'Wees queer als je queer bent'

Op 21 maart is in Oeganda een strenge anti-LHBTIQ+-wet aangenomen die de vrijheden van LHBTIQ+-personen nog verder inperkt. Niet alleen staat er nu een levenslange gevangenisstraf op seksuele handelingen tussen mensen van hetzelfde geslacht, ook is Oeganda nu het eerste land ter wereld waar het jezelf LHBTIQ+ noemen strafbaar is.

Deze extreme inperking van de mensenrechten en vrijheden van LHBTIQ+-personen roept wereldwijd bezorgdheid en verontwaardiging op. Daarom reikte onze humanistische partner Hivos op woensdag 10 mei de Hivos International Activist Award uit aan Gracie Brendah Nanyunja.  Deze award is bedoeld voor een queer activist die strijdt voor gelijke rechten in een land waar deze nog verre van vanzelfsprekend zijn. Gracie is zo moedig om zich in te zetten voor queer personen met en zonder beperking in Oeganda, zelfs terwijl ze in ballingschap leeft.

“De bizarre wet die de Oegandese regering heeft aangenomen zorgt ervoor dat veel mensen uit de gemeenschap weer terug de kast in gaan. We krijgen telefoontjes van mensen die dingen vragen als: 'Hallo, ik had intiem contact met iemand en kreeg een mondinfectie. Waar kan ik de juiste hulp krijgen zonder veroordeeld te worden?' We helpen die persoon en volgen het op, maar ze nemen de telefoon niet meer op. We weten niet of ze zijn genezen, of ze extra medische hulp nodig hadden, of de medicijnen werkten of niet. We zouden eigenlijk huisbezoeken moeten doen, maar dat is nu te onveilig.

De wet suggereert ook dat mensen met een beperking geen relaties mogen hebben met mensen zonder een beperking. Dat geldt met name voor queer relaties. De gevangenisstraf kan oplopen tot twintig jaar. Deze wet ontneemt mensen met een beperking de autonomie om hun eigen keuzes te maken en hun hart te volgen."

Vorig jaar moest ik naar Kenia vluchten omdat het niet meer veilig was. Ik was altijd erg actief. Ik bezocht andere organisaties, zorgde voor een groot netwerk en bracht mensen met elkaar in contact. Sinds ik in Kenia ben, voelt het alsof ik niets meer doe. Maar nu heb ik de Hivos International Activist Award gewonnen en daarvoor ben ik enorm dankbaar.  Het is als een droom waarvan ik nooit had verwacht dat die zou uitkomen.

 "Je kunt me niet het zwijgen opleggen. Ik ben zeer aanwezig. Als mijn stem niet gehoord wordt, creëer ik een ruimte waarin ik wél gehoord word. Vroeger was ik altijd overal de enige queer persoon met een beperking. Maar ik ben zeker niet alleen in Oeganda. Mensen hebben vaak het idee dat als je in een rolstoel zit, je minderwaardig bent. Als je voortdurend zo behandeld wordt, ga je uiteindelijk geloven dat dat alles is wat je ooit zult zijn. Maar ik accepteerde dat op de een of andere manier niet.

Van jongs af aan verlangde ik naar representatie. Ik wilde bijvoorbeeld dat er iemand in een rolstoel in het parlement zou zitten. Maar naarmate ik ouder werd, besefte ik dat er niemand was om naar op te kijken.

Toen dacht ik: waarom word ik niet gewoon die persoon voor iemand anders? Zodat het volgende meisje in een rolstoel kan zeggen: ‘Als Gracie haar stem kan laten horen, kan ik dat ook.’ Ik heb een stem en die wil ik gebruiken. Ik probeer te bieden wat ik nodig had toen ik opgroeide.”

“Voordat ik samen met mijn partner Ruby onze organisatie Diverse Empowerment Foundation startte, was ik medeoprichter van een organisatie die zich inzette voor de rechten van mensen die leven met een beperking. Naarmate de organisatie groeide, raakten er meer mensen betrokken bij de besluitvorming. Helaas merkte ik dat mijn ideeën steeds minder ruimte kregen. Ruby had dezelfde ervaring bij een andere organisatie. Er was geen ruimte voor mijn lesbisch zijn, maar dat is nu eenmaal wél onderdeel van mijn realiteit. Toen dachten we: waarom beginnen we niet gewoon zelf iets? En zo begonnen we Diverse Empowerment Foundation.”

“Diverse Empowerment Foundation is een feministische organisatie voor queer vrouwen, met of zonder beperkingen, en wordt geleid door queer vrouwen. We zijn de eerste in het land die zich specifiek op deze groep richt. Maar dat betekent niet dat we er niet zijn voor andere groepen binnen de gemeenschap. We breiden onze diensten nu ook uit naar mensen met beperkingen die homo, bi, trans of non-binair zijn.

Door onze organisatie zitten nu ook queer mensen met een beperking aan tafels waar besluiten worden genomen. Het is niet makkelijk geweest, maar ik kan met trots zeggen dat mensen naar ons luisteren. LHBTIQ+-bewegingen erkennen nu dat queer mensen met beperkingen bestaan. Soms is financiering alleen niet voldoende om mensen met beperkingen te betrekken, maar in ieder geval zijn we nu zichtbaar. Dat is de eerste stap.

Hoewel ik me soms minder nuttig voel, nu ik in Kenia zit, vertellen mensen mij hoeveel ik heb bereikt, zonder het soms zelf te beseffen. Het winnen van de Hivos International Activist Award helpt me dat in te zien. Mijn partner vertelde mij: je ziet het misschien niet, maar je maakt het verschil. Je maakt geluid zonder te beseffen dat je gehoord wordt. Ze vertelde mij hoe belangrijk het is om van dit moment te genieten. In dit leven moeten we deze momenten vieren. En ze heeft gelijk. Het geluid is gemaakt en wordt nu luider. Ik ben blij dat ik hier mag zijn en de award in ontvangst kan nemen. Ik ben blij dat iemand zoals ik hier kan zijn. Ik hoop dat dit anderen hoop geeft dat het beter wordt. Spreek je alsjeblieft uit. Sta op. Wees queer als je queer bent."

Dit jaar werkt Metropolis weer samen met onze humanistische partner Hivos om verhalen te vertellen over belangrijke thema’s als de vrijheid om jezelf te kunnen zijn en klimaatrechtvaardigheid.

Buitenlandprogramma Metropolis laat de wereld zien door de ogen van lokale journalisten, die in hun eigen stad of land op zoek gaan naar antwoorden op universele vragen. De verhalen laten de kracht zien van mensen die onder welke omstandigheden dan ook oplossingen vinden en hun leven zelf vormgeven. Dat is waar de makers van Metropolis en Hivos elkaar vinden. De ideeën en creatieve oplossingen van mensen staan ook centraal in het werk van Hivos om inclusieve, eerlijke en duurzame samenlevingen te bouwen.

Bovendien zijn Hivos en Metropolis er allebei van overtuigd dat lokale, onafhankelijke journalistiek van levensbelang is voor kritische burgers en veerkrachtige democratieën.