We accepteren risico's en gevaren alleen als we ze zelf kunnen beheersen.

Een boze moeder startte na de moord op Anne Faber een petitie die inmiddels door bijna 400.000 mensen is ondertekend. Het falend rechtssysteem moet op de schop. 

Nadat het lichaam van Anne Faber was gevonden in een natuurgebied bij Zeewolde, werd Nederland overspoeld door een golf van verontwaardiging en woede. Hoe heeft dit kunnen gebeuren? Hoe is het mogelijk dat iemand die een jarenlange gevangenisstraf uitzit, al zo snel weer naar buiten mag? Waar is het fout gegaan in het rechtssysteem? 

Petitie
Lydia de Jong, moeder van drie dochters, startte een petitie: ‘Wij, het Nederlandse volk, eisen een onderzoek naar het falend rechtssysteem in de zaak van Michael P. Wij roepen hen die verantwoordelijk zijn, o.a. het ministerie van Veiligheid en Justitie, ter verantwoording en eisen een verklaring.’

Inmiddels heeft minister Stef Blok van Veiligheid en Justitie een onderzoek ingesteld. De discussie over de vraag of de rechter Michael P. tbs had moeten opleggen, woedt nog. 

De volkswoede en -verontwaardiging zijn begrijpelijk. Ze komen voort uit angst en  onmacht, maar ook uit empathie met de nabestaanden. En als een jonge vrouw is vermoord, is er zeker wat fout gegaan. Bovendien willen we dat de overheid ons beschermt tegen gevaren. 

Risico's uitbannen
’s Avonds bij Pauw mocht Lydia de Jong vorige week haar petitie verder toelichten. ‘Is er wel iets fout gegaan in het rechtssysteem?’, vroeg Jeroen Pauw. En ook Pauws tafelgenoten waren kritisch: ‘Ik denk niet dat deze zaak, hoe afschuwelijk ook, ons rechtssysteem diskwalificeert’, zei Philip Freriks. ‘Welk rechtssysteem je ook hebt, er zullen altijd fouten worden gemaakt.’ Het is moeilijk te accepteren, maar honderd procent veiligheid bestaat niet. 

Hier speelt een hardnekkig denkpatroon op. We willen het liefste alle risico’s uitbannen, zeker als ze zich buiten onze directe invloedssfeer afspelen. De zero risk bias, noemen psychologen dit. In het omgaan met risico’s en gevaren zijn we niet consequent. Zo accepteren we risico’s wel als we ze zelf kunnen beheersen.  We weten bijvoorbeeld dat het verkeer slachtoffers maakt, maar stappen toch in de auto. Ons overkomt dit niet, denken we dan. Maar bij ongrijpbare zaken zoals radioactieve straling, gevaarlijke chemicaliën of in dit geval een moordzuchtige misdadiger, accepteren de meeste mensen geen risico’s. Dan moet de overheid ons de garantie bieden dat we 100 procent veilig zijn. Begrijpelijk en menselijk. Maar onmogelijk.

Dat had je gedacht

is een Human-televisieprogramma over helder denken en de momenten dat ons brein ons in de steek laat. Onder leiding van de bekende Vlaamse filosoof Johan Braeckman doet een groep van honderd vrijwilligers mee aan psychologische tests, die verschillende denkvalkuilen blootleggen. Van het bevestigingsvooroordeel en cognitieve dissonantie tot het verloren kosten-effect. Braeckman laat zien hoe die denkpatronen ons op het verkeerde been kunnen zetten. In huis-tuin-en-keukensituaties, in de actualiteit, maar ook in grote historische gebeurtenissen kunnen die denkpatronen een beslissende invloed hebben.

eerdere denkfouten