23 maart

"Wat heeft de Denker des Vaderlands ons te bieden in deze crisistijd?" Natuurlijk kon ik die zien aankomen. Ik had ‘ja’ gezegd op de uitnodiging van omroep Max om over de corona-crisis te komen praten, maar toen presentatrice Martine van Os de vraag stelde, kon en wilde ik niet anders dan in eerste instantie bescheiden zijn.

"Laten we eerst proberen het gewicht van het moment te voelen," zei ik met verwijzing naar een essay van Karel Smouter in NRC van afgelopen zaterdag. Niet meteen deze totale ontwrichting van onze samenleving en de angst die dit oproept proberen dicht te smeren met leuke spreuken en treffende inzichten over levenskunst in tijden van crisis. Eerst maar eens even ervaren wat er gebeurt.

Mijn overvolle agenda als Denker des Vaderlands is van de ene op de andere dag vrijwel leeg. Het voortdurende rennen en vliegen en honderden handen schudden per week is acuut tot stilstand gekomen. En ja, ergens is dat ook een beetje een opluchting. 

Hoe lang kun je doorrijden in de zesde of zevende versnelling zonder schade? Nu, ineens is er tijd, maar omdat er ook kinderen zijn, en een thuiswerkende man, betekent tijd niet meteen tijd om te lezen en te denken. Er is tijd, maar niet de mogelijkheid om ermee te doen wat je voor ogen had. 

Maar moet ik dan niet iets dóen, heb ik me de afgelopen tien dagen afgevraagd, nu het vaderland zich moet heruitvinden? Bij de gedachte om wat leuke wijsheden uit de stoïcijnse filosofie te verspreiden via social media, bekroop me direct een groot ongemak. Opportunisme.

Eerst maar eens even het beest in de bek kijken. We weten niet waar we staan, we weten niet waar we heen gaan, de reflectie komt wel. 'De uil van Minerva spreidt haar vleugels pas tegen de avondschemering', citeerde ik vroeger dan een van mijn favoriete denkers, Hegel. Maar dat citaat is bezoedeld. 

Inmiddels maken we ons op voor de lange termijn. Dit wordt een marathon. De medische en economische vragen die dit virus oproept, zijn nog lang niet beantwoord, maar we hebben een beeld van een definitief verschuivende wereldorde.

En dus is het tijd voor de filosofie om aan boord te komen. Om de dag zal ik, in wisseldienst met Clairy Polak, hier mijn ervaringen en reflecties delen. Ik zal schrijven over 'De Pest' van Camus, over mijn oude vader die het alleen moet zien te rooien in het epicentrum van de ellende, Brabant, over vier eigenwijze individuen op honderd vierkante meter, en misschien toch nog eens iets over de stoïcijnse filosofie. Wordt vervolgd.