Moderne Slavernij

In de podcast Het WK Wegkijken onderzoeken journalisten en voetballiefhebbers Clairy Polak en Hugo Borst de schaduwkanten van het WK Voetbal 2022. Hoe zit het bijvoorbeeld met de arbeiders die omkwamen bij de bouw van de stadions, hotels en wegen? Kunnen we spreken van moderne slavernij? En hoe zit het met onze eigen verantwoordelijkheid als voetballiefhebbers?

Het WK gaat straks van start alsof er niks gebeurd is. Ook ons Wilhelmus zal klinken in Qatar en miljoenen Nederlanders kruipen straks weer voor de buis. Dragen we wellicht zelf bij aan het probleem? Uitzendrechten en advertentiegelden zijn immers waar dit WK op draait. Zou er iets veranderen als we met z’n alleen een keertje niet keken? Borst en Polak duiken in deze vraagstukken en proberen samen met hun gasten tot een antwoord te komen.

Luister in je favoriete podcast-app.

Naar schatting 6.500 gastarbeiders kwamen om tijdens de bouw van de stadions in Qatar. Een onbekend aantal keerde ziek of gewond terug naar hun land van herkomst. Journalist Rudra Khadka zag hoe op het vliegveld van Kathmandu dode lichamen van de gastarbeiders werden binnengebracht. Buiten stonden rouwende familieleden en vrienden van de slachtoffers. Hij besloot de gastarbeiders een stem te geven en publiceert sindsdien hun levensverhalen.

Hij bezoekt familieleden van slachtoffers, spreekt met teruggekeerde arbeiders over de verregaande rechteloosheid waarmee ze in Qatar geconfronteerd werden. Hebben de Qatarese machthebbers inderdaad, zoals door hen toegezegd, de arbeidsomstandigheden verbeterd? De ervaringen van de Nepalezen die Khadka spreekt in Wij bouwden de Stadions confronteren met een andere werkelijkheid.

Kijk de hele docu nu op NPO Start.

In vijf jaar tijd is het aantal mensen dat in moderne slavernij leeft gestegen van 40 miljoen naar bijna 50 miljoen. Een leven van uitbuiting, schending van grondrechten en werken onder erbarmelijke omstandigheden tot ziekte of de dood erop volgt. Ondertussen dragen wij de t-shirts en bellen we met de telefoons die daar het resultaat van zijn. Zijn wij de slavendrijvers van onze tijd? En als we profiteren van slavenarbeid, welke verantwoordelijkheid dragen we dan? In Het Filosofisch Kwintet spreekt presentator Clairy Polak daarover met historicus Gert Oostindie en filosofen Daan Roovers, Eva Groen-Reijman en Govert Buijs. 

Kijk nu op NPO Start.

Bij moderne slavernij denk je misschien aan mensen die in fabrieken in India onder erbarmelijke omstandigheden zoveel en zo snel mogelijk broeken en T-shirts in elkaar zetten. Of aan de mensen die in Qatar de nieuwe stadions voor de wereldkampioenschappen bouwen. Maar ook veel dichterbij huis leven mensen in moderne slavernij. De precieze aantallen zijn lastig te noemen, omdat lang niet alle gevallen bekend zijn, maar de schatting is dat in Nederland jaarlijks ongeveer 5.000 mensen slachtoffer zijn van moderne slavernij.

“Slavernij gaat erom dat je je niet kan onttrekken aan een situatie,” zegt Francien Winsemius van FairWork, een organisatie die moderne slavernij bestrijdt en opkomt voor de belangen van de slachtoffers. “Dat kan bijvoorbeeld doordat je werkgever je paspoort in bezit heeft, je torenhoge schulden oplegt, of dat hij of zij je familie kent en hen kan gaan bedreigen als je stopt met werken.” In tegenstelling tot bij de vroegere trans-Atlantische slavernij is er bij moderne slavernij dus geen sprake van het wettelijke bezit van een ander mens, maar wordt de afhankelijkheid van een baas op andere manieren gecreëerd.

Lees het gesprek dat we met Winsemius hadden.