Waar is Salah gebleven? Zo is hij nog actief op Twitter, een paar seconden erna is hij verdwenen. Zijn account bestaat van het ene op het andere moment niet meer. ‘Thanks for everything. Thanks for keeping my secrets’, zijn zijn laatste woorden. En dan, plop, zijn ook alle Direct-Messaginggesprekken met hem in een klap foetsie.
Briesje vrijheid
Salah is een atheïst van begin twintig in Mekka. Vanuit zijn woonkamerraam kijkt hij uit op de Grote Moskee, het Heiligste der Heiligen voor moslims. ’s Avonds stuurde hij wel eens een foto van de met neongroen verlichte minaretten en Ka’aba, de grote zwarte steen midden in het moskeeëncomplex.
Dolblij was hij met foto’s terug van een regenachtig Amsterdam. ‘Ik voel een briesje vrijheid als ik er naar kijk, ik ga hier levend dood in dit vervloekte land.’ Hij bekeek de foto’s stiekem op zijn werk – het reisbureau van zijn vader dat pelgrimstochten organiseert naar de Saoedische islamitische heiligdommen. Ook de over en weer gestuurde foto’s zijn in het niets opgelost.
Gelijkgestemden
Waar is Salah? Is hij virtueel ondergedoken, omdat het hem te heet onder de voeten werd? Of is hij opgepakt door de Saoedische veiligheidsdiensten die ook het internet nauwlettend surveilleren.
Salah zei het regelmatig: de Saoedische veiligheidsdiensten zitten bovenop vrijdenkers als hij, die vooral sinds de Arabische revoluties in 2011 in de hele regio uit de schaduw zijn gekomen. Het internet en de sociale media zijn hun gereedschap voor grenzeloze massacollaboratie tegen dictators. Nooit eerder was het in een gebied vol despoten zo makkelijk je onvrede te uiten over het gebrek aan vrijheid. En daarbij vele gelijkgestemden te vinden.
Kritische tweet
Neem de heersers van Koeweit, Bahrein, Qatar, Saoedi-Arabië, Marokko, Egypte, Syrië, Jordanië. Om er maar een paar te noemen. Veelal absolute machthebbers die geen greintje kritiek of spot kunnen hebben, hun onderdanen onder de duim houden met alom aanwezige geheime diensten. Hun gevangenissen zitten bomvol mensen die vaak niet eens in staat van beschuldiging zijn gesteld.
Zoals de Kuweiti student Abdulrahman Taleb al-Ajmi (21), die in augustus 2015 werd veroordeeld voor een kritische tweet over de inmiddels overleden Saoedische koning Abdullah. Het vonnis: vier jaar cel plus dwangarbeid. Abdulrahman zat al een half jaar in detentie. Zonder beschuldiging, advocaat of familiebezoek.
In de Kuweiti staatsmedia is niets te vinden over het vonnis. Maar online gonst het. Dankzij het internet en daarmee de democratisering van informatie, zijn de Arabische staatsmedia hun monopolie kwijt. ‘Mijn vrienden en ik kijken er alleen naar om me rot te lachen om al die zichzelf bewierokende tirannen’, zei Salah.
Blasfemist
De Saoedische koning Salman verklaarde onlangs dat ‘zijn regering vrijheid van meningsuiting garandeert. Salah en talloze andere Arabische twitteraars-vrijdenkers gierden van de pret: diezelfde koning heeft atheïsme wettelijk gelijkgesteld met terrorisme, er staat de doodstraf op.
En een atheïst ben je al snel in Saoedi-Arabië; bij de onschuldigste kritische vraag over de islam ben je al ‘blasfemist’. Zoals bijvoorbeeld blogger Raif al-Badawi die op zijn Facebookpagina een bericht plaatste over wijn. Het kwam hem te staan op tien jaar celstraf, duizend stokslagen en een enorme geldboete.
Taboe
Het Saoedische koningshuis ontleent de legitimiteit van haar absolute machtspositie aan de islam. Het is zelfbenoemd Bewaarder Van De Twee Heilige Moskeeën In Het Hart Van De Islam. ‘Blasfemie’ zaagt aan haar stoelpoten en is daarom volstrekt taboe. Net als in de rest van de Arabische wereld overigens.
De koningen van Jordanië en Marokko ‘stammen direct af van profeet Mohammed’, andere machthebbers in de regio noemen zichzelf ‘beschermers’ van de islam om elk kritisch geluid in de kiem te kunnen smoren. En om de machtige geestelijkheid in hun land niet tegen zich in het harnas te jagen. Vrijheid van religie, gewetensvrijheid, laat staan atheïsme; het is Taboe.
Psychiater
In Egypte was het taboe korte tijd enigszins bespreekbaar, nadat in 2011 ‘revolutionairen’ op de staatstelevisie verklaarden zelf te willen bepalen of ze moslim waren of niet. De Egyptische president Sisi zei onlangs ‘geen enkel probleem te hebben met atheïsme’, waarop staatskrant al-Watan een hele voorpagina aan het fenomeen wijdde.
Dat er overigens niet goed vanaf kwam, met goddeloosheid is toch iets goed mis. Daarom moet een team psychiaters, samengesteld door het Egyptische ministerie van Jeugd, verlichting brengen onder de verwarde jeugd. Onder Sisi’s bewind zijn al zeker tien jongeren als Salah, achter de tralies gezet.
They are not alone
Waar is Salah gebleven? Een online zoektocht heeft (nog) niets opgeleverd, maar een gerucht over een verdwenen atheïst uit Mekka zou zich razendsnel verspreiden; Salah is lid van diverse online groepen vrijdenkers uit de hele regio.
Hopelijk is er niets aan de hand, heeft hij om welke reden dan ook plotseling het virtueel kluizenaarschap gekozen. Als hij is opgepakt door veiligheidsagenten, net als Raif al-Badawi en Abdulrahman Taleb Al-Ajmi, dan voor zijn beulen deze boodschap van vrijdenker Brahim uit Kuweit: We know you are scared. You can arrest them, but they are NOT alone. They have many friends in prison. And there are thousands like him all around you.