'Dramatische gebeurtenissen onthouden we beter dan neutrale. Dat is in veel gevallen handig: wie bijvoorbeeld door een hond gebeten is kijkt een volgende keer bij zo’n blaffend dier wel uit, maar soms laten we ons ook misleiden door die emotionele ervaringen.'

Begin deze week besloot minister Van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat dat de Stint voorlopig de weg niet meer op mag. Na het ongeval met de elektrische bolderkar op een spoorwegovergang in Oss, waarbij vier kinderen omkwamen en een vijfde kind en de begeleidster zwaargewond raakten, had de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) een onderzoek ingesteld. De betreffende bolderkar was niet onderzocht, maar de conclusie was wel dat er bij de Stint in zijn algemeenheid potentiële veiligheidsrisico’s waren.

Nog voordat de minister het verbod bekendmaakte, hadden verschillende kinderopvangorganisaties al besloten de elektrische bolderkar niet meer te gebruiken. Ze waren zo geschrokken van het ongeluk, dat hun eerste reactie was: onmiddellijk stoppen met de Stint. Sommige kinderopvangorganisaties verklaarden dat ze dit uit voorzorg deden, omdat ze geen risico wilden nemen; andere wilden eerst het onderzoek naar de toedracht afwachten.

Sinds het ongeluk in Oss krijgen medewerkers van kinderopvangorganisaties die met kinderen in een Stint rijden vervelende opmerkingen naar hun hoofd. ‘Sommige van die meiden worden moordenaars genoemd omdat ze kinderen in een Stint blijven vervoeren. Er heeft iemand geprobeerd in te rijden op een Stint,’ zei een woordvoerder van een kinderdagverblijf tegen de Volkskrant.

De tekst gaat verder onder de afbeelding.

© Remko de Waal / ANP

Waarom reageren mensen zo emotioneel en impulsief? Onze hersenen houden van concrete informatie, van ervaringen die impact hebben en emoties oproepen. Dramatische gebeurtenissen onthouden we bovendien beter dan neutrale. Dat is in veel gevallen handig: wie bijvoorbeeld door een hond gebeten is kijkt een volgende keer bij zo’n blaffend dier wel uit, maar soms laten we ons ook misleiden door die emotionele ervaringen. Dan doen we bijvoorbeeld de elektrische bolderkar in de ban, omdat het ongeluk ons zo heeft aangegrepen. Terwijl de feiten iets anders vertellen: In Nederland rijden 3500 Stints. In de afgelopen vijf jaar hebben de elektrische bolderkarren probleemloos en zonder ongelukken miljoenen kinderen vervoerd.

Psychologen noemen deze emotionele reactie het beschikbaarheidsvooroordeel: wat emotioneel en concreet is, is beschikbaar in ons hoofd, terwijl alle andere informatie naar de achtergrond verdwijnt. We zien dan alleen het dramatische voorval, terwijl alle keren dat het goed gaat gewist zijn.

Het beschikbaarheidsvooroordeel komt in allerlei gedaantes voor en beïnvloedt onze gedachten en handelingen. Wie bijvoorbeeld zelf zwanger is, valt het op dat er zoveel zwangere vrouwen zijn. En wie net een nieuwe auto heeft gekocht, ziet opeens overal van die wagens rijden. Maar soms ook zorgt het beschikbaarheidsvooroordeel ervoor dat we bang worden. Zo hadden na de ramp met de MH17 meer reizigers last van vliegangst dan voor het drama. Terwijl de kans om uit de lucht geschoten te worden toch echt niet groter was dan voor de ramp.

Zo ook was de primaire reactie van kinderopvangorganisaties om de Stint in de garage te houden, een intuïtieve beslissing, die niet ondersteund werd door de feiten. Pas nu weten we dat er technische wijzigingen in het ontwerp van de Stint zijn doorgevoerd, zonder goedkeuring van het ministerie. Deze technische wijzigingen kunnen ‘mogelijke mankementen’ tot gevolg hebben, zo waarschuwde minister Van Nieuwenhuizen in het NOS-journaal. De Stint zou kunnen stilvallen of op hol slaan. En daar speelt een andere vooringenomenheid op, de zero risk bias. Zelf nemen we elke dag risico’s en dat vinden we normaal: we rijden in een auto, beoefenen een riskante sport of klimmen op een gammel keukentrapje. Maar risico’s van anderen of van de overheid accepteren we niet.