Waarom je nieuws moet bespreken in de klas (en hoe)

"Wie checkt 's ochtends het laatste nieuws," is de vaste openingsvraag om een groep scholieren of studenten van de Masterclass Medialogica beter te leren kennen. De keren dat een vinger de lucht in gaat, zijn zeldzaam.

Toch is dat geen verrassing, want uit onderzoek van het Commissariaat van de Media blijkt dat consumptie van nieuws is gedaald. Voornamelijk jongeren consumeren steeds minder nieuws, zij zijn zelfs een groot deel van de zogenoemde nieuwsmijders die naar voren kwamen in het onderzoek. Daarnaast blijkt dat jongeren journalistieke bronnen niet per se als waardevoller ervaren dan niet-journalistieke bronnen.

Jongeren consumeren tegenwoordig op een andere manier nieuws, vertelt hoogleraar media-opvoeding Peter Nikken in een interview met Youngworks. Het journaal kijken is niet meer van deze tijd. Jongeren volgen nieuws via sociale media en vaak lezen zij niet meer dan nieuwskoppen. Hierdoor missen zij het verhaal achter en de context van het nieuws.

Dat nieuwskoppen vaak wel bekend zijn bij jongeren, merkt het team van HUMAN Educatie tijdens de Masterclass Medialogica. Rowan Olierook, coördinator van HUMAN Educatie: "Zodra we nieuwsfoto's aan de klas - van voortgezet onderwijs tot hbo - laten zien, kennen ze meestal alle gebeurtenissen."

Floris Freyee is student Logistiek Teamleider aan het Regio College in Zaandam en vertelt ons dat het volgen van nieuws via sociale media laagdrempelig is. "De krant wordt gezien als oubollig, die zie ik niemand van mijn leeftijd lezen." Daarom gebruikt hij sociale media om nieuws bij te houden. Zodra hij behoefte heeft aan verdieping zoekt hij naar andere bronnen. Toch ziet Freyee dat niet iedereen in zijn omgeving deze verdieping zoekt en blijft hangen bij de koppen.

En dat 'koppensnellen' kan een probleem zijn voor onze democratie, betoogt het eerder genoemde artikel van Youngworks. Doordat jongeren niet meer betrokken zijn bij hedendaagse gebeurtenissen kan er een gebrek aan begrip, empathie en inlevingsvermogen ontstaan. Groepen kunnen tegenover elkaar komen te staan, doordat er minder nuance is in de nieuwsconsumptie.

Mbo-docent Bas Bouwense vindt dat docenten de taak hebben om het nieuws persoonlijk te maken, omdat jongeren vaak denken: ach, dat gebeurt mij niet. Bouwense is docent grafische vormgeving aan het Grafisch Lyceum in Rotterdam. Door het bespreken van nieuws in de klas ontstaat volgens hem een collectief gevoel. "Het nieuws raakt ons allemaal, we zijn hier allemaal mee bezig en iedereen heeft een mening," vertelt Bouwense. Vooral het delen van meningen met elkaar is volgens hem een meerwaarde van het bespreken van nieuws in de klas.

Bouwense vertelt met passie over het werken met mbo-studenten. Met oprechte interesse en het stellen van open vragen merkt hij dat studenten elkaar op een positieve manier kunnen beïnvloeden. "De studenten merken op: 'Aha, zo had ik het nog niet bekeken.' Deze gesprekken hebben impact."

Het belang van kennismaking met verschillende meningen komt zowel in het gesprek met docent Bouwense als met student Floris naar voren. Ze uiten hun zorgen over vaak eenzijdige informatievoorziening via sociale media. Door het consumeren van nieuws via sociale media bestaat het gevaar dat jongeren in een weinig diverse denkwereld blijven hangen. Via apps krijgen jongeren gepersonaliseerde informatie aangeboden, die als het ware een bubbel kan vormen met veel dezelfde informatie.

Bouwense en Floris noemen dit 'de algoritmebubbel' en geven aan dat het de taak van de docent is om die door te prikken. Toch vinden zij dat men niet van iedere docent kan verwachten dat zij nieuws bespreken in de klas. Dit kan namelijk uitmonden in gesprekken over maatschappelijk gevoelige thema's en vraagt dus om expertise en vaardigheden van de docent. Neem bijvoorbeeld de nieuwsberichten over het overvolle aanmeldcentrum in Ter Apel. Onderwerpen als deze zijn dé voedingsbodem voor complexe groepsgesprekken, met een dunne grens tussen feiten en meningen.

Lastige thema’s bespreken is niet voor iedere docent weggelegd; dit was de aanleiding van het afstudeeronderzoek van Florien Boutsema, Onderwijs & Innovatie student aan de VU Amsterdam en onderdeel van ons Educatie-team. Zij sprak verschillende mbo-docenten en -studenten over het voeren van dialogen over maatschappelijke thema's met de klas. Deze gesprekken kunnen namelijk bijdragen aan burgerschapsvorming van de student. Burgerschapsvorming is het enthousiasmeren van studenten en hun vaardigheden bijbrengen om op hun eigen manier mee te doen met de samenleving. Docent Bouwense ziet ook dat praten over maatschappelijke thema's in de klas bijdraagt aan de algehele ontwikkeling van de student.

Tijdens het onderzoek verzamelde Florien verschillende inzichten die docenten houvast kunnen bieden om bij te dragen aan burgerschapsvorming tijdens een klassikale dialoog. Zo is het benoemen van de processen in het klassikale gesprek belangrijk om structuur aan te brengen. De docent neemt de studenten mee in wat er tijdens het gesprek gebeurt. Bijvoorbeeld door inzicht te geven in welke meningen met elkaar botsen. Daarnaast kunnen docenten waarden als vrijheid en gelijkheid ter sprake brengen en kunnen zij bijdragen door het stimuleren van een onderzoekende houding van de studenten. Bijvoorbeeld door de student uit te dagen om verder te denken met een vraag als 'Wat gaat er in je om?'. De docent leert geen gedrag aan maar maakt studenten enthousiast om zich bezig te houden met maatschappelijke thema’s.

Wil je ook het gesprek aangaan in de klas over een maatschappelijk thema? HUMAN Educatie biedt gratis videofragmenten en lesmateriaal aan.