‘Ik kan me de emotionele reactie zeker voorstellen, maar als je kampioen van Europa wil worden, moet je dit wel doen,’ zei Jeroen van der Veer, voorzitter van de raad van commissarissen van ING, vorige week tegen het FD. Van der Veer legde uit waarom het jaarsalaris van bestuursvoorzitter Ralph Hamers van 2 naar 3 miljoen moet gaan en waarom het rechtvaardig is dat de topman straks ongeveer dertig keer zoveel verdient als de gemiddelde ING-medewerker.
Het belangrijkste argument voor de verhoging is de positie ten opzichte van andere internationale beursgenoteerde bedrijven, zoals Volkswagen en Ahold-Delhaize. In de top-50 bungelt het salaris van Hamers ver onder de mediaan, op de 49ste plaats. Dat moet beter, ‘aangezien ING voor zijn raad van bestuur de beste (internationale) talenten moet kunnen aantrekken en behouden’, staat in het beloningsbeleid van de bank.
Het nieuws van de salarisverhoging riep verontwaardigde reacties op. Tweede-Kamerleden vonden het voornemen getuigen van ‘stuitende arrogantie’ en kwalificeerden het voorgenomen besluit van de raad van commissarissen van ING als ‘losgezongen van de samenleving’. Minister van Financiën Wopke Hoekstra noemde het ‘buitensporig’. Het broze vertrouwen in de financiële sector wordt er nog breekbaarder van. En begin deze week kondigde GroenLinks aan dat ze een spoedwet wil om de salarisverhoging van Hamers te blokkeren.
Wordt ING nu geen kampioen, nu het voorstel alsnog is ingetrokken? De raad van commissarissen, bij monde van Jeroen van der Veer, maakt hier twee denkfouten. Een argumentatiefout en een psychologische misstap. Het argument: ‘Als je kampioen van Europa wil worden, moet je dit wel doen’, is een vals dilemma, een drogreden. Retorisch sterk, maar argumentatief onvoldoende. Van der Veer doet het voorkomen alsof er slechts twee mogelijkheden zijn: kampioen worden en 50 procent erbij, of geen 50 procent en ook geen kampioen worden. Maar zo eenvoudig is het niet. Wat gebeurt er bijvoorbeeld als Hamers gewoon 1,7 procent loonsverhoging krijgt, zoals andere ING’ers?
De psychologische valkuil waar de raad van commissarissen in dondert is blindheid voor de eigen vooringenomenheid: de bias blind spot noemen psychologen dit. De raad van commissarissen kijkt naar het beloningsvoorstel door de bestuurlijk-juridische bril, met de vernauwde blik van de aandeelhouders. En dan heeft de raad gelijk. Maar de RvC vergeet om de zaak vanuit een moreel perspectief te bekijken, wat de rest van de samenleving wel doet. Of is de raad de storm van verontwaardiging vergeten die opstak toen Sjoerd van Keulen, voormalig topman van SNS Reaal, bonussen ter waarde van 1,8 miljoen opstreek? Ook al heb je juridisch gelijk, en ook al lacht de rest van Europa je uit om je schamele bestuursvoorzitterssalaris, dan nog krijg je geen gelijk.