Wat zien burgers als het grootste probleem van Nederland? Voor de oplossing van dit mysterieuze probleem duiken we met psycholoog Kees Kraaijeveld in de positieve psychologie.

Wat zien burgers als het grootste probleem van Nederland? De economie? Fout. De migratiestromen? Ook niet. Samenleven blijkt al decennia onze grootste zorg. En dat is gek. Want aan de banken- of de migratiecrisis geven we miljarden uit. Maar aan met elkaar samenleven doen we eigenlijk.. niks. In deze reeks pakken we daarom dat probleem eindelijk aan.

'Maar hoe dan?', zul je misschien vragen. Dat doen we aan de hand van een relatief nieuwe, maar serieuze wetenschappelijke discipline, genaamd de positieve psychologie. Dat is een stroming binnen de psychologie die zich wil focussen op dingen die wél goed gaan, in plaats van problemen.

Martin Seligman, de grondlegger van de discipline, noemt de positieve psychologie ook wel de tegenhanger van de DSM, het handboek voor psychische stoornissen. Voor Human bespreekt psycholoog Kees Kraaijeveld één voor één de vijf velden van de positieve psychologie.

Emoties

Je kent ze wel: die gekke kriebels in je buik wanneer je verliefd bent, die verkrampte spanning in je nek als iets je niet lekker zit of die gelukzalige rust in je hele lichaam wanneer je getuige bent van een zomerse ondergaande zon. 

Niet alleen moeten we deze gevoelens koesteren, zo legt Kees Kraaijeveld uit. We moeten ze actief benoemen en ons er bewust van zijn. Dat klinkt misschien tegenintuïtief: een fijn gevoel wil je niet onderbreken en zoveel mogelijk laten 'zijn'. Maar wanneer je actief de verschillen in je gevoelens onder woorden probeert te brengen, word je vanzelf handiger in het controleren van al die verschillende ervaringen.

Dat is geen spirituele nonsens, of kwakzalverij maar gewoon keiharde wetenschap. Kees Kraaijeveld legt uit hoe dat zit. 

KEES KRAAIJEVELD

Betrokkenheid

Wanneer was het voor het laatst dat je alles om je heen vergat? Het tweede aandachtspunt van de mentale schijf van vijf is betrokkenheid. Maar de Amerikaanse psychologie-professor Mihaly Csikszentmihalyi bedacht er in de jaren zeventig een veel betere naam voor: flow. 

Je raakt in een flow wanneer je de juiste balans te pakken hebt tussen uitdaging en verveling. En dát kun je trainen. 

Relaties

De mens is een door en door sociaal wezen. Wie je bent hangt af van je relaties met je omgeving, want zonder andere mensen kunnen we niet bestaan. Niet zo gek dus dat een groot deel van je mentale welzijn wordt bepaald door de kwaliteit van je relaties.

De psychologieprofessor Shelly Gable deed onderzoek naar de verschillende manieren waarop mensen op elkaar reageren. De reacties verdeelde ze over twee assen: van passief naar actief en van destructief naar constructief. 

Wat bleek? Wanneer je actief en constructief reageert op het enthousiasme van de ander, maak je haar of zijn blijdschap groter. Daarmee versterk je je band met die persoon, wat óók weer een positief effect op jou heeft. 

Vaak is je simpelweg bewust te zijn van deze opwaarste spiraal, al genoeg om je relaties te verbeteren. Hoe reageer jij als een vriend ergens enthousiast over is?

Betekenis

Hoe geven we als mensen betekenis aan ons leven? Vroeger vertelde God hoe we moesten leven, en waar we het allemaal voor deden. Die tijd lijkt een beetje voorbij. Tegenwoordig moeten we zelf de slingers ophangen. Maar hoe doe je dat eigenlijk?

'Door te zoeken naar die zaken die groter zijn dan jijzelf', legt Kees Kraaijeveld uit. Hoe je die zogenoemde 'waarden' kunt vinden, zie je in de video hieronder.

Ten slotte: heb je inspiratie nodig bij het bepalen wat jouw belangrijkste waarden zijn? Psychologen als Haidt of Rokeach hebben afgelopen decennia veel onderzoek gedaan naar welke waarden mensen belangrijk vinden. Zo beschreef Rokeach in zijn boek The Nature of Human Values  36 waarden die mensen nastreven.

Prestaties

Wat heb jij de afgelopen maand gepresteerd waar je echt trots op bent? Denk er even over na. Kun je moeilijk iets verzinnen? Dan ben je niet de enige. In een samenleving waarin presteren steeds belangrijker is geworden, leggen we de lat steeds hoger voor onszelf. Die prestatiedrang zorgt voor faalangst, stress en burn-outs.

Dat is eeuwig zonde, want presteren hóeft niet per se een woord te zijn waarvan het angszweet je over je rug loopt. Sterker nog: je eigen kunnen op waarde schatten is cruciaal voor een mentaal gezond leven. De vraag is alleen: waar leg je de lat precies? Psycholoog Kees Kraaijeveld vertelt je meer over de allerlaatste schijf in de mentale schijf van vijf. Op weg naar niet een gelukkiger, maar een mentaal fitter en weerbaarder leven.