Deze week mag je weer stemmen voor de gemeenteraadsverkiezingen. Een goed moment om even buiten je bubbel te kijken naar wat er allemaal te kiezen is. Maar hoe doe je dat? We spraken met de oprichters van het platform Waaromkiesjij?, waarbij je uit je bubbel wordt getrokken door een één-op-één-gesprek, en met mensen die uit hun bubbel zijn geklommen.

De verwachtingen van Yves Gathier en Daniël Salayev waren niet erg hoog van de politieke gemeenschappen op Discord-servers. Discord is een digitaal platform voor online gemeenschappen, waar je kunt chatten, of met spraak- en video-oproepen met elkaar kunt discussiëren. Eén van de onderwerpen waar over gediscussieerd wordt in die gemeenschappen is politiek.

"Ik kwam niet om iets te leren, maar om te infiltreren," zegt Daniël Salayev, die voorheen Forum voor Democratie stemde. "Ik had geen goede intenties. Ik wilde linkse mensen uitlachen om de dingen die ze zeiden. Maar hoe meer ik met mensen ging praten, hoe meer de stereotypes wegvielen. Ik ben erachter gekomen dat linkse mensen veel genuanceerder zijn dan ik dacht."

We kunnen als samenleving veel leren als we daadwerkelijk in gesprek gaan met elkaar, vindt Yves Gathier, die sinds kort lid van Volt is. "Als je gewoon face to face met elkaar in gesprek gaat, kun je veel van elkaar leren. Zo voorkom je een enorme tweedeling in de maatschappij zoals in de Verenigde Staten."

"Online kun je meteen bronnen erbij halen en ben je wat directer naar elkaar," vertelt Salayev. "Je zegt dan sneller wat je eigenlijk wilt zeggen. Helaas is niet elk online platform daarvoor geschikt. Ik heb in een Discord-gemeenschap gezeten waarin je verwijderd wordt als de beheerders je te links vinden."

Niet altijd begrip

Volt-lid Gathier kreeg niet alleen maar begrip toen hij uit zijn bubbel stapte.  "Ik kreeg vaak opmerkingen als: wat doe jij nou met communisten samen? Ik denk dan: ze kennen deze mensen helemaal niet persoonlijk. Ze horen alleen maar slechte verhalen op het internet. Terwijl je van extreemrechts tot extreemlinks aardige mensen hebt. Mensen hebben soms gewoon een verkeerd beeld."

Zowel Gathier als Salayev zaten vast in een politieke bubbel. "Ik heb zelf meegemaakt dat ik vast kwam te zitten in algoritmes," vertelt Gathier. "Daardoor is het moeilijk om een bubbel te verlaten. Ik ben mijn rabbit hole uitgegaan doordat ik een nieuw YouTube-account heb aangemaakt. Toen kwam ik erachter dat ik echt naar onzin had geluisterd."

"De tijd dat corona uitbrak was voor mij een perfect moment om in de bubbel van Forum te stappen," zegt Salayev. "Op zo'n moment ben je zwak en een goede populist maakt daar gebruik van. De FvD-gemeenschap heeft een wij tegen zij insteek. Het is moeilijk om daar weer uit te stappen of om objectief te kijken naar de buitenwereld. Het is een echokamer.

"Mensen zijn niet genoeg bewust van het belang van uit je bubbel stappen," vervolgt Salayev. "Ik merk dat rechtse mensen links zien als een nepwereld. Ze vinden de media ook nep. Rechts geluid is volgens hen objectief en ze snappen niet dat dat geluid ook gekleurd is. Daardoor nemen ze de meest krankzinnige dingen aan van bijvoorbeeld mensen als Robert Jensen of Thierry Baudet."

Arjen Lubach legde in Zondag met Lubach uit hoe zo'n fabeltjesfuik - of rabbit hole - werkt.

In gesprek met De Ander

Twee mensen die zelf ook merkten dat ze eigenlijk weinig contact hadden met mensen met een andere mening dan die van henzelf, zijn Leon Horbach en Ruben Treurniet. Daarom richtten zij samen het platform Waaromkiesjij? op. "Wij vroegen ons af hoe moeilijk het kon zijn om iets te maken wat dit probleem kon oplossen. Het is een van de grootste problemen en uitdagingen van onze tijd."

In 2017 hebben de twee het eerste platform opgezet, waar iemand op basis van diens politieke voorkeur wordt gekoppeld aan iemand met een tegengestelde smaak. Door middel van een anonieme één-op-één chat met prikkelende stellingen ga je vervolgens de discussie met die ander aan. "Mensen denken vooral van anderen dat ze in een bubbel zitten," zeggen de oprichters. "Terwijl ze zich daar zelf eigenlijk ook in bevinden. We denken dat mensen zich nog niet genoeg bewust zijn van die bubbels."

Volgens de oprichters zijn er altijd al scheidingen geweest in de samenleving. "Verschillende opleidingsniveaus, stad en dorp, zuiden en noorden. Toch is er veel veranderd. Het leven speelt zich steeds digitaler af. Sociale-media-kanalen hebben algoritmes die bedoeld zijn om vooral berichten te laten zien die jou aanspreken. Daardoor wordt je omringd met de ideeën die je al hebt. Digitale omgevingen zijn niet ingericht om buiten je grenzen te gaan, in tegendeel zelfs. Hoe meer je content ziet die je aanspreekt, hoe langer je op het platform blijft, en hoe meer advertenties die platforms je kunnen tonen, en dus verkopen. Op deze manier wordt er helaas veel schade aangericht aan de samenleving."

De verantwoordelijkheid ligt onder andere bij overheden, vinden Horbach en Treurniet. "Ze kunnen bijvoorbeeld Meta (moederbedrijf van Facebook, red.) de duimschroeven aandraaien of dreigen met een verbod. Zo kunnen ze druk zetten op de organisatie en ervoor zorgen dat die het verdienmodel aanpast. Zulke bedrijven gaan nooit veranderen als het gros van hun geld komt uit advertenties en clicks."

In 2021 had Waaromkiesjij? maar liefst 330.000 bezoekers. De oprichters willen kijken of ze naar het buitenland kunnen uitbreiden. In Nederland wordt het initiatief nu gesteund door het ministerie van Binnenlandse Zaken. 

© WaaromKiesJij?

Van links naar rechts: oprichter Leon Horbach, juridisch adviseur en bestuurslid van de overkoepelende stichting Minke Gommer, en oprichter Ruben Treurniet.

Niet per se de oplossing

Voormalig Forum voor Democratie-stemmer Salayev ziet het voorkomen dat mensen in een politieke bubbel stappen niet als dé oplossing om die bubbels te laten barsten. "Voor mijn gevoel werkt het averechts om mensen te weerhouden een bubbel in te stappen. Je hebt nu overal factcheckers en een nepnieuws-debat. Daardoor gaan mensen juist alles in twijfel trekken. Je moet ze op een manier aansporen om verder te kijken. Als ik naar deze kant kijk, moet ik ook naar de andere kant kijken. Mensen moeten het zelf leren. Vooral Forum-aanhangers willen niet graag verteld willen worden wat ze moeten doen."

Zelf nam Salayev het ook niet serieus als Forum voor Democratie fascistisch werd genoemd. "Toen ik in die bubbel zat, vond ik dat altijd een overdreven onderwerp," zegt hij. "Als ik van een afstandje weer terugkijk naar de mensen waarmee ik omging, zie ik dat sommige van hen gewoon neonazi's zijn. Sommigen zijn zich zelfs aan het voorbereiden op een ‘naderende revolutie’. Ik ken zelfs iemand die een wapen in bezit heeft. Het is allemaal zorgelijker dan ik eerst dacht. Hoe harder de wereld probeert te handelen tegen extreemrechts, hoe meer mensen het aantrekt. Het is een cirkel die zichzelf voedt. Maar het zou goed zijn als we wat meer naar elkaar luisteren."

Ook interessant