'Geef bezorgers het respect dat ze verdienen'

Volgeladen busjes en maaltijdbezorgers die je roekeloos afsnijden, flitsbezorgers doorweekt van de regen die voor een hub staan te wachten op een bestelling, zijn niet meer weg te denken uit het straatbeeld. Voor Matthias, rider – bezorger – voor onder meer Thuisbezorgd, UberEats en Deliveroo, is het belangrijk meer bekendheid te creëren over de problemen in deze sector. En dat daardoor ook meer druk uitgeoefend kan worden op de politiek.

“Veel mensen maken gebruik van de sector,” zegt hij. “Maar ze weten vaak niet wat de moeilijkheden zijn achter de schermen. Ik hoop dat de documentaireserie Bezorgd, mensen laat nadenken over hun eigen bestelgedrag en dat meer riders zich organiseren met elkaar.”

Matthias is initiatiefnemer van onafhankelijke vakbond Radical Riders in Groningen, een vakbond die ruim een jaar geleden door Sjerp van Wouden werd opgericht in Amsterdam. Ze komen hiermee in opstand tegen de slechte arbeidsomstandigheden in de sector. “Ik denk dat het helpt als meer mensen zich bewust worden van de problemen,” zegt Matthias. “Door ons zichtbaar te organiseren door het hele land, kunnen wij als riders gezamenlijk de strijd aangaan. En we krijgen steun van de vakbond FNV Young & United."

Volgens vakbondsbestuurder Frank van Bennekom, verantwoordelijk voor bezorgers van Gorillas, Flink, Getir, Thuisbezorgd, UberEats en Deliveroo, is het noodzakelijk om nu in te grijpen. “We moeten naar een regeling waarin alle riders de waardering en het respect krijgen dat ze verdienen. Ze doen belangrijk werk en de vraag naar riders is hoog,” zegt hij. “En dat wordt alleen nog maar meer. Naar verwachting zijn er namelijk in 2030 duizenden dark stores in Nederland en die hebben allemaal personeel nodig.”

Maar of dat behaald wordt is de vraag, want gemeenten als Amsterdam en Rotterdam verbieden de komst van nieuwe dark stores. Daarnaast brengt de groei in deze sector ook gevaren met zich mee. Flits- en maaltijdbezorgers lopen een groot risico op ongelukken tijdens hun werk, al worden deze niet altijd geregistreerd bij de arbeidsinspectie.

Er wordt door werkgevers gemeten hoe snel je bent vanaf de hub van bijvoorbeeld een dark store, naar een klant. En als je daar te lang over doet, krijg je dat te horen. “Dat geeft druk,” zegt Van Bennekom. “Hoe sneller je bent, hoe beter je wordt beoordeeld. Sommige bedrijven hebben er een wedstrijd van gemaakt, wie het snelst is in het brengen van maaltijden krijgt iets extra’s.”

Tekst gaat verder onder de video.

Tijdens de pandemie in 2020 en 2021, kregen riders een bonus als extra motivatie voor diens inzet. Maar die bonussen zijn inmiddels opgeheven.

“Momenteel zijn er een heleboel werknemers die minder betaald krijgen dan toen ze deze baan begonnen,” zegt Matthias. “Het is überhaupt problematisch dat er met bonussen wordt gewerkt, want dat maakt werknemers meer opgefokt. Alles is gebaseerd op competitie, daar worden riders gewoon roekeloos van.”

En volgens Van Bennekom leidt dat tot zeer gevaarlijke situaties. “De risico’s worden steeds groter,” zegt hij. “In bijvoorbeeld een stad als Istanbul zijn vorig jaar 21 doden gevallen in deze sector. En ook in Nederland is het gewoon wachten tot de eerste onder een vrachtwagen terechtkomt.”

Riders in loondienst zijn juridisch verzekerd bij ongelukken tijdens werktijd, maar dat geldt niet voor zzp’ers. “Een bedrijf als Getir werkt bijvoorbeeld met zzp’ers,” zegt Van Bennekom. “Dan ben je als ‘werknemer’ dus niet vanuit het bedrijf verzekerd. En in een aantal gevallen zorgt het type dienstverband er ook nog eens voor dat riders niet worden doorbetaald bij ziekte of na een ongeluk,” zegt hij.

Veel riders komen hierdoor in serieuze geldproblemen volgens Matthias. “Het is onethisch maar helaas een veelvoorkomend probleem, daardoor stappen riders ook weleens zelf op. Ze gaan dan bijvoorbeeld in de horeca werken, in een supermarkt, of schoonmaakwerk doen. Maar daar hebben ze het helemaal niet beter,” zegt hij.

Veel riders zijn zich niet bewust van hun eigen rechten als werknemer. En daarnaast houden veel werkgevers in deze sector zich niet aan de wet. "Alle bedrijven die proberen zo hard als ze kunnen te groeien, zijn nu overbezet. De markt stort een beetje in," zegt Matthias. "Sommigen gaan failliet, dus er worden veel riders ontslagen. Er werken nu veel minder riders dan voorheen, dus de werkdruk voor bestaande riders gaat nog meer omhoog."

“Als we op deze manier blijven omgaan met kapitalisme, zal dit keer op keer blijven gebeuren in verschillende sectoren. Als startende bedrijven nou eens investeren in duurzaamheid en langere termijndoelen, in plaats van elkaar de tent uitvechten voor een monopolypositie. Ik vind het belangrijk dat werknemers hiervan op de hoogte zijn,” zegt Matthias.

Ook Van Bennekom vindt het belangrijk dat riders op de hoogte zijn van wat ze te wachten staat in de sector. Iedere rider die hij voor FNV Young & United spreekt, heeft wel een klacht over een werkgever, of over het klantencontact. Voor Van Bennekom was het een eyeopener dat veel riders zich gedehumaniseerd voelen.

“Ze voelen zich een nummertje, of een bite. In ieder geval geen volwaardig mens,” zegt hij. “Dat komt mede doordat bedrijven waarvoor ze werken alleen maar proberen een zo groot mogelijk deel van de markt over te nemen. En soms vallen de kleinste partijen weg en kunnen de grootsten de prijzen omhooggooien.

De strijd tegen dehumanisering is momenteel de grootste die wordt gevoerd,” zegt hij. “Ik zou mensen die veelvuldig bestellen, willen vragen hun eigen bestelgedrag ook eens onder de loep te nemen. Mensen zijn vaak disrespectvol tegen bezorgers,” zegt hij.

“Maak gewoon even kort een praatje met iemand die keihard werkt om jouw eten te bezorgen, omdat jij niet door de regen naar de supermarkt wil om je eigen maaltijd te koken. Al is het alleen maar voor een beetje erkenning dat je blij bent dat de bezorger er is. En wees je bewust dat de data die riders ophalen via alle bestellingen, ook nog eens worden doorverkocht aan grote bedrijven."

Het is volgens Van Bennekom en Matthias heel belangrijk dat zoveel mogelijk riders zich organiseren, ook om op de hoogte te blijven wat er landelijk speelt in de sector. “Maar dat is soms wel moeilijk,” stelt Matthias. “Je ziet elkaar bijna nooit, al verschilt dat wel per werkgever. Bij Gorillas kom je elkaar nog tegen bij de hub, maar bij Thuisbezorgd zie je alleen restauranthouders.”

“In Amerika hebben bijvoorbeeld werknemers van Amazon zich georganiseerd," zegt Van Bennekom. "Dat is een inspirerende actie geweest. Riders hebben dat doorgetrokken naar Nederland. In je eentje ga je het natuurlijk niet oplossen, maar samen heb je een hardere stem. En als je op die manier het machtigste bedrijf ter wereld op de knieën krijgt, dan zou dat hier ook moeten lukken."

"Veel mensen kennen de vakbond niet,” vervolgt Van Bennekom. “Of ze hebben er een negatief beeld van. Met name jongeren zien de vakbond als iets voor ouderen. Toch is het wel belangrijk om je te organiseren, want we leven in Nederland heel individualistisch. Dat is hier een beetje geïnternaliseerd.

"Als je een schuld hebt of als je iets overkomt, wordt dat gezien als je eigen probleem.” zegt hij. “Maar dat is niet zo, we leven in een maatschappij en die maatschappij moet gezamenlijk zorgdragen voor maatschappelijke problemen. Wij moeten als onderdeel van de samenleving, zorgdragen voor elkaar."

*De achternaam van Matthias is bij de redactie bekend, maar wegens privacyredenen niet vermeld.