Op Nationale Vrijwilligersdag (7 december) worden alle vrijwilligers in het zonnetje gezet. We spraken met de directeur van één van de grootste vrijwilligersorganisaties van Nederland over wat het betekent om vrijwilliger te zijn en hoe Humanitas het al 75 jaar voor elkaar krijgt om een betekenisvolle bijdrage te leveren aan de samenleving.

Angelique van Dam trad aan als interim-directeur van Humanitas in mei 2019, maar mocht het jaar daarop de rol van directeur op haar nemen. Naar eigen zeggen komt ze vaak in verenigingen terecht die zichzelf met tijd en wijle opnieuw moeten uitvinden. Met een nieuw koersplan wil zij met de vrijwilligers en beroepskrachten de vereniging sterker positioneren.

Jaarlijks helpen 19.000 vrijwilligers zo'n 74.000 mensen. De hulp bestaat uit meer dan 700 activiteiten. Zo biedt Humanitas ondersteuning bij leven tijdens en na gevangenschap, omgaan met rouw en verlies, hulp bij eenzaamheid en het op orde brengen van je financiële administratie.

Hoe kijk je terug op 75 jaar Humanitas?

''Als ik terugkijk op wat we tot dusver hebben bereikt, kan ik daar kippenvel van krijgen. Het is een vereniging die bij de oprichting al zijn tijd vooruit was en daardoor nog steeds van deze tijd is. Het is ontzettend mooi dat je als vereniging al 75 jaar midden in de samenleving staat en zo de humanistische waarden steeds weer onder de aandacht brengt. Het lijkt tegenwoordig alsof deze waarden vanzelfsprekend zijn in Nederland, maar om daar echt handen en voeten aan te geven, is nog iets anders. 

Zo heeft Humanitas de afgelopen 75 jaar veel bijgedragen aan activiteiten die we nu heel normaal vinden. Denk alleen al aan de oprichting van het eerste verzorgingshuis, slachtofferhulp en de kindertelefoon. Stuk voor stuk initiatieven die ontstaan zijn vanuit  onze vereniging. Ik vind het heel mooi dat we kunnen voortbouwen op die geschiedenis en wie weet welke initiatieven onze vrijwilligers in de komende jaren uitbouwen, bedenken en opzetten. Dat zou je toch niet willen missen?

Is al die jaren het bestaan van de vereniging vanzelfsprekend? Nee, zeker niet. Humanitas heeft een bewogen geschiedenis, die laat zien dat als mensen hun krachten bundelen, er altijd een stap te maken is. Daarvoor is creativiteit en lef nodig en met de mooie combinatie van denk- en doekracht heeft Humanitas alles in huis om tachtig jaar te worden.''

Vrijwilliger Sophie (rechts) helpt Ilja (links) bij het verwerken van het verlies van een dierbare

Naast een jubileum kregen jullie dit jaar ook te maken met corona; hoe gingen jullie daar mee om?

''Voor ons werk is het menselijk contact van belang, dus dit vinden wij eigenlijk helemaal niks. Verbinding met elkaar zien wij als een belangrijke manier van werken en dat is natuurlijk wel een uitdaging. Heel veel van ons vrijwilligerswerk vindt plaats bij deelnemers thuis en binnen de mogelijkheden en richtlijnen die er zijn, gebeurt dat ook, al is dat nu in afgeslankte vorm. Toch is het niet alleen maar negatief, we zien namelijk veel nieuwe digitale initiatieven ontstaan en ik vind het fascinerend om te zien hoe snel we daarin geschakeld zijn.

2021 is het jaar van de vrijwillige inzet. Wat is het belangrijk dat we het komende jaar hier veel aandacht voor vragen. Meer dan ooit zullen de vrijwilligersorganisaties, zoals onze vereniging Humanitas, gesteund moeten worden in het organiseren van de beschikbare vrijwilligersinzet. Vrijwilligers hebben recht op de juiste aandacht, opleiding en ondersteuning. Goed georganiseerd en gecoördineerd. Om dat te organiseren, hebben we ook middelen nodig.''

Om eenzaamheid tegen te gaan brengt vrijwilliger Jamie (rechts) een bezoek aan Lena Maria (links)

''We bereiden ons als vereniging voor op financieel zwaardere tijden. We zullen de tering naar de nering zetten en tegelijkertijd kijken naar nieuwe mogelijkheden. Het vraagt een actieve inzet op het vinden van ‘nieuwe’ wegen, het aangaan van samenwerkingen, het bundelen van krachten en het starten van nieuwe initiatieven. Net als alle andere organisaties die geraakt worden door corona vraagt dit tijd, inzet en energie. Zo ook bij ons. We gaan onze weg wel vinden, dat doen we immers al 75 jaar, het is niet de eerste crisis, en het zal ook niet de laatste zijn.''

Wat maakt nou een goede vrijwilliger?

''De Humanitas vrijwilliger kan iedereen zijn. Ik zou zeggen: je bent van harte welkom als je vanuit een intrinsieke motivatie wilt bijdragen aan het leven van een ander. Als je kennis en kunde wilt inzetten voor een betere samenleving. We zijn een waardegedreven vrijwilligersvereniging. Wij zorgen voor de ruimte om jezelf te ontwikkelen om zo je eigen inhoud aan het vrijwilligerswerk te kunnen geven. Wij vinden dat iedereen in onze organisatie, of je nou een deelnemer, vrijwilliger, bestuurder of een beroepskracht bent, zich inzet om elkaar te ontwikkelen, te inspireren en te motiveren. Dat betekent dus dat we vele soorten vrijwilligers nodig hebben.

Als een vrijwilliger met een goed idee komt, dan krijgt hij of zij de ruimte om dat uit te voeren. Dat is ook de reden waarom wij veel verschillende soorten projecten hebben. Meestal kom je bij een vrijwilligersorganisatie en dan zeggen ze: 'Dit ga je doen en dit is hoe je het moet doen'. Wij draaien het om, want bij ons gaat het om zelf de regie hebben. Ik zie ons dan ook als een enorm clubhuis waar je van de ene naar de andere kamer kunt lopen en waarin iedereen zich geborgen voelt.''

Vrijwilliger Hanny (rechts) helpt Vincent (links) met het op orde krijgen van zijn administratie

''Ik zou heel graag willen dat wij ons doorontwikkelen naar een meer inclusieve vereniging. Een vereniging waar iedereen welkom is en zich welkom voelt. Dat alle verschillen en overeenkomsten gezamenlijk een bijdrage leveren aan de samenleving.''

Wat is de aantrekkingskracht van Humanitas?

''De aantrekkingskracht van Humanitas is dat we er voor iedereen zijn. Dat we een vereniging zijn vanuit prachtige waarden, dat we lef hebben, inventief zijn. Dat zie je ook heel goed terug in onze geschiedenis. Humanitas is opgericht aan het einde van de Tweede Wereldoorlog en één van de redenen waarom wij zijn opgericht, is omdat er in de verzuiling voor een hele grote groep mensen geen plek was. Je was protestants of katholiek en daar hoorde je dan bij. Niet alleen waren we daarin onze tijd ver vooruit, maar ook in de projecten die we destijds opzetten.

De eerste activiteit die Humanitas heeft georganiseerd waren kampen voor kinderen van NSB’ers. Om zoiets op te zetten, na een tijd van complexiteit en oorlog, zegt wel iets over onze vereniging.  Door de jaren heen zijn we inventief en initiatiefrijk geweest. Juist voor die groepen in de samenleving die het het meeste nodig hadden. Onze verbinding met dat wat speelt in de samenleving daagt ons uit en dat inspireert.''

Een vrijwilliger van Humanitas gaat samen met een oudere op pad

''De verbinding met wat speelt in de samenleving maakt dat je er niet van vervreemdt. Je moet niet te lang blijven zitten op iets wat je in het verleden hebt bedacht. Je moet met nieuwe ideeën kunnen komen. Dat idee groeit als klein zaadje uit tot stekje. Wanneer dat stekje te groot wordt, dus te groot voor de vereniging, dan splitst het zich af van ons.

Zo is ook het eerste verzorgingshuis van Nederland binnen Humanitas ontstaan, maar dat werd zo groot wij het niet konden trekken. Op zo'n moment moet je het durven los te laten. Onze grootste kracht is uiteraard de vrijwilligers. Zij doen het. En net zoals de vereniging, zijn ook zij van deze tijd.''

Philipanna (rechts) wordt geholpen door vrijwilliger Claudia (links) met het opvoeden van haar kinderen

Welk verhaal is je het meeste bijgebleven?

''Dat zijn er vele. Het meest inspirerende verhaal van 2020? Dat vind ik moeilijk. Het zijn vaak de kleine gebaren die het grote verschil maken. De wegen die onze vrijwilligers vinden om het onmogelijke mogelijk te maken. Dit jaar zijn dat toch wel de varianten in het zoeken naar verbinding. Met stoepkrijt op de straat, het bloemetje, het kaartje, het telefoontje, het videobelletje, de 1,5 meter wandeling.''

Welk verhaal vind je het meest inspirerend?

''We staan voor ontmoeting en het contact. Want daar begint het. Ik denk aan Anes, een gewaardeerd collega. Jaren geleden als vluchteling vanuit het voormalig Joegoslavië naar Nederland gekomen en in contact gekomen met Humanitas. Eerst als deelnemer en nu als beroepskracht werkzaam bij Humanitas. Als hij zegt dat hij het gevoel heeft dat hij welkom was bij Humanitas, dan weet ik waarom Humanitas er is.

Zoals Anes zegt. De zon komt op voor iedereen, Humanitas ook!''

Dit is ook interessant