KNVB: ‘We hadden niks aan de locatie van het WK kunnen veranderen’

“Die is vrij helder. Vanaf 2018 hebben we veel met mensenrechtenorganisaties gesproken. Met vakbonden, met mensen die bekend zijn met Qatar. Daar kwam eigenlijk steeds het verhaal vandaan: boycot het niet. We hebben er als bondsbestuur uitgebreid over gesproken en besloten dat we drie opties hebben. Optie één: je gaat daarnaartoe en je doet verder niks. Optie twee: je boycot het. En optie drie, je proeft het al: we doen mee aan het WK, we gaan daarnaartoe, maar we gaan ook proberen op maatschappelijk vlak iets bij te dragen.”

Tekst gaat verder na afbeelding

“Nee, want wij zijn een voetbalbond en het WK is het allerhoogste waar we aan deel kunnen nemen en dat willen we winnen. We hebben ons de vorige keer niet gekwalificeerd, dus we zijn heel blij dat we erbij zijn. Dus we wilden het ook niet per se boycotten, nee.”

“Ik zal niet zeggen dat we van onze stoel vielen, maar het was wel een grote teleurstelling.”

“Nee, het was teleurstelling over het proces, over de wijze van besluitvorming en dat deze twee landen (Rusland 2018, Qatar 2022, red.) daar vervolgens uit zouden komen. Het heeft er ook voor gezorgd dat we ons grotendeels hebben teruggetrokken van het internationale voetbaltoneel in de jaren daarna.”

“Het was ondoorzichtig, niet transparant, er waren onduidelijke criteria.”

“Volgens mij is dat formeel nog steeds niet helemaal bewezen. Destijds had je een executive committee bij FIFA, waarvan negentig procent van de leden inmiddels dood of geschorst is, of in de gevangenis zit. Dat zegt wel iets over de kwaliteit van het bestuur denk ik.”

“Ik denk dat we toen nog redelijk in onze frustratie zaten. We hebben ook een periode, ongeveer van 2010 tot 2018, gehad waarin we weinig naar vergaderingen gingen. Naar de jaarlijkse congressen en dergelijke kwamen we wel, maar we waren zo teleurgesteld in de internationale voetbalwereld, dat we ons afvroegen of we onze tijd daar nog wel aan moesten verdoen. Laten we ons maar concentreren op het Nederlands voetbal, dachten we. En achteraf kan je concluderen dat dat een strategische fout was.”

“Ik denk het wel. In die zin dat je natuurlijk die verantwoordelijkheid hebt als lid van een bond. Net zoals de clubs in Nederland lid zijn van de KNVB, en de leden natuurlijk lid zijn van de KNVB, heb je een verantwoordelijkheid. Daar had je misschien meer mee moeten doen, ja.”

“Dat toch ook weer niet. Het was niet realistisch dat we daar iets aan hadden kunnen veranderen. Tot 2016 sowieso niet, toen stond iedereen aan de FIFA-kant achter de beslissing. Ook wat betreft juridische en financiële consequenties was er gewoon geen kans om dit te veranderen.”

“We hebben de spelersgroep twee keer bijgepraat, samen met de Nederlandse ambassadeur in Doha, mevrouw Kamstra, en de Nederlandse mensenrechten-ambassadeur van buitenlandse zaken, mevrouw Tazib, die ook ambassadeur in Qatar geweest is. We hebben het uitgebreid gehad over wat nu gaande is in Qatar, wat er aan verbeteringen heeft plaatsgevonden en wat er nog beter moet.”

“De tweede keer was recent, ongeveer een maand geleden. We hebben ze toen een video laten zien van Amnesty, waarin Amnesty eigenlijk tegen de spelers zei: jullie hebben dit niet gekozen, jullie zijn niet verantwoordelijk, maar het zou geweldig zijn als je je uitspreekt. En vervolgens hebben we tegen de spelers gezegd dat het aan henzelf is of ze zich uitspreken, maar dat ze vrij zijn om dat te doen, en dat dat ook voor ons goed is.

Het mooie was dat de coach (Louis van Gaal, red.) aan het einde nog afsloot door te zeggen: jongens, we gaan naar Qatar om wereldkampioen te worden. Dat is ons doel. Maar weet dat dit een heel belangrijk onderwerp is. En als je je hier over uitspreekt, zeg verstandige dingen.”

“Kritisch? Als ze een mening geven. Ik denk dat dat goed is. Maar het is daarvoor wel belangrijk dat je die baseert op de breedte van het onderwerp. Dat geldt ook voor de gemiddelde Nederlander die er een mening erover heeft.”

“Nou, Qatar heeft in Nederland een hele negatieve connotatie. Ik snap dat best, zeker vanuit het mensenrechten-perspectief rondom die arbeidsomstandigheden. Ik snap het ook vanuit bepaalde democratische omstandigheden.

Maar tegelijkertijd heeft Qatar ook een belangrijke rol gespeeld in de vluchtelingenproblematiek, rondom Jemen en Afghanistan. De grootste Amerikaanse luchtbasis in de regio is in Qatar gevestigd. En…”

“Kijk, als je in Nederland alleen maar de focus legt op hoe wij met arbeidsmigranten omgaan in het Westland en bij mij in de regio in Brabant, kan je ook heel kritisch zijn. Of over de situatie bij Ter Apel, of de toeslagenaffaire.

Dus je moet voorzichtig zijn om Qatar alleen af te meten op die misstanden. Ook al wil ik, laat ik helder zijn, dit op geen enkele wijze bagatelliseren.”

“Je moet die brief in context zien, denk ik. En het is goed om te weten, dat die brief een reactie was op een brief die wij gestuurd hebben.”

 “Zeker. Laat ik vooropstellen dat ik het een domme opmerking vind om in een brief te zetten. Maar de context die ik bedoel, is dat wij hier al anderhalf jaar druk op proberen te zitten, in gesprek met die UEFA-werkgroep met de FIFA.”

“Sommige processen duren heel lang. We hebben daar in juni over gesproken, toen wij in Doha waren met deze groep. Daar is ons toegezegd dat FIFA heldere standpunten in zou nemen, zowel op het gebied van het compensatiefonds als op het gebied van het Migrant Workers Center.”

“Nou, dat denk ik niet. Wij hebben nog op de brief die je net aanhaalde gereageerd dat dit niet in lijn was met wat wij in Doha besproken hadden en dat we er graag over in gesprek wilden. Daar zijn we afgelopen donderdag voor in Zürich geweest. Dus dit is een onderdeel in een keten van communicatie. Maar het was natuurlijk een onverstandige zin.”

“Ik denk te weinig.”

“Dat weet ik niet. Ik denk dat er te weinig over nagedacht is. Het is in lijn met de uitlating die Infantino eerder deed. En ik denk dat wat ze opschreven ging over de mensen die letterlijk op de arbeidsplaats, ter plekke zijn overleden. Dat is natuurlijk veel te kort door de bocht qua verantwoordelijkheid.”

“Nee, dat vind ik niet en ik zal uitleggen waarom. Ook hier geldt dat de materie toch iets complexer is dan die lijkt, want als we één stap teruggaan, dan is de vraag: wie heeft die stadions gebouwd? Ze zijn gebouwd door Europese, Australische en Amerikaanse bouwbedrijven, in opdracht van het organisatiecomité in Qatar, met toezicht van de overheid in Qatar en uiteindelijk daar achteraan de FIFA.

Noem het naïef, maar ik ben er nog steeds van overtuigd, zeker op basis van de gesprekken die we gehad hebben met de FIFA, dat hier beweging gaat ontstaan. En daar blijf ik in geloven tot het toernooi komt. Mocht dat niet zo zijn... Dan zullen we ons er met die Europese werkgroep wel weer op beraden hoe we hiermee verder gaan.”

In de podcast Het WK Wegkijken onderzoeken journalisten en voetballiefhebbers Clairy Polak en Hugo Borst de schaduwkanten van het WK voetbal 2022. Hoe zit het bijvoorbeeld met de arbeiders die omkwamen bij de bouw van de stadions, hotels en wegen? Kunnen we spreken van moderne slavernij? En hoe zit het met onze eigen verantwoordelijkheid als voetballiefhebbers?

Luister Het WK Wegkijken vanaf nu in je podcast-app.