Democratie

POPULISME
Bijna iedereen is het er wel over eens: democratie is iets goeds, populisme is iets slechts. Dat blijkt na een eerste peiling van Michael Sandel. 'Bij populisme is het: alles is voor de winnaar', stelt singer-songwriter Lucky. 'Het idee dat de meerderheid het verdient om alles te krijgen, en de minderheid het verdient het om te verliezen.' 

Toch wil niet iedereen populisme zomaar afdoen als iets slechts. Isabelle, politiek wetenschapper, zegt: 'Populisme is een woord dat sommigen gebruiken om hun tegenstanders in diskrediet te brengen.' Isabelle krijgt bijval van spoken word artist YMP. 'Ook Martin Luther King was een populist, want ook hij sprak voor het gewone volk.'

REFERENDA
Sandel schakelt over op een andere vorm van democratie: referenda. Is dat een goede manier van bestuur door burgers? Twaalf van de twintig deelnemers zijn aanvankelijk tegen. Zij denken dat burgers te vaak niet geïnformeerd genoeg zijn om een goede beslissing te kunnen maken. Zes deelnemers vinden het juist een goed idee. Een referendum bevordert het publieke debat, zo menen zij. Hajar, presentatrice, merkt op dat veel deelnemers tegen een referendum lijken te zijn, wanneer ze denken dat mensen niet hetzelfde zullen stemmen als zij. 

HOOGOPGELEID
Dan komt Sandel met een prikkelend voorstel. Wat nu als we mensen die beter geïnformeerd zijn meer stemmen geven tijdens een referendum? Gegeven dat iedereen voldoende kans heeft zichzelf te informeren. Door middel van een test zou je kunnen meten of mensen goed genoeg op de hoogte zijn. 

Maar weinigen zien er brood in. Lucky vindt het voorstel verkeerd, want 'ook idioten moeten een stem hebben in onze samenleving'. Hajar denkt eveneens dat het principe van gelijkwaardigheid wordt aangetast door een dergelijk voorstel. Maar na wat langer nadenken vallen veel deelnemers toch voor het idee, mits iedereen dus genoeg kans heeft om zichzelf te informeren. Dat stuit Isabelle tegen de borst. 'Democratie gaat om de macht van het volk, iedereen dus. Bovendien: de meeste besluiten gaan erom hoe we het geld van de belastingbetalers uitgeven. Daar dragen vooral de niet-geïnformeerden aan bij, want zij beginnen vaak eerder met werken.'

QUOTASYSTEEM
De discussie verplaatst zich naar de vraag hoe het parlement, in Nederland de Tweede Kamer, vertegenwoordigd zou moeten zijn. Is het een goede zaak dat de meeste mensen in het parlement hoogopgeleid zijn? Hoe zit het dan met  quota voor etnische minderheden? En vrouwen?

De meningen onder de deelnemers zijn verdeeld. Sociaal wetenschapper Mridula is voor. 'De situatie is ongelijkheid verdeeld. Met een quotasysteem krijg je een kans die je allang had moeten krijgen.' Het gaat  schuren wanneer Sandel een quotasysteem voor praktisch opgeleide mensen ter sprake brengt. Lucky twijfelt. 'Ik wil goede politici'.

OMKOPING
Het laatste vraagstuk van Sandel gaat over omkoping. Wat is het verschil tussen een politicus die je 500 euro belooft als je op hem stemt, en een politicus die belooft de belasting te verlagen met 500 euro, wanneer hij gekozen wordt? 

Filosofiestudent Alexander geeft het antwoord waar de meeste deelnemers zich in kunnen vinden. 'Een belastingverlaging is een idee om het systeem te veranderen. Omkoping gaat buiten het systeem om.'

CONCLUSIE
Sandel vat de discussie over democratie samen. 'Er is een visie die zegt dat democratie niet meer is dan een manier om mensen te geven wat ze willen. Een soort marktplaats. Het algemeen belang wordt dan gediend door de belangen bij elkaar op te tellen en ze te vertalen tot een beleid.'

'Maar dat instrumentele idee van democratie kwam onder druk te staan toen een aantal van jullie zei: we willen goed geïnformeerde burgers die met elkaar debatteren en terug kunnen komen op hun mening. Dat hogere idee van democratie is lastiger, maar zeker niet onmogelijk.'