Woorden waarmee we worstelen

Op straat en in de politiek wordt het begrip vrijheid te pas en te onpas gebruikt. Maar wat is vrijheid precies? Hoe is het begrip in de loop der jaren veranderd, en kunnen we eigenlijk wel met vrijheid omgaan? In de eerste aflevering van Het Filosofisch Kwintet gaat het over vrijheid.

'Alle mensen worden broeders.' Er is moeilijk een positiever begrip te bedenken dan verbinding. Toch lijkt het een marketingterm geworden, een politieke dooddoener in een tijd waarin polarisatie en segregatie toenemen. Maar wat is verbinding precies? Waarmee voelen we ons verbonden en waardoor zijn we dat kwijtgeraakt? En heeft verbinding ook een keerzijde?

‘De elite’: noodzakelijke voorhoede van de samenleving, of vijand van ‘het volk’? Op dit moment is moeilijk een negatiever bijvoeglijk naamwoord te bedenken dan elitair. Het lijkt een marketingterm te zijn geworden voor iedere politicus of bestuurder die namens ‘het volk’ zegt te spreken. Maar bestaat ‘de elite’, en zo ja, wie maakt er dan deel van uit? En wat is dan ‘het volk’, en wie maakt daar dan deel van uit?

Een authentieke dorpsstraat, authentieke Parmaham, of een authentieke Fransman. We hunkeren naar authenticiteit en we willen origineel zijn, maar tegelijkertijd willen we ook ergens bij horen. Gaat dat wel samen? Hoe bepaal je wat authentiek is? En wat is de zin van de zoektocht?

Veel bedrijven en instellingen streven tegenwoordig naar diversiteit. Maar wat betekent dat woord nu echt? Gaat het alleen om selecteren op uiterlijke kenmerken, of gaat het om het omarmen van onderlinge verschillen? En hoe komen we tot diversiteit?

Van gele hesjes tot wereldwijde klimaatmarsen: we leven in een tijd waarin de wereld weer de straat op gaat. Maar wanneer is er sprake van idealisme? Is een beter milieu een ideaal, of een pure overlevingsstrategie? Zijn mensenrechten een ideaal, of zijn ze ingesleten in ons dagelijks leven?