Net zoals vorig jaar heeft Human weer een kerstverhaal van 'De vloer op' op het programma staan, gebaseerd op zaken die het afgelopen jaar regelmatig het nieuws haalden. Ditmaal geen aardgasproblematiek als centraal thema, maar eenzaamheid, regelmatig omschreven als een van de aanstaande volksziektes numero 1.

'Zoals altijd weten de acteurs van niets,' zegt bedenker van De vloer op, Peter de Baan. 'Wees op 19 november rond lunchtijd in Theater Amsterdam aan Danzigerkade. Je bent nodig tot een uur of tien ’s avonds.'

Veel meer wisten de acteurs van Het Kerstverhaal van De Vloer Op eigenlijk niet. Niet alleen voor hen was het avontuur ongewis. Net zo gespannen was misschien wel Peter de Baan zelf.

De vloer op  en de variant voor jongeren De vloer op jr.  bestaan sinds jaar en dag uit losse scenes. Vorig jaar lanceerden we voor het eerst een langere variant, een heus kerstverhaal. Geïnspireerd door een actueel thema uit het voorbije jaar gaf Peter de Baan de acteurs opdrachten. Al improviserend smeedden ze die aaneen tot een doorlopend verhaal met een begin, een midden, een einde.

Aan de bak

Voor het eerst moest ook Peter de Baan aan de bak. Hij kon niet voorzien waar de acteurs het verhaal naar toe zouden brengen. Hij moest zelf permanent improviseren om de acteurs met nieuwe opdrachten te verrassen.

Op die 19e november namen we in een groot leeg theater aan het Amsterdamse IJ De Zingevingsfabriek voor de tweede keer een op en top kerstverhaal op. Ook nu kon Peter de Baan niet vermoeden op wat onvoorziene afslagen de acteurs hem en zijn verhaal zouden brengen.

Waarom daagt Human met De vloer op  al achttien jaar acteurs en nu dus ook Peter de Baan zelf uit om te improviseren, om samen van (bijna) niets iets te maken? 'Spelen in de bereidheid naar elkaar te luisteren en af te stemmen, te mogen excelleren, maar ook weer te willen opgaan in het geheel. Geslaagde improvisatie is misschien wel de hoogste vorm van menselijke organisatie, maar die veronderstelt wel onderlinge afstemming en aandacht.' Zo hoor je het nog eens van een ander.

Die ander is hoogleraar Veiligheid en Burgerschap Hans Boutellier, schrijver van De Improvisatiemaatschappij. Hij formuleert beter dan we het zelf zouden kunnen waarom De vloer op, en daarmee improviseren bij Human zo hoog in het vaandel staat. Naar elkaar luisteren, samen afstemmen, aandacht voor de ander. Alleen dan maken we van niets iets.

Demonen temmen

Om twee uur ’s middags zetten de acteurs de eerste stappen op het podium van Theater Amsterdam, waar inmiddels een minimale set De Zingevingsfabriek verbeeldde. Tegenover hen de donkere leegte van een theaterzaal zonder publiek. Peter de Baan gaf de eerste aanzet tot een mogelijk verhaal.

Nasrdin Dchar en Sophie van Winden werden de eigenaren/therapeuten van De Zingevingsfabriek. Anna Raadsveld werd benoemd tot hun assistente, die in de eerste scene gauw al te charmant bleek te zijn. De andere acteurs kwamen langs om hun therapiesessie te ondergaan. Een kerstborrel moest ieders demonen temmen. Totdat ook daar de bom barstte.

'Ok, tot hier', klonk het om negen uur ’s avonds.

In no time was de set afgebouwd. Er was prosecco, er waren bitterballen. En vooral verbazing over wat er in zeven uur luisteren, onderlinge afstemming en aandacht voor de ander overhoop was gehaald.

Wisten de acteurs van te voren echt van niks? Als je het resultaat van De Zingevingsfabriek ziet zou je het niet geloven. En toch is het zo, anders zou het niet werken. De drie delen van het woord improviseren betekenen in het Latijn niet-voor-zien. Juist die confrontatie met het onvoorziene zorgt voor de onvermoede schittering die ook in De Zingevingsfabriek regelmatig doorbreekt.

Barstte de kerstbom?