Ivanka (22) moet met psychische problemen de avondklok trotseren

“Het moeilijkste is dat de avondklok nu bepaalt hoe ik mij moet voelen,” zegt Ivanka (22). Ze heeft last van depressies en een eetstoornis, waarvoor ze drie dagen in de week in een kliniek verblijft. “Ik voel een soort druk om na negen uur niet mentaal in te storten. Maar als ik me rot voel, komt dat ineens. Dan is het chaos in mijn hoofd en verlies ik de controle.”

De avonden zijn voor veel mensen met psychische klachten het zwaarst, weet Nynke (21) van Team GeestKracht, het ervaringsdeskundigenpanel van het FNO. Zij begeleidt jongvolwassenen met psychische problemen met het delen van hun ervaringsverhalen aan media en politiek. Zelf deelde zij in 2018 bij #openup haar verhaal. “Wat Ivanka zegt, hoor ik bij veel jonge mensen met een psychische kwetsbaarheid,” zegt Nynke. "Vooral 's avonds word je geconfronteerd met eenzaamheid. Ook omdat je hulpverlener of huisarts vaak niet beschikbaar is.”

Bekijk het verhaal van Nynke.

“Ik vind de nacht vaak eng,” zegt Ivanka. “Voorheen vulde ik mijn avonden met familieleden en vrienden om ze door te kunnen komen. Door de avondklok moet ik alternatieven bedenken.”

Naast eenzaamheid heeft de avondklok volgens Nynke nog meer gevolgen. “Door de avondklok ontstaat angst om na negen uur ‘s avonds in te storten. Stel, je hebt psychische problemen waar angst een grote rol speelt, zoals het herbeleven van trauma’s. Door de avondklok ben je nog banger dat deze na negen uur ‘s avonds opduiken.” 

Als je zo vastzit in je hoofd, helpt het volgens Nynke om even uit de situatie te stappen en naar buiten te gaan. "Of even een vriend of vriendin op te zoeken als steun of veiligheid. Zo verbreek je in ieder geval voor eventjes het negatieve denkpatroon. De avondklok maakt dit onmogelijk.”

Voor nu lijkt het erop dat Ivanka in maart uit de kliniek wordt ontslagen. "Zonder de kliniek had ik het allemaal niet getrokken. Ik wil beter worden, maar zo’n avondklok belemmert me. Door mijn eetstoornis wil ik altijd controle hebben en het is lastig om deze niet te zoeken in eten, zelfbeschadiging of elke vijf minuten het nieuws te checken.”

“Voor mentaal sterke mensen zijn de nieuwe maatregelen al zwaar, laat staan hoe ondraaglijk het is voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. Mijn houvast is dat ik nu écht alles plan. Een week van te voren regel ik bij wie ik kan slapen of wie er bij mij slaapt. Verder slaap ik twee nachten in de kliniek. Zo heb ik ook in de avonden structuur en controle. Die hulp zie ik als een luxe.”

Als je dringend medische hulp nodig hebt, kan je tijdens de de avondklok naar buiten, als je het formulier ‘Eigen verklaring avondklok’ bij je hebt. Maar wat moet je doen als je last hebt van ernstige psychische nood, zoals posttraumatische stressstoornis (PTSS) of een ernstige angststoornis. Mag je dan een ommetje maken tijdens de avondklok? De website van de Rijksoverheid vermeldt het volgende: 

"Vraag uzelf telkens af of dit ook overdag zou kunnen. Als u vanwege psychische nood tijdens de avondklok naar buiten moet dan zorgt u ervoor dat u een eigen verklaring bij zich heeft waarop u uw situatie toelicht. Daarbij helpt het als u iets meeneemt dat uw eigen verklaring ondersteunt, zoals een crisiskaart, een afsprakenkaart van een behandelaar of een briefje met de naam en telefoonnummer van de behandelaar. Dat helpt om de situatie duidelijk te krijgen."

Dit geldt ook voor mensen die noodzakelijke hulp of (medische) zorg willen bieden. Dit kan soms niet wachten tot morgen. Je kunt dit aangeven op de eigen verklaring bij het vakje 'Iemand anders heeft dringend mijn hulp nodig'. 

Deze duidelijkheid vindt Nynke fijn. "Maar niet iedereen met psychische problemen heeft een behandelaar, omdat ze bijvoorbeeld nog op een wachtlijst staan. Daarbij vinden mensen met een psychische kwetsbaarheid het vaak lastig om hun mentale klacht serieus te nemen of te herkennen als een psychische noodzaak."

Ivanka beaamt dit. "Naar buiten gaan voelt als een drempel als ik weet dat ik mij moet verantwoorden tegenover een agent. Tegelijkertijd voel ik mij misschien ook gevangen als ik in mijn kamer blijf met al mijn negatieve gedachten."

“Ik snap dat de avondklok moest komen, maar met mensen die last hebben van psychische problemen wordt niet gepraat," gaat Ivanka verder. "In de media en de regering praten we over de mogelijkheid om je hond uit te laten na negen uur. En wij dan? Wanneer mogen wij vertellen hoe ondraaglijk de avondklok soms voelt?"

Nynke en Ivanka hebben tips hoe je de avondklok kunt doorkomen. "Ik maak de avonden niet lang als ik weet dat ik alleen moet slapen," zegt Ivanka. "Ze zijn nou eenmaal rot en hoeven niet lang te zijn. Zo wordt het snel weer licht."

“Als je het gevoel hebt dat je instort, is het soms moeilijk om dat onder woorden te brengen,” zegt Nynke. “Spreek af met iemand die je vertrouwt dat als jij een specifieke emoji stuurt, dat betekent dat je het even niet meer trekt. Die vertrouwenspersoon weet dan dat hij of zij je moet bellen om je gerust te stellen.”

Nynke: “De helpende gedachte die ik altijd tegen mezelf zeg is dat ik het allerergste, in mijn geval mijn trauma, heb overleefd. Dus ook deze dag en nacht kan ik aan!”