Met Kleurjekist maken Florien Smits (35) en Roos Zondervan (35) van een kille en donkere doodskist, een kleurrijke laatste rustplaats. Met hun voorgefreesde geïllustreerde uitvaartkisten bieden zij nabestaanden een verbindend afscheidsritueel dat de dood minder ongrijpbaar maakt en het leven viert. Hoe een afscheidsritueel je kan helpen, en over wat blijft na overlijden.

Het is vrijdagmiddag en Marieke de Beurs (41) staat in het atelier van haar moeder op Texel. In het midden van de ruimte ligt een deksel van een uitvaartkist van ongelakt populierenhout. De deksel bevat een voorgefreesde illustratie van de zee. Een meeuw zit op een strandpaal, een bootje dobbert op het water en de vuurtoren houdt toezicht. “Mijn vader, Walter Brommersma, zeilde veel,” zegt Marieke. “Hij was een echte Texelaar. De zee hoorde bij hem.”

Het gezin staat om de deksel, met verfkwasten in de hand. Oma Texel schildert met haar kleinkinderen (acht en tien) de zee in alle tinten blauw. Marieke kleurt de vuurtoren. Haar zus en de kinderen geven de lucht een geel-roze gloed en maken het strand goudkleurig. Tante schildert de zon.

Dochter Lieve laat het Waddenlied van Jochem Meijer uit de boxen klinken. Omdat je de zee aan alle kanten tegenhoudt / omdat jouw vuurtoren ‘s nachts over me waakt / omdat je naar zand ruikt en naar zout. Er wordt gedanst om de beschilderde deksel. Iedereen kijkt vol trots naar het eindresultaat. En hoe ver ik ook reis / of waar ik vandaan kom / ik kom altijd uit bij jou. Marieke hoort haar vaders stem: “Dit hebben jullie mooi gedaan.”

Persoonlijk laatste thuis

De uitvaartkist, genaamd Zeezicht, komt van het bedrijf Kleurjekist van eigenaren Florien Smits (35) en Roos Zondervan (35), dat nabestaanden een verbindend afscheidsritueel biedt in de vorm van het gezamenlijk beschilderen van een uitvaartkist. Florien was veertien jaar oud toen zij op basis van een Jungle Book-kleurplaat de kist van een overleden vriend van haar familie beschilderde. “Het is mijn mooiste herinnering aan zijn afscheid, omdat ik er als kind actief bij werd betrokken,” zegt Florien. 

Bij aankoop ontvang je een complete kist, inclusief bekleding, kwasten, mengbakjes en acrylverf in primaire kleuren. De voorgefreesde illustratie op de deksel geeft het een kleurplaat-stijl. Inmiddels werkt het duo met vijf ontwerpers die allemaal vanuit hun eigen visie over de dood en het vieren van het leven, een of meerdere illustratie(s) hebben ontworpen. “Je maakt van de dood en het afscheid juist iets kleurrijks,” zegt Florien. “Zo was het leven immers ook. Het mooiste dat je kunt doen is de overledene een persoonlijk laatste thuis geven.”

Om de cirkel rond te maken werkt Kleurjekist samen met stichting Trees for All. “Voor elke geleverde kist planten we vier extra bomen, bovenop de honderd bomen die we jaarlijks planten,” aldus Florien.

Maak de dood minder eng

Het gezin van Marieke zit in de auto, onderweg naar de condoleance. Dan zegt zoon Tijn opgewekt: “Ik ben zo trots op de kist.” Lieve knikt bemoedigend. “Ik vond het zo gezellig dat we aan het schilderen waren. En dat het daarna met opa ging leven.” Tranen staan in de ogen van Marieke. “Dat vind ik zo mooi, dat de kinderen op deze manier zelf iets hebben kunnen toevoegen aan het afscheid van opa Texel.”

Laura Schepens, beeldend therapeut bij Vrij & Zinnig, denkt dat Kleurjekist het rouwproces bij zowel volwassenen als kinderen kan ondersteunen. “Als iemand overlijdt, staan kinderen vaak, door alle hectiek en heftige emoties van hun ouders, aan de zijlijn. Het schilderen van een kist kan de dood grijpbaar en minder eng maken. En belangrijker: een gevoel geven ze bijdragen aan een afscheid, wat verbindend kan zijn. 

Kleurjekist sluit mooi aan bij de belevingswereld van jonge kinderen. Deze groep vindt het soms nog lastig om over hun gedachten en gevoelens te praten, maar kunnen door te schilderen toch uiten hoe ze zich voelen.”

Tekst gaat verder na de afbeelding

© Kleurjekist

Kinderen beschilderen een uitvaartkist van Kleurjekist

Laatste rondje

Alle geliefden van Walter Brommersma (Opa Texel) hebben zich, zowel fysiek als online, verzameld in het uitvaartcentrum op Texel waar Marieke in haar voordracht een rondje maakt door zijn leven. Wat zij van hem heeft geleerd en hoe dat in haar voortleeft. Ze vertelt over zijn liefde voor Noorwegen en hoe hij dat aan haar heeft doorgegeven. Hoe hij haar leerde om vogels te herkennen, wild te eten, te zeilen, te genieten van jazzmuziek en het leven te vieren.

“Voor de dood is het altijd moeilijk de juiste woorden te vinden, maar kinderen kunnen het zoveel beter,” zegt Marieke. “Lieve zei zo mooi: opa is nu een pop, maar hij heeft zich gesplitst in duizend stukjes en zit nu in ons hart.” Dan maakt Walter zijn laatste rondje met de Texelse boot. Marieke en haar familie staan uit te waaien op de pier. De boot toetert, en iedereen zwaait Walter voor de laatste keer uit. 

Tekst gaat verder na afbeelding

© Privé-domein familie De Beurs

De 'Zeezicht'-kist van Walter Brommersma in het uitvaartcentrum in Texel

Het leven vieren

Denken Florien en Roos dat het kleuren van een uitvaartkist de rouwverwerking bevordert? Roos knikt. “Je doet het samen, rakelt mooie herinneringen op, en dat verbindt. Vaak wordt gezegd dat je pas begint met verwerken als iemand eenmaal is begraven. Nu ‘moet’ je bewust tijd vrijmaken om stil te staan bij het verdriet. Doordat je samen de deksel beschilderd, ben je eerder afscheid aan het nemen. En terwijl je dat doet, ervaar je dat je het verlies samen draagt.” 

“Ik begrijp nu dat de dood een onderdeel is van het leven,” gaat Roos verder. “Het lijkt alsof we een druk voelen dat pijn en verdriet er niet mogen zijn. We willen de onomkeerbare dood oplossen.” “Dat kan helaas niet,” zegt Florien met een glimlach. “Maar, we kunnen er wel iets moois en verbindends van maken. Ik hoop dat mensen door ons initiatief terugkijken op het leven dat gevierd wordt, en niet alleen rouwen om de dood.”

Blackbird

Meer dan een half jaar later overvalt de rouw Marieke op de meest onverwachte momenten. “Maar het samenzijn en mooi maken van zo’n kist heeft ons een fijne herinnering gegeven naast het verdrietige afscheid. Ik rouw nog steeds omdat ik mijn leven opnieuw moet inrichten, zonder hem erin. Rationeel heb ik vrede. Het is goed geweest. Maar ik zal hem altijd missen en rouw omdat hij er niet meer is.” 

Alhoewel, toen het gezin na de ceremonie weer thuis aankwam, werd het opgewacht door een dikke zwarte merel. “Hij keek mij zo indringend aan en het nummer Blackbird van The Beatles, dat wij draaiden op de ceremonie, schoot door mijn hoofd. Blackbird singing in the dead of night / take these broken wings and learn to fly / all your life / you were only waiting for this moment to arise. “Misschien is pap wel een merel geworden, en komt hij af en toe kijken hoe het met ons gaat.”

Luister Wat blijft

Florien, Roos en Marieke zijn niet de enigen die stilstaan wat er overblijft als we er niet meer zijn. In de podcastserie Wat blijft volgen interviewers als Coen Verbraak, Floortje Smit en Clairy Polak het spoor terug van recent overleden Nederlanders. Net als Florien en Marieke stellen ze de vraag wat dierbare overledene écht hebben betekend. Wat kunnen we leren van hun leven? En hoe leven zij voort?

Dit vind je ook interessant