

"Niemand kan uitsluiten dat ze geprikt zijn," zegt Gortworst. "Ook experts kunnen dat niet hard maken." Dat geldt vaak ook voor ‘ouderwetse’ drogeerslachtoffers, voegt hij toe. "Negen op de tien keer zijn ze er te laat bij om een test te doen en is er dus geen of onvoldoende bewijs."

Zonder de verhalen van slachtoffers te kort te willen doen, maar waarom ging NOS Stories zonder sluitend bewijs over tot publicatie? "Onze doelgroep heeft ook meegekregen wat er in Groot-Brittannië is gebeurd. De laatste weken heeft de angst misschien een vlucht genomen, maar daarvoor gingen er al veel TikToks rond over dit onderwerp. Er waren al filmpjes van vrouwen die anderen probeerden te waarschuwen. Dat ziet onze doelgroep ook. Daar wil je betekenis aan geven.’ Van angst zaaien wil Gortworst niets weten. ‘Die angst was er al."

Zo ontstond zonder zekerheid over needle spiking een mediastorm over needle spiking. Gortworst: "Wij kunnen voor onszelf verantwoorden dat wat wij hebben gedaan genoeg is om over te gaan tot publicatie. Wij hebben geen zeggenschap over wat andere media er vervolgens mee doen."

Dat laat onverlet dat hij niet alle berichtgeving nadien even secuur vindt. "Je had twee weken geleden een tienerfeestje in Helmond. Waar uiteindelijk mensen onwel werden. Zij werden met ambulance afgevoerd. Vijftienjarigen. Daar werd in eerste instantie ook geroepen dat komt door naalden. Het bleek gewoon te komen door de warmte, door oververhitting. In sommige media lees je dan toch terug dat er sprake zou zijn van naalden."

Zo lijkt er sprake te zijn van óf een gruwelijke manier van drogeren, of van een volkssage, vergelijkbaar met de smileybende, die Nederland de stuipen op het lijf jaagde door de mondhoeken van nietsvermoedende burgers door te snijden, maar niet bleek te bestaan. Of de eveneens gevreesde snelwegschutter.