‘Hoeveel diepgang kun je creëren in drie minuten?’

Brainwash benadert levensvragen op een nieuwe manier. Hoe hebben jullie dat concept ontwikkeld en vormgegeven?

"'Brainwash' heeft verschillende vormen gekend. Toen ik begon zijn we gestart met interviews. Maar we hadden het gevoel dat we onszelf unieker konden maken.

Daaruit is het idee ontstaan om de beperkte ruimte die we op social media hebben, in elkaar te timmeren tot een fysiek theatertje en daarbinnen juist creatief te zijn. Met daarbij de focus op platformen zoals Tiktok en Instagram. En we bevragen niet alleen schrijvers of filosofen, maar ook kunstenaars en mensen die op een andere manier licht kunnen werpen op levensvragen.  

Ons vertrekpunt is altijd een vraag vanuit het publiek. Iemand zoekt antwoord op iets, bijvoorbeeld: 'ik maak me zorgen over de wereld, hoe ga ik daarmee om?'. Daar zit een maatschappelijk probleem in, maar ook iets van jezelf. Wij willen telkens de verbinding leggen tussen een persoonlijke vraag en een maatschappelijk verschijnsel."

Hoe kan een publieke omroep op digitale platforms de 'eenheidsworst' van het algoritme doorbreken, om met verrassende en positieve content een betekenisvol en breed publiek te bereiken?

"Als publieke omroep denk ik dat je op zoek moet gaan naar manieren om aanwezig te zijn op dit soort platformen. Het algoritme produceert vaak eenheidsworst. Met 'Brainwash' proberen we daarbinnen juist vernieuwend te zijn en zo een andere blik op de wereld te bieden. Misschien ook wel met een meer verrassende vorm, zoals met ons theatertje dat we nu maken. 

Bijvoorbeeld door een video te maken met theatermaker Marte Boneschansker, over pleasure activisme, met vier naakte figuranten. Dat zijn video’s die juist extra opvallen en daardoor ook hun publiek weten te vinden. Dat zie je ook aan de resultaten: we hebben met deze video nu bijna meer dan 100.000 views gekregen en krijgen alleen maar positieve reacties. Oké, op twee, drie mensen na die zeiden ’trek eens wat aan’, maar eigenlijk verder positief. En dat blijft bijzonder, in een tijd waarin er veel ellende en gescheld is, dat het toch lukt om een positieve steen in die vijver te zijn." 

Heeft een levensvraag al antwoord gegeven op je eigen levensvraag?

"De eerste levensvraag was van mezelf: als je niet gelooft in demonstreren op het Malieveld of online petities ondertekenen, moet je dan toch activistischer worden? Zo ja, hoe? Ik heb de neiging om alles functioneel af te wegen. Als ik iets doe, dan moet het ook iets opleveren. En dat vond ik mooi aan het advies van filosoof Stine Jensen, die te gast was in het theatertje. Het hoeft niet altijd iets op te leveren, het kan soms ook gewoon waardevol zijn om iets te zien groeien. En dat is natuurlijk wel heel mooi.

Het prikkelt me ook, waardoor ik er wel veel mee bezig ben. Ik heb een dochtertje en ik denk: waar groeit zij mee op? Maar ook met betrekking tot hoe er met vrouwen wordt omgegaan en hoe de wereld er straks voor haar uit zal zien. Kan zij veilig over straat? Het voelt alsof alles onder druk staat en dat je altijd alert moet zijn. Dan wordt dat weer een extra motivatie om iets te willen doen, zodat ik straks wel kan zeggen: 'Ik heb in ieder geval iets gedaan'."

Hoe 'vertaal' je de trage, complexe levensvragen naar een boeiend, snel formaat dat de Tiktok/Instagram-tijdlijn domineert, zonder de essentie te verliezen?

"Ja, dat is een goede vraag. En dat is ook precies waar we op de redactie mee worstelen. Hoeveel diepgang kun je creëren in drie minuten? Niet zo heel veel… Maar stiekem, als je echt je best doet, ook weer verrassend veel.  

Dat is denk ik ook een beetje de sport en de uitdaging die wij opzoeken: hoe kun je nou in drie minuten toch een verhaal vertellen dat je aan het denken zet? En nieuwsgierig maakt naar meer? Zo zit er in de video over pleasure activism eigenlijk veel inhoud. Mijn vriendin keek hem toevallig en wilde meteen dat boek graag lezen. Dat zijn de momenten waarop je ziet dat het werkt.

Maar het zal ook wel eens mislukken. We zullen soms ook verhalen tegenkomen die te groot of te genuanceerd zijn om in drie minuten te vatten. Toch denk ik dat wij als 'Brainwash' het moeten blijven proberen. We moeten blijven uitzoeken: wat werkt wel, en wat werkt niet?"  

Hoe denk je dat de jonge gebruikers van sociale media zich kunnen herkennen in levensvragen die meestal later in het leven spelen?

"Als jongvolwassene sta je voor een heleboel keuzes en spelen veel levensvragen. Dingen die vroeger normaal waren, daar ben je nu veel bewuster mee bezig.

Je wil misschien een eerste baan vinden, je twijfelt of je op jezelf moet gaan wonen of met anderen samen. Misschien wil je op je 35e wel een kind, of een huis kopen. Waar besteed je je geld aan en is geld verdienen belangrijk voor je? Er speelt van alles dat heel onzeker is. Daar kunnen wij met 'Brainwash' mooie video's bij maken."  

Waarom werken jullie met een fysiek theatertje in plaats van een green screen? Is deze keuze stilistisch, of drukt het ook een standpunt uit over bijvoorbeeld AI?

"Het is echt een bewuste stijlkeuze. We hebben de DIY-stijl omarmd — het is wat ruwer. In een wereld waarin je steeds meer moet twijfelen aan wat je ziet, bieden wij juist de garantie dat alles echt is. En daar spelen we ook weer mee, zeker nu met AI: hoe echt is dat dan?

We krijgen binnenkort iemand die een gedicht komt voorlezen. De redacteur heeft letters besteld en gaat die met een spuitbus opspuiten. Dan denk je: waarom doe je dat? Maar het is juist om dat tastbare heel sterk naar voren te laten komen. Ik denk dat je dat qua stijl echt gaat merken. En als je dat consequent doorvoert, zie je ook: daar zit tijd, zweet en arbeid in.”

Wat inspireerde je in het boek Careless people van Sarah Wynn-Wiliams?

"We zitten met 'Brainwash' op Instagram, een platform van Meta. Dat is spannend, want we zijn deels afhankelijk van die kanalen. Tegelijkertijd proberen we er een soort theatertje van te maken, een eigen wereldje binnen hun wereld. Maar uiteindelijk hebben zij de macht. Zij bepalen de regels. En die kunnen op elk moment veranderen, zonder uitleg. ‘Careless people’ biedt echt een inkijkje in hoe die techbedrijven van binnen werken. Wie er aan de touwtjes trekt, welke belangen er spelen en hoe weinig transparant dat vaak is.

Het zette me aan het denken over onze eigen positie. Het laat ons zien hoe invloedrijk, maar ook kwetsbaar die sociale media eigenlijk zijn. Veel mensen gebruiken ze dagelijks, maar weten nauwelijks hoe de systemen achter die platforms werken. Wie er beslist en wat de impact ervan is op de publieke ruimte, het debat én de democratie.

En voor mensen die zelf content maken, zoals wij bij 'Brainwash', is het essentieel om te begrijpen in welk speelveld je je begeeft. Wynn-Williams neemt je mee achter de schermen van een van de machtigste bedrijven ter wereld. Dat alleen al maakt het boek ontzettend waardevol."

Win Careless people van Sarah Wynn-Williams

Onder vrienden van HUMAN verloten we vijf exemplaren van 'Careless people' van Sarah Wynn-Williams. Reageer vóór 30 oktober 2025 om kans te maken.