Harry kwam uit zijn depressie door behandeling met ketamine

Heb je zelfmoordgedachten? Praten helpt. Bel nu gratis 0800-0113, of chat op 113.nl.

Eén op de drie mensen met een depressie herstelt onvoldoende door behandeling met psychotherapie en antidepressieve medicijnen. Voor deze mensen wordt elektroconvulsietherapie (ECT) ingezet, maar dat kan bijwerkingen zoals tijdelijk geheugenverlies hebben. Daarom startte psychiater Jolien Veraart haar promotieonderzoek naar behandeling van depressie met esketamine.

Ketamine is een synthetische stof, dat bestaat uit een mengsel van R- en S-isomeren. Waar ketamine enerzijds als recreatieve drug gebruikt wordt, is S-ketamine (ook wel esketamine) verkrijgbaar als geneesmiddel. Esketamine wordt zowel als verdovingsmiddel als antidepressivum gebruikt.

In de podcastserie Op je Gezondheid gaat presentator Nadia Zerouali in gesprek met Jolien Veraart over de toepassingen van psychedelica als medicijn. Elsie Vermeer spreekt met Harry Schaarman, een van de patiënten die meedeed aan het onderzoek van Veraart en daardoor uit zijn depressie is gekomen. Hier lees je een uitwerking van het hele gesprek.

"Ja, dat klopt. Tweeëneenhalf jaar geleden kwam de man met de hamer. Ik zat in een tunnel, die aan allebei de kanten goed werd afgesloten. En daar heb ik tot voor kort heel diep in gezeten. Ondanks alle successen die ik heb met een mooi huis, een leuke vrouw, lieve kinderen en dergelijke. Het was niet voldoende om mijn levensgeluk vast te kunnen houden."

"Inktzwart, ik was tot niets meer in staat. Ik kon niet meer uit bed komen, niet meer eten, slapen. Er kwam niets uit mijn handen. Werkelijk niets. Alleen maar donker, donker, donker… Hele negatieve gedachtes, je gunt het je ergste vijand niet. Het was echt een hel."

"Achteraf gezien sluipt het er wel in, het heeft natuurlijk ook te maken met allerlei veranderingen in je leven. Ik ben opnieuw getrouwd, ik ben verhuisd van Rotterdam naar Den Haag. Dan denk je: leuk. Maar het zijn ook ingrijpende zaken die je meemaakt.

Op het werk speelde er ook veel. Ik heb ruim veertig jaar in de jeugdzorg gewerkt. Daar waren veel veranderingen, veel administratie. En dan sluipt dat er heel langzaam in.

Daarnaast ben ik genetisch belast, ben ik inmiddels achter. Dus depressie zit in mijn DNA. De vraag was niet of ik het kreeg, maar wanneer ik het kreeg, dat was eigenlijk het verhaal. Van de ene op de andere dag tikte hij op de voordeur en toen stond hij daar, de zwarte hond zoals ze hem noemen. Die ging bovenop me zitten."

"Nee, totaal niet. Ik weet het aan alles, burn-out, overspannen, restverschijnselen van covid en dergelijke. Ik was vanaf het begin af aan erg suïcidaal. Ik kon het gelukkig wel delen met mijn partner en wij hebben ook direct contact opgenomen met de huisarts en met de crisisdienst. Toen is het circus gaan rollen."

"Ik had al twee maanden nauwelijks geslapen, dus eerst kreeg ik medicatie om te slapen. Dat scheelt al een stukje. Vervolgens kom je in een heel traject. Je moet intakes doen, gesprekken voeren en dergelijke. Op een gegeven moment wordt besloten dat je medicatie mag nemen. Je neemt alles aan om er maar vanaf te komen.

Van de medicatie had ik veel bijwerkingen en allerlei ellende. Ik ging in therapie, maar ik was eigenlijk niet in staat om gesprekken te voeren, ik zat nog te diep. De medicatie sloeg niet aan, ook niet na verhogingen. Het is een ellenlang traject, echt ongelooflijk lang. Ten einde raad heb ik mijzelf zes weken laten opnemen in een centrum in Limburg. Ook dat had niet het gewenste resultaat op dat moment. Ik heb running therapy geprobeerd (een therapie waarbij hardlopen als remedie wordt ingezet, red.). Ik heb werkelijk van alles geprobeerd om beter te worden en mij beter te voelen.

Uiteindelijk heb ik om een andere afdeling gevraagd, een intensievere afdeling binnen PsyQ Den Haag. Ik wilde eigenlijk gaan voor elektroconvulsie-therapie omdat ik al aan mijn derde soort medicatie zat. Ik dacht, zet die boel maar onder stroom, dan gebeurt er wat. Toen kwam er een onderzoek op mijn pad, genaamd RESET-TRD.

Een computer deelde je in, in een onderzoeksgroep met esketamine of elektroconvulsie. Ik heb dat met beide handen aangegrepen. Het werd esketamine. Daar was ik erg blij mee want elektroconvulsie is nogal wat. Dan word je twee keer per week opgenomen in het ziekenhuis en dan krijg je elektrische stroompjes door de hersenen, je moet gewoon twee keer per week onder narcose."

"Twee keer per week ging ik er naartoe om een dosis esketamine te nemen onder begeleiding. Zo'n sessie duurt ongeveer twee uur. In het begin merkte ik daar niet veel van, maar hoe beter ik werd afgesteld op de dosis, hoe meer effect ik ging voelen.

Toen ik eenmaal op de juiste dosis zat, verdween ik in een soort tunnel. Het lijkt alsof je in een Star Trek Enterprise-omgeving komt met lichtflitsen. Ik lag helemaal statisch op bed in het donker en er komen beelden voorbij, die beelden komen ergens vanuit je hersenen. Het maakt putjes open en dekseltjes gaan eraf bij dingen die je verborgen hebt gehouden, ook van trauma's.

In die beleving, in die esketamine-reis, maakte ik allerlei dingen mee. Vanuit mijn jeugd over dingen die ik niet wist en die ik verdrongen had. Na het gebruik reflecteer je daarop samen met de begeleider.

Na zes weken mag je het ook thuis gaan gebruiken. Twee keer per week deed ik het thuis in eigen omgeving, gewoon op bed met of zonder muziek."

"Het is gewoon een apothekersflesje, waar ik met een spuitje een aantal millimeters uit trek. Dat doe ik in een bekertje, drink het op, ik ga op bed liggen en wacht tot het zijn werking doet."

"Ja en daar ga ik. Op reis naar het diepste van je ziel, de krochten."

"Een kwartiertje bij mij. Ik merk dan dat geluiden heel intens worden, ik hoor een muis lopen bij wijze van spreken. Ik hoor mensen buiten. Ik kan ze woordelijk verstaan, terwijl er toch dubbelglas tussen zit.

Op een gegeven moment dan komt er enorme druk op je hoofd, althans bij mij. Dan wordt het heel stil, heel stil. Dan hoor ik niets meer, dan ga ik op reis. Dan zit ik in die capsule en de sterren vliegen voorbij, beelden en kleuren. Gaandeweg komen er foto's langs, een fotoboek vol herinneringen. Prachtig maar ook angstaanjagend af en toe. Soms komen er ook dingen voorbij die je eigenlijk niet wilt zien, maar dan heb ik ze al gezien."

"Ja, zeker als je ze gaat duiden. En dan komen de tranen, dat is goed. Ik had geloof ik vijftig jaar niet gehuild, ik heb die jaren nu wel ingehaald."

"Heel langzamerhand begon ik mij beter te voelen. Ik werd wat actiever, energieker, ik kon wat meer plannen, ik kwam mijn bed uit, ik begon weer te eten, een wandelingetje te maken. Toen opeens ging het heel rap, ik belandde in een stroomversnelling van energie en creativiteit. Ik wilde weer mensen ontmoeten die ik daarvoor gemeden had. Dat is ook een kenmerk van depressie: je wilt geen mensen zien.

Nu gebruik ik na tien maanden het één keer per vier weken. Ik ben van plan om dat nog twee maanden te doen, dan ga ik er mee stoppen. Waarom? Omdat ik denk dat ik wel het niveau behaald heb. Ik ben niet huiverig, maar dan ga ik het gebruiken als recreatief gebruik denk ik."

"Nee, ik heb daar geen enkel probleem mee. Zeker in zo'n depressieve staat als waar ik in verkeerde, al moet je konijnenkeutels eten! Het maakt niet uit, je pakt alles aan.

Mijn omgeving reageerde er ook prima op. Er was geen weerstand in de vorm van: je zit aan de drugs. Nee, geen enkel probleem. Mijn dochter vond het zelfs een soort van stoer: mijn pa zit aan de drugs. Maar ik zie het niet als drugs, je neemt het niet voor je plezier of je lol. Natuurlijk neem je het voor je plezier want je hoopt er beter van te worden, maar dat is een ander soort plezier. Ik was er in ieder geval niet bang voor."

"Ik heb heel lang in de verslavingszorg gewerkt, dus daar ken ik ze van. Ik ben zelf geen ervaringsdeskundige op dat gebied. Uiteraard heb ik weleens een blowtje gerookt, maar daar blijft het wel bij. Nooit zwaardere middelen als heroïne, cocaïne, crack. Wijntje en een biertje wel, wat in feite ook drugs is."

"Eén keer per maand heb ik een gesprek met een sociaal-verpleegkundige daarover. Daar wordt ook altijd de vraag gesteld of je last hebt van een verlangen naar drugs. Ben je op zoek naar esketamine? Dat wordt wel goed in de gaten gehouden. De doses worden ook goed bekeken, gebruik je wel wat je moet gebruiken? Zit er nog wel voldoende in het potje?"

"Ik wil graag een pleidooi maken richting behandelaars en beleidsmensen vanuit het ministerie. Alsjeblieft, laat het mensen proberen. Het is een effectief middel. Ik wil niet zeggen dat het een wondermiddel is, maar het kan veel goeds doen in een vrij korte tijd. En je hebt er geen naweeën van, je wordt er niet beroerd van.

Ik denk wel dat je in staat moet zijn om te kunnen reflecteren en dat je een goed netwerk om je heen moet hebben van mensen die je kunnen opvangen. Het zijn nogal wat indrukken die op je afkomen, dat moet je ook ergens kwijt kunnen. Daarom denk ik dat je het niet op straat moet gaan zoeken, maar onder begeleiding moet gebruiken. Zelfmedicatie lijkt me gevaarlijk."

"Veel te vroeg omdat ik te veel energie heb en veel dingen wil doen. Nee, super. Ik slaap niet veel, maar diep en goed. Ik eet voldoende, beweeg voldoende, mensen worden echt gek van mij zeg maar. Al die sociale contacten: heb je tijd, zullen we dit, zullen we dat. Dus dat gaat heel goed.

Alsof ik opnieuw herboren ben, zo voelt het ook. Ik voel mij net een jong hertje dat de ogen opendoet op wankelende beentjes en ineens in het leven staat. Die hele trauma release die je kwijt bent, het zit er natuurlijk nog wel, maar die ik in ieder geval snap. Ik weet waar die vandaan komt, ik weet hoe ik er mee om moet gaan. Ik ga mooie jaren tegemoet."

Hoe maakbaar is je gezondheid? En wat klopt er van gezondheidsclaims van influencers, coaches en merken? De podcastserie Op je Gezondheid onderzoekt in twintig afleveringen de zin en onzin van onze gezondheid. Samen met wetenschappers, dokters en andere experts, scheiden presentator, schrijfster en kok Nadia Zerouali en journalist Elsie Vermeer feiten van fictie. Iedere week laten zij zien hoe nieuwe kennis je leven, en vooral je gezondheid, positief kan beïnvloeden.