Alle kijk- en leestips
Dit seizoen vroeg ons filosofisch kwintet zich af: 'Hoe zullen historici in 2050 oordelen over hoe we nu leven?' We bedachten hoe over twee generaties wordt teruggekeken op de problemen en oplossingen van nu. Waarom doen we niets? In dit artikel krijg je alle kijk- en leestips nog eens op een rijtje.
Spring naar
Spreken over overbevolking is, zo bleek tijdens onze voorbereiding, een regelrecht taboe. In de eerste uitzending van Het filosofisch kwintet van dit seizoen probeerden we dit stilzwijgen te doorbreken. Zijn we eigenlijk al met te veel, op een moderne ark van Noach? Of maken we elkaar alleen maar bang met ondoordachte doemscenario's?
Lees- en kijktips
Onze collega's van Brandpunt+ hadden een interessant gesprek met filosoof Peter Singer over Overbevolking. Kern van de boodschap: we moeten het taboe nú bespreekbaar maken!
De Volkskrant onderzocht of we in 2050 wel tien miljard mensen kunnen voeden, met een interactieve productie. In december 2018 kwam diezelfde krant met een interactieve productie over wereldbevolking.
Tegenlicht maakte een documentaire over hoe we al die monden kunnen voeden en de wereld leefbaar kunnen houden. Het antwoord? Met kweekvlees.
Meer weten over eten? Van emeritus hoogleraar toegepaste filosofie Michiel Korthals verscheen onlangs het boek Goed eten - filosofie van voeding en landbouw.
De Britse krant The Guardian schreef over dit onderzoek, waar uit bleek dat 83 procent van de landbouwgrond gewijd is aan vlees- en zuivelproductie. Het levert slechts 18 procent van de calorieën. Als je graag je impact op de aarde wil verminderen is veganistisch eten volgens hoofdonderzoeker Joseph Poore de meest effectieve manier. Veel effectiever dan minder vliegen of een elektrische auto kopen.
Ook in The Guardian: een artikel over de impact die het hebben van kinderen heeft op het klimaat. In onze uitzending hadden we het over de tweet die ASN Bank op basis van dit stuk de wereld in zond. Hun reactie lees je hier.
Marc Davidson tipte ons dezeTedTalk van statisticus Hans Rosling over de relatie tussen religie en baby's.
In Zuid-Afrika merken ze al langzaam maar zeker de gevolgen van klimaatverandering en de impact die dat heeft op het dagelijks leven. Bekijk de 2doc kort: Leven zonder water, over hoe Day Zero nadert. De dag dat een stad met vier miljoen mensen droog komt te staan.
Volgens psycholoog Kees Kraaijeveld hoeven we niet een mensentsunami te verwachten, ook al verwachten de VN elf miljard mensen op aarde aan het eind van deze eeuw.
Interviews gasten aflevering 1
'Overbevolking is een westerse politieke term'
Is de aarde een soort Ark van Noach die maar een maximum aantal levende wezens kan dragen? Voorafgaand aan de aflevering over Overbevolking van Het Filosofisch Kwintet, spraken we met Kiza Magendane.
'We moeten dit vraagstuk niet negeren'
Is de aarde een soort Ark van Noach die maar een maximum aantal levende wezens kan dragen? Voorafgaand aan de aflevering over Overbevolking van Het Filosofisch Kwintet, spraken we met filosoof Ingrid Robeyns.
'We moeten handelen, voor het menselijk project'
Is de aarde een soort Ark van Noach die maar een maximum aantal levende wezens kan dragen? Voorafgaand aan de aflevering over Overbevolking van Het Filosofisch Kwintet, spraken we met Marc Davidson.
De kloof tussen rijk en arm wordt groter en de macht van de superrijken groeit en groeit. Wat betekent dit voor onze kansen en de kansen van onze kinderen?
Lees- en kijktips
Het basisinkomen wordt vaak als oplossing gezien voor de groeiende ongelijkheid. NRC schreef in juni over een studie waaruit blijkt dat het basisinkomen juist voor meer armoede zorgt.
Arjen van Veelen schreef voor de Correspondent een longread (12-17 leesminuten) over wat er gebeurt als we de groei van de ongelijkheid niet stoppen.
Politiek econoom Piet Rietman roept in een opiniestuk in de Volkskrant op tot actie: 'Het is ongemakkelijk om in een ranglijst van vermogensongelijkheid alleen de VS voor je te laten.'
Het Humanprogramma Schuldig heeft de afgelopen jaren ruime aandacht geschonken aan armoede en ongelijkheid. De serie, de achtergrondartikelen én de podcast raden we dan ook van harte aan.
Tamar de Waal vertelde in onze aflevering over de geboorteloterij. Eerder mocht ze bij Brainwash daar ook al over vertellen. In een eerder aflevering van Het Filosofisch Kwintet in 2015 kwam de geboorteloterij al ter sprake.
De Amerikaanse taalwetenschapper Noam Chomsky maakte een documentaire over de socio-economische evolutie in de Verenigde Staten in de 20e en 21e eeuw. De rode draad is zeer ongelijke verdeling van rijkdom en macht.
Accepteer de 'social' cookies om deze 'youtube'-content te bekijken.
Klik hier om je cookie-instellingen aan te passen.Een moment geduld, de content wordt geladen.
interviews gasten aflevering 2
'Verdienen is een moreel woord'
Hoe zullen historici in 2050 oordelen over de tijd waarin we nú leven? Daarover gaat het dit seizoen in Het Filosofisch Kwintet. In de tweede aflevering bespreken we Groeiende ongelijkheid.
'We hebben herverdeling van kansen nodig'
Hoe zullen historici in 2050 oordelen over de tijd waarin we nú leven? Daarover gaat het dit seizoen in Het Filosofisch Kwintet. In de tweede aflevering bespreken we Groeiende ongelijkheid.
'De groeiende ongelijkheid is een fout van ons systeem'
Hoe zullen historici in 2050 oordelen over de tijd waarin we nú leven? Daarover gaat het dit seizoen in Het Filosofisch Kwintet. In de tweede aflevering bespreken we Groeiende ongelijkheid.
Overstromingen, smoglandschappen, uitputting van grondstoffen: een wereldwijde milieuramp van ongekende omvang is hoogstwaarschijnlijk. Kunnen we ons doen en denken nog veranderen? In de wereldgemeenschap, in Nederland en in onze eigen straat?
Lees- en kijktips
Plastic wordt als één van de boosdoeners aangehaald van grote milieuproblematiek. We moeten minder consumeren. De Europese Commissie heeft alvast wegwerpplastic in de ban gedaan.
In 2016 maakte de Volkskrant deze indrukwekkende productie samen met programmamaker Bahram Sadeghi. Het maakt zichtbaar in hoeverre plastic onderdeel uitmaakt van ons dagelijks leven.
Overtuigd geraakt? NRC helpt om plastic te minderen.
Ook een aanrader: volg Jikke van Wijnen in haar strijd tegen plastic.
Benieuwd naar wat doorsnee Nederlanders doen om de wereld te verbeteren? De Volkskrant maakte portretjes. Hoopvol, of alleen een druppel op de gloeiende plaat?
Om het klimaat minder te belasten moeten we ook significant minder vliegen. Bas van Weegberg, voorzitter van DWARS, de GroenLinkse Jongeren, pleit in de Volkskrant voor Europese Spoorwegen. Reizen per trein moet sneller en goedkoper om een goed alternatief voor het vliegtuig te zijn.
NRC-journalist Milo van Bokkum dook ook in het dossier. De noodzaak lijkt duidelijk, maar een beter Europees treinnetwerk is nog niet zo makkelijk geregeld. Grasduin hier in het hele dossier van NRC (en ontdek of de TGV meer verstookt dan een Boeing, of lees hoe de topman van ProRail en de topman van KLM over de ontwikkeling van het spoor denken).
De Nederlandse overheid presenteerde op 10 juli 2018 de hoofdlijnen van het Klimaatakkoord. Bekijk de reportage van Nieuwsuur of lees de hoofdlijnen in NRC.
Alle ontwikkelingen rondom het Klimaatakkoord kun je volgen via de officiële website.
Na de presentatie van het Nederlandse klimaatakkoord had de NOS direct een gesprek waarbij kijkers vragen konden insturen. Hoofdvraag: wat gaan we merken van dat klimaatakkoord? Kijk de livestream hiernaast terug (vanaf 0:29).
Accepteer de 'social' cookies om deze 'youtube'-content te bekijken.
Klik hier om je cookie-instellingen aan te passen.Een moment geduld, de content wordt geladen.
Sorry, er ging iets mis.
Kweekvlees is één van de manieren om ons klimaat minder te belasten. Onze collega's van Tegenlicht maakten er deze indringende documentaire over.
Interviews gasten aflevering 3
'Ik denk niet dat we te laat zijn om het klimaat te redden'
We spreken Maarten Hajer op zijn kantoor van de Urban Futures Studio aan de Universiteit Utrecht. Een groene omgeving, met een futuristisch karakter. Hajer wordt meteen enthousiast van het idee om vanuit de toekomst naar het nu te kijken. Als curator van de tentoonstelling Places of hope probeert hij te verbeelden hoe we samen de toekomst vorm kunnen geven.
'Ik ben voorstander van achteruitgang'
'Een beter milieu begint niet bij jezelf. Die slogan betekent nogal wat. Als ik dan vervolgens de krantenberichten lees over zeevogels die aanspoelen onder de olie met plastic in hun maag en over de plastic soup in de zee dan denk ik: dat komt dus door mij, want een beter milieu begint bij jezelf.'
'Ik zie kentering bij jonge generatie'
In een monumentaal pand uit de 17e eeuw, aan de rand van Veluwe spreken wij met Johan van de Gronden. Vanuit zijn schaduwrijke binnentuin vertelt hij vol passie over de Nederlandse natuurbeweging waar hij als directeur van het WNF zo’n tien jaar lang een boegbeeld van was.
Sinds de digitalisering kunnen we op dezelfde aarde wonen, en toch in totaal verschillende werelden leven.
Vraag is alleen: leven we nu nog wel samen? Is er nog sprake van een publiek debat? En welke gevolgen heeft dit voor de democratie? Is er nog genoeg saamhorigheid om ingewikkelde grensoverschrijdende problemen op te lossen?
Lees- en kijktips
Algoritme is een woord dat met grote regelmaat terugkomt als het gaat over het publieke debat. Professor Robbert Dijkgraaf (te gast in onze volgende aflevering) schreef over zijn ontmoeting met de techies van Silicon Valley. Het algoritme lijkt een ideologie, maar wat voor samenleving willen wij eigenlijk?
Aan tafel schoof Valerie Frissen aan. Een tijd lang schreef zij stukken voor het Financieel Dagblad. Hier vindt u een overzicht.
Niet het meest recente stuk, wel één van de meest gedeelde stukken in de discussie rondom Facebook: de oproep van Nick Srnicek - hoogleraar Digitale Economie aan King's College in Londen - om Google, Facebook en Amazon te nationaliseren.
Onze gast Rogier De Langhe schreef dit stuk als reactie op het stuk van Nick Srnicek. Eerste citaat in het stuk: 'De overheid van de toekomst lijkt meer op Google dan op België, en dat is niet per se een slechte evolutie.'
Facebook heeft een grote invloed op het publieke debat en het verloop. Velen lijken dan ook verslaafd aan de app van het Amerikaanse bedrijf. Ben jij zo iemand, en wil je je Facebookgebruik verminderen? EenVandaag tipt hoe je de verslaving de baas kunt. Sowieso is het hele dossier 'Facebook' van EenVandaag de moeite waard.
Onze collega's van Tegenlicht maakten eerder ook al een uitzending over onze verslaving aan onze telefoons. Kijk die documentaire hiernaast, of duik in het dossier.
Vorig jaar maakten wij op het Brainwash Festival een speciale aflevering over de macht van datareuzen. Zijn wij nog de baas over onze eigen gegevens en dus onze eigen levens? En hoe beïnvloeden deze bedrijven de democratie? Na die uitzending gaven we meer kijk- en leestips.
Lees ook de interviews met de gasten van toen: filosoof Hans Schnitzler ('De ironie is dat Zuckerberg ons eigenlijk disconnect'), filosoof Beate Rössler ('Een goed leven vereist zelfreflectie en autonomie'), schrijver Evgeny Morozov ('Eigenlijk werken we allemaal voor Google') en historicus Philipp Blom ('We betalen graag de prijs van onze slavernij').
Eerder in ons vorige seizoen maakten we al een afleveringen over de invloed van propaganda op de democratie. Te gast waren toen socioloog Jaron Harambam, filosoof en psycholoog Kees Kraaijeveld, filosoof Daan Roovers en publicist Ian Buruma.
Interviews gasten aflevering 4
'Je mening veranderen wordt gezien als negatief'
Met haar hartelijke lach voelen we ons meteen welkom in het kantoor van filosoof Daan Roovers, in Amsterdam. Zodra we haar de titel van de aflevering voorleggen komt meteen denker Habermas ter sprake. ‘Digitalisering heeft wel dat oude idee van een gemeenschappelijk publiek debat veranderd.’
'Idee van nationale identiteit verdampt'
'Filterbubbels zijn niets nieuws,' zegt de Vlaamse filosoof Rogier De Langhe op zijn kamer aan de universiteit van Gent. Hij spreekt bescheiden maar beslist: 'Mensen zeggen wel dat Twitter informatiebubbels veroorzaakt, maar vroeger hadden mensen maar één enkele krant die was gelieerd aan een politieke partij.'
'We geven dure persoonlijke data gratis weg'
Op een plek waar nog veel mensen met elkaar in gesprek zijn - een Amsterdamse hotelbar, spreken wij met Valerie Frissen over de uitholling van het publieke debat. Algoritmes beïnvloeden steeds sterker het publieke debat, waardoor informatie ons steeds meer gefilterd bereikt. De drukbezette hoogleraar ICT & Sociale Verandering (Erasmus Universiteit Rotterdam) weet waar ze het over heeft. Ze werkt samen met veel internetbedrijven en gaat regelmatig in discussie met grote reuzen als Google en Facebook.
Na vier afleveringen over overbevolking, groeiende ongelijkheid, klimaatverandering en het verdwijnen van het publieke debat maken we de balans op. Wat hebben we nodig om onze koers te veranderen? Zijn onze Verlichtingsidealen nog wel van toepassing? Of moeten we opnieuw vaststellen wat ‘goed leven’ is? Kortom, kunnen we niet veranderen, of willen we dat niet?
Lees- en kijktips
Wouter van Noort sprak met de tecnho-optimist Andrew Keen. Alleen is hij de laatste tijd niet zo positief meer: ‘Het verdienmodel van Facebook zal leiden tot oorlog.’
Ook dit stuk van NRC roept op tot het redden van de democratie. Een boekbespreking van het boek van Andrew Keen met maatregelen om de toekomst te ‘fixen’.
De Volkskrant schetst een optimistisch beeld. Uit een onderzoek van het CBS blijkt dat we over veel dingen positiever zijn gaan denken. Maar is dat terecht?
Onze collega's van de Onzichtbaar Nederland (VPRO) maakten een VR-video waarin we rondrazen door een stad in 2040. Ontwikkelingen als het Internet of things, stadslandbouw, en autonoom rijdend verkeer hebben stad en land ingrijpend veranderd.
Accepteer de 'social' cookies om deze 'youtube'-content te bekijken.
Klik hier om je cookie-instellingen aan te passen.Een moment geduld, de content wordt geladen.
Zin in een futuristisch kijkje in een andere samenleving waar robots een belangrijke rol spelen? In de serie Westworld komen genoeg ethische dilemma’s aan bod. Wat voor rechten heeft een robot eigenlijk?
Interviews gasten aflevering 5
'Ik mis idealisme'
Hoe vaak zeggen we niet: ‘Met de kennis van nu had ik het anders gedaan.’ Wetenschappers kunnen vrij precies vertellen hoe de wereld er in 2050 uitziet, en dat beeld is niet rooskleurig. In deze aflevering bespreekt het kwintet wat er moet gebeuren. Kunnen we nog van koers veranderen, en willen we dat wel? Voorafgaand aan die aflevering spraken we met Robbert Dijkgraaf.
'We hebben behoefte aan nieuwe voorhoede'
Hoe vaak zeggen we niet: ‘Met de kennis van nu had ik het anders gedaan.’ Wetenschappers kunnen vrij precies vertellen hoe de wereld er in 2050 uitziet, en dat beeld is niet rooskleurig. In deze aflevering bespreekt het kwintet wat er moet gebeuren. Kunnen we nog van koers veranderen, en willen we dat wel? Voorafgaand aan die aflevering spraken we met Kim Putters
'Politicus heeft aardbeving nodig'
Hoe vaak zeggen we niet: ‘Met de kennis van nu had ik het anders gedaan.’ Wetenschappers kunnen vrij precies vertellen hoe de wereld er in 2050 uitziet, en dat beeld is niet rooskleurig. In deze aflevering bespreekt het kwintet wat er moet gebeuren. Kunnen we nog van koers veranderen, en willen we dat wel? Voorafgaand aan die aflevering spraken we met Marli Huijer.
Test hoe jij op de toekomst reageert!
Weten hoe jij op de toekomst reageert? We maakten tien toekomstscenario’s om het te testen. Doe de test hier! En kom er en passant achter wat voor dier je bent.
Een 'totale podcastfanaat' mailde ons met de vraag of we Het filosofisch kwintet niet konden uitbrengen als podcast. We vroegen twee medewerkers van Human het eens te testen. De één maakte een lange wandeling met de aflevering in zijn oor, de ander probeerde het tijdens het koken. Conclusie: met een paar kleine aanpassingen moet dat mogelijk zijn.
Ook NPO Radio 1 raakte enthousiast en niet veel later was hij daar. De vijf zomerafleveringen van Het filosofisch kwintet 2018 zijn nu te beluisteren als podcast. Fijn voor in de trein, op de fiets, tijdens het koken, of tijdens een lange wandeling.
Human maakte eerder al de serie What's The Right Thing to Do? De opvolger hiervan is Change Your Mind. De Amerikaanse hoogleraar en filosoof Michael Sandel gaat in gesprek met een groep millenials over morele dilemma's van deze tijd.
change your mind
In het nieuwe programma Change your Mind gaat de Amerikaanse hoogleraar en filosoof Michael Sandel in gesprek met een groep millennials over morele dilemma’s van deze tijd.