'Hoe kan iemand iets kennen als hij zichzelf niet kent? (..) Wat is de waarde van zulke ongegronde kennis?', verzuchtte Socrates. Zelfkennis ligt aan de basis van elk betrouwbaar oordeel; het loont daarom de moeite om onze eigen ervaringen te onderzoeken nu we gedwongen thuiszitten.

Twee factoren maken introspectie nu mogelijk en onvermijdelijk. We, althans de meesten van ons, hebben meer tijd: al is het maar omdat, ook als het werk doorgaat, de reistijd wegvalt. En belangrijker: elke routine is weg. Vaste gewoontes, vaste afspraken, vaste uitvluchten: ze zijn er al een tijdje niet meer. We moeten en kunnen op zoek naar nieuwe.

Voor mijzelf geldt: voor iemand die zo veel van huis was als ik, valt het me op dat het thuiszitten me toch niet al te zwaar valt. De muren komen niet op me af. Waarom was ik eigenlijk zo veel op stap? Wat zoek ik precies buiten de deur? Welke onrust bestrijd ik daar? Helemaal zonder impulsen van buiten kan ik niet, nu ook niet, maar ik heb gemerkt dat twee uur lezen op een dag - het liefst politieke filosofie - behoorlijk veel goed maakt van al die gesprekken en prikkels die ik voorheen van buiten haalde.

Dat is, in het kader van het humeurmanagement, prettig om te weten. Het is een strategie waarmee ik nog lang vooruit kan.

Wat doet de Corona-crisis met ons denken?
'Het filosofisch kwintet' van Human is er in normale tijden voor reflectie nadat het stof is neergedaald. Maar het zijn geen normale tijden en daarom proberen presentator Clairy Polak en denker des vaderlands Daan Roovers beurtelings de coronacrisis in dagboekvorm te duiden. Persoonlijk, verdiepend en met het immer urgente motto dat doorgronden belangrijker is dan het twistgesprek.

Cynisme is ongepast

Deze totaal ontwrichtende crisis heeft de mobiliteit van de hele bevolking met tientallen procenten heeft teruggebracht. Ik ben een beetje sceptisch over de nieuwe, radicaal andere maatschappijvisies die dit heeft opgeleverd, maar het heeft zeker nieuwe ervaringen teweeggebracht: vogelgeluiden in de stad, uitzicht op strakblauwe luchten zonder vliegtuigen, stille wegen.

Die ervaring zou ons het vertrouwen moeten geven dat verandering wel degelijk mogelijk is en dat elk defaitisme of cynisme ten aanzien van klimaatdoelen of politiek ingrijpen ongepast is. We kunnen als we moeten. Dat zou ons zelfvertrouwen moeten geven.

Meer berichten over corona