Al schrijvend psychische klachten te lijf

Dat een tekort aan zingeving kan leiden tot ernstige psychische klachten, zoals een depressie, verslaving of zelfmoord, blijkt uit onderzoek van de Katholieke Universiteit in Leuven. Maar een tekort aan zingeving heeft meer gevolgen, het raakt de hele samenleving. Hoe meer mensen met deze klachten te maken hebben, hoe duurder het voor de hele maatschappij wordt. Psychologische en psychiatrische hulp betalen we voor een deel met elkaar, via onze belastingen.

Zandbergen hoopt psychische klachten onder Nederlanders te verminderen door ze te laten schrijven over zingeving, met het project Vriendschap in Twaalf Brieven, waarbij twee tot dan onbekende penvrienden elkaar via brieven helpen met zingeving onderzoeken.

Het project valt in de smaak, bij jong en oud, merkt Zandbergen. Ze kreeg zoveel lovende reacties, dat ze onlangs een tweede editie is gestart in Amsterdam. Bovendien begon Humanitas in Almere met een laagdrempeligere versie, met zes brieven in plaats van twaalf. 

Het project is ontstaan toen Zandbergen bij Zinnig Noord in Amsterdam actief was. Bij deze gemeenschap draait alles om zingeving. Deelnemers aan de activiteiten van de organisatie zijn vaak op zoek naar verdieping op persoonlijk gebied. 

Een van de manieren om die verdieping te vinden, is door het stellen van verdiepende vragen. Zandbergen ontwikkelde schrijfopdrachten, op basis van die verdiepende vragen, voor de deelnemers aan het brievenproject. Het project is overigens niet uitsluitend voor deelnemers van Zinnig Noord, maar voor iedereen die op zoek is naar meer zingeving.

Eenmaal opgegeven, koppelt Zandbergen twee personen aan elkaar.  Ze kennen elkaar tot dan toe niet. Ieder koppel ontvangt een pakket met 24 briefvellen en twaalf enveloppen en postzegels. Maandelijks krijgen de penvrienden een briefopdracht met zingevende vragen, die de ze apart van elkaar beantwoorden, in een brief aan de ander. Twaalf maanden lang leren ze elkaar zo kennen, stellen ze elkaar vragen, maar bovenal: lezen ze aandachtig elkaars verhalen. "Schrijven is zilver, lezen is goud," noemt Zandbergen dat. 

Een van de eerste schrijfopdrachten die Zandbergen geeft is het beantwoorden van de vraag: wat brengt jou tot bloei? "Wat iemand tot bloei brengt, kan van alles zijn. Denk bijvoorbeeld aan een gebeurtenis waardoor diegene sterker uit de verf is gekomen. Dat schrijven de deelnemers op, en sturen ze aan hun 'penvriend.' "In de tweede schrijfopdracht druk ik deelnemers op het hart om de brief van de penvriend heel zorgvuldig te lezen en te beantwoorden welke vragen deze informatie bij ze oproept."

Zandbergen vindt inspiratie voor de schrijfopdrachten, door te kijken naar de overeenkomsten tussen bomen en mensen. "Tussen hoe bomen en mensen zich ontwikkelen, zit enorm veel overlap. Hoe sta je geworteld, wie of wat is mijn beschermende bast, wat maakt dat ik bloei, of vruchten draag? Met zulke vragen moet een briefschrijver nadenken over welke omstandigheden van invloed zijn op je leven.

Na het succes van Vriendschap in Twaalf Brieven, besloot Zandbergen om een tweede variant te starten: een Vriendschap in Zes Brieven. Dit project startte begin februari, en wordt georganiseerd van Humanitas. Deze vrijwilligersorganisatie helpt mensen op gebied van eenzaamheid, verlies, opvoeden, opgroeien, detentie en thuisadministratie.

Ook dit project is voor iedereen toegankelijk. En ook hier staan zingeving en het motto 'schrijven is zilver, lezen is goud' centraal. "Maar er zijn ook grote verschillen," zegt Zandbergen. Zo is de schrijfinspiratie, de vragen die Zandbergen elke maand opstuurt, in deze versie wat luchtiger. "Je kan de vragen vergelijken met de korte vragen die op theezakjes staan van een bekend theemerk. 'Hou je liever van de zomer of de winter?' 'Ben je bijgelovig?' en 'Wat zijn drie positieve dingen aan deze dag?' Ik heb voor meer luchtigere vragen gekozen omdat de deelnemers bij Humanitas erg uiteenlopend zijn, vooral op het gebied van opleidingsniveau."

"Het tweede verschil is dat personen die zich aanmelden voor Vriendschap in Twaalf Brieven moeten betalen om te kunnen deelnemen." Zinnig Noord, de organisatie die het project organiseert huist in Amsterdam merkt dat mensen in Amsterdam dat betalen niet als drempel ervaren.

In Almere blijkt dit wel een drempel. Daarom neemt Humanitas in deze stad de kosten voor het project op zich. "Maar daarvoor moesten we wel de duur van het project inkorten: van twaalf naar zes brieven," vertelt Zandbergen. Ze hoopt dat beide projecten niet alleen populair blijven tijdens de coronacrisis maar ook wanneer alles weer 'normaal' is. De projecten hebben volgens Zandbergen een belangrijke functie: nadenken over wat jouw leven zin geeft.

Wil je meer weten over de projecten? Over het Amsterdamse project vind je meer informatie bij Zinnig Noord. Over vriendschap in Zes Brieven kan Humanitas je meer vertellen.