Haidee Kotze is Professor of Translation Studies aan de Universiteit van Utrecht. De verhitte discussie over wie wat mag vertalen wordt door Kotze op de voet gevolgd. ‘De discussie rond het stuk van Janice Deul nam ook internationaal hevige vormen aan en ik bedacht me dat het te maken had met dat veel mensen het artikel niet helemaal hadden gelezen. Er waren zoveel bijdragen in de kranten erover waarvan en toen ik merkte dat zelfs collega-wetenschappers simplistisch op het stuk van Deul reageerde, dacht ik: hebben we wel hetzelfde artikel gelezen? Misschien is het handig als er een Engelse versie beschikbaar is. Dus ik besloot het te vertalen.’
Ze denkt dat het opiniestuk van Deul om meerdere redenen internationaal is opgepikt. ‘De manier waarop het artikel gepresenteerd werd met die kop, duwde de kwestie van huidskleur naar de voorgrond op een manier die bij veel lezers een reactie opriep. Volgens mij verklaart dat deels waarom de redelijke punten die in het stuk zaten, vergeten werden. Als het artikel een andere titel had gehad, was de discussie misschien heel anders gelopen. Mensen gaven er hun eigen interpretatie aan. Daarnaast raakte het aan thema's als representatie en identiteitspolitiek. Daardoor werd het snel opgepikt in het maatschappelijke debat.’
Ook de eerste introductie alinea zoals aangeleverd door Deul werd door de krant niet gebruikt:
Eind maart komt Meulenhoff met een Nederlandse versie van Amanda Gormans The Hill we Climb. Een speciale editie, vertaald door Marieke Lucas Rijneveld. Een gemiste kans volgens journalist, activist en literatuurliefhebber Janice Deul.
De Volkskrant verving het door:
Niets ten nadele van Marieke Lucas Rijneveld, maar die schrijver is niet de beste persoon om poëzie van Amanda Gorman te vertalen: Black spoken word artists matter, ook van eigen bodem, betoogt Janice Deul.
Kotze is ervan overtuigd dat de keuzes van de krant hebben bijgedragen aan de grootte van deze polemiek. De oproep van Deul voor gelijke kansen en meer diversiteit in de literaire wereld verschoof erdoor naar de achtergrond. ‘Rond vertalingen is normaal niet zo veel discussie. En als er wél discussie is, gaat dat vaak over de vertaling in vergelijking met de originele tekst. Het verschil is dat het nu ging over een vertaling die nog niet eens is geschreven.’
Daarnaast denkt Kotze dat ook meespeelde dat dit zo groot en internationaal werd opgepikt, omdat het niet om de vertaling van zomaar een gedicht ging, maar om een spoken word performance, uitgesproken op een heel politiek moment: de inauguratie van de nieuwe Amerikaanse president en de eerste vrouwelijke, zwarte vicepresident. ‘Ik denk dat deze voordracht zo’n trigger was omdat het zo beladen is. Het heeft politieke en historische betekenis. Het is niet zomaar een tekst. Het heeft een sterke culturele significantie. Een normaal gedicht had niet zoveel losgemaakt.’