Hoe we in Nederland voor elkaar zorgen is één van de belangrijkste pijlers van Human. Met deze programma's hebben we dat thema in 2018 op de kaart gezet en gehouden.
Nog een paar dagen en 2019 staat alweer voor de deur. Dat nodigt uit tot een kleine terugblik. Hoe we in Nederland zorgen voor elkaar is één van de belangrijkste pijlers van Human. Ook afgelopen jaar registreerden we hoe het eraan toe gaat in verpleegtehuizen, ouderenflats, maar ook hoe jong en oud met elkaar omgaan.
Door goed te kijken en te luisteren hopen we te leren wat er goed gaat, en wat er beter kan. Dit waren de Human-zorgprogramma's van 2018.
In april van dit jaar maakte In De Leeuwenhoek de tongen los nog voor de vierdelige serie goed en wel was begonnen. Een dag voor de eerste aflevering berichtte Trouw over misstanden in het verpleeghuis waar Hugo Borst en Adelheid Roosen de serie hadden opgenomen.
Later blijken die aantijgingen, op de gebruikelijke tekortschietende zorg na, ongegrond. Wel stelt de inspectie dat er te weinig personeel is dat niet is toegerust voor de zware doelgroep: dementerende ouderen.
Hugo en Adelheid
In In De Leeuwenhoek slaan Adelheid en Hugo de handen ineen en kijken hun ogen uit in het bijzondere Rotterdamse verpleeghuis De Leeuwenhoek. Van de directeur van de Rotterdamse zorginstelling mag worden gefilmd, ook als er te weinig personeel staat en bewoners liefdevolle zorg en aandacht tekortkomen.
Of De Leeuwenhoek representatief is voor de staat van de verpleeghuiszorg in Nederland? Tja. Er gaat veel goed. Er gaat genoeg fout. Het doet er niet zo toe. Het kan gewoon beter. Maar dan moeten we in ieder geval wel begrijpen wat iemand die dement is zelf ervaart.
Impact
Na afloop van de serie organiseren we een reeks meet-ups over wat er anders en beter kan in de verpleeghuiszorg. Minister Hugo de Jonge belooft meer aandacht voor psychosociale zorg en ondersteuning van mantelzorgers. 'In ons programma ''Thuis in het verpleeghuis'' staat opgenomen dat psychosociale ondersteuning onderdeel moet zijn van de zorg die geboden wordt. En dat verwanten betrokken moeten blijven bij het leven van de verpleeghuisbewoner,' schrijft hij op zijn LinkedInpagina. 'Als de mantelzorger zich gesteund weet, heeft dat ook zijn positieve weerslag op het welzijn van de verpleeghuisbewoner. Daar gaan we mee aan de slag.'
In oktober zond Human de documentaire Moeder aan de lijn uit. Een intiem perspectief op de mantelzorg, wanneer drie dochters hun eigen leven noodgedwongen in de parkeerstand zetten om voor hun moeder te zorgen. Vaak doen ze dat uit liefde, maar soms zorgt plichtsbesef voor spanning en frustratie.
'Ze doen het toch maar,' zegt regisseur Nelleke Koop in dit interview over Moeder aan de lijn. 'Ze zeggen allemaal: het is toch mijn moeder.' Alle dochters hebben genoeg aan hun hoofd: opstandige pubers, carrière. Wat is het dan precies dat ze toch besluiten om er te zijn voor hun moeder?
Koop: 'Zij heeft jou het leven gegeven en jij brengt haar naar het einde van het leven. Dat heeft iets heel moois. Je hecht de draadjes goed af. Je bent geneigd om je eigen leven voorop te stellen en belangrijk te vinden. Maar intussen is goed voor het leven zorgen veel belangrijker.’
Twitter
Hoe groot de gemeenschap van mantelzorgers eigenlijk is, blijkt na de uitzending. Op Twitter spat een golf van ontroering en herkenning uiteen. Het doet beseffen dat iedereen in zijn buurt wel iemand heeft om voor te zorgen.
De serie In De Leeuwenhoek zette ons aan het denken over de tekortschietende sociale benadering van veel zorgpatiënten. Die benadering vonden we eigenlijk zo belangrijk, dat we Anne-Mei The, hoogleraar langdurige zorg en dementie, vroegen om met ons een video-reeks te maken over de eenzijdige kijk op alzheimer, die nog steeds op veel plekken heerst.
Doordat we dementie als een oplosbare ziekte presenteren, zo zegt Anne-Mei, missen mensen met dementie vaak sociale en psychologische ondersteuning. Bovendien geeft de belofte van genezing vaak angst en valse hoop. Problemen kúnnen niet alleen maar worden opgelost met klinische verzorging.
Oplosbare ziekte
Dat we dementie zien als een (oplosbare) ziekte heeft nog twee andere grote gevolgen. Ofwel we geven medicijnen, want als iemand ziek is, dan maak je die beter met medicijnen, zo gaat de gedachte. Of we doen niets. De redenering luidt dan: we kunnen nu eenmaal niets doen, want het ligt aan de ziekte.
Maar dat afwijkende gedrag komt misschien wel veel minder door dementie dan we denken. Juist door gedrag te snel af te schuiven 'op de dementie' verliezen we oog voor pijn of eenzaamheid. En doordat we dat niet zien, vergroten we die eenzaamheid alleen maar.
Impact
De serie, genaamd de Alzheimer-epidemie, maakte veel los. Op LinkedIn werden de video's zo'n 50.000 keer bekeken. Maar belangrijker: er werd veel inhoudelijk discussie gevoerd onder de gemeenschap van zorgprofessionals zelf. Die herkenden zich veelal in het gegeven dat het aan empathie en menselijkheid vaak ontbreekt.
Door de videoreeks ontstond er een discussie, onder andere onder zorgprofessionals. Er werd veel gereageerd via social media. 'Een diagnose kan stigmatiserend werken. Helaas is het in onze samenleving echter zo geregeld dat het juiste diagnosestickertje ook deuren opent naar hulp: een casemanager in het geval van dementie, ''passend onderwijs'' bij leerproblemen, etc.,' schrijft verpleegkundige Barbara Jiskoopt.
'Mooi filmpje en herkenbaar. Mijn moeder liep graag rond en was altijd actief,’ laat Mieke Vloon weten. ‘In particuliere zorginstelling vonden ze dat lastig met gevolg dat ze volgestopt werd met hallo en slaapmedicatie (zonder ons medeweten en dat van de huisarts).'