Hoe zullen historici in 2050 oordelen over de tijd waarin we nú leven? Daarover gaat het dit seizoen in Het Filosofisch Kwintet. In de tweede aflevering bespreken we Groeiende ongelijkheid.

Wat betekent het voor onze kansen en die van onze kinderen, dat de macht van de superrijken groeit en groeit? Eén van de gasten aan tafel is Joshua Livestro, hoofdredacteur van opiniesite Jalta.nl. Hij studeerde poiliticologie in Leiden en politieke filosofie aan de universiteit van Cambridge. Joshua Livestro werkte voorheen in Londen op het hoofdkantoor van de Conservative Party.

Lange tijd geloofde Livestro in het meritocratisch ideaal: 'Het bieden van kansen op basis van talent en het uitsorteren van mensen in een maatschappij op basis van dat talent.' Zelf profiteerde hij daar ook van: 'Mijn vader was afkomstig uit de arbeidersklasse, mijn broers en zussen en ik hadden de kans om te gaan studeren. Dat is prachtig.' Maar hij ziet nu dat het in de huidige maatschappij niet meer zo werkt. 'De kansen van een arbeiderskind zijn niet meer zo groot als in het verleden.'

Hoe verklaart u dat?

'Diegene die van de meritocratie hebben geprofiteerd, die gaan nu zelf vechten voor de beste kansen voor hun kinderen. Minder groei willen ze niet accepteren. Door hun investeringen in bijvoorbeeld bijles maken ze het voor de mensen die dat niet kunnen betalen lastiger om op te klimmen op de sociale ladder. Arme mensen kunnen ook niet verhuizen naar de wijken waar je de toegang hebt tot de beste basisscholen, rijke mensen kunnen dat wel.'

Zijn ongelijke kansen een groter probleem dan materiële ongelijkheid?

'Ja. Ongelijke toegang tot kennis leidt tot sociale spanningen en kan politiek ontwrichtend zijn. Kijk naar het VMBO dat we als een vergaarbak zien, dat doet wat met mensen. Herverdeling van geld is niet genoeg, we hebben herverdeling van kansen nodig.'

Hoe kun je kansen eerlijker verdelen?

'Dat is lastig. Als je aan mensen moet gaan vertellen dat ze levenskansen van hun kinderen moeten inleveren, zodat een kind aan de onderkant meer levenskansen heeft... Nou, dan breekt hier de pleuris uit. Herverdeling van geld valt nog te accepteren, maar levenskansen is iets wat veel persoonlijker is. Daarvoor is niet makkelijk een oplossing in te vinden.'

Wat betekent dat voor de toekomst?

'Op politiek vlak staan we op een soort kantelpunt. We hebben een periode van veertig, vijftig jaar gehad waarin het liberalisme en consumentisme dominant was. Die ideeën hebben nadrukkelijk doorgewerkt op ons denken over de economie en over de welvaartsstaat. Maar mijn opvatting is dat deze ideeën op zijn eind lopen. We zullen het meritocratische systeem moeten herdefiniëren.'