Waarom Europa een sterker publiek debat nodig heeft
Hoe het gebrek aan debat in Europa de lobby macht geeft
Talkshows met politici, opiniemakers en bekende Nederlanders, scherpe columns en discussies op sociale media: in Nederland zijn we gewend aan een levendig publiek debat. Samen vormt dit de publieke opinie. Maar in Brussel, waar cruciale besluiten over Europese wetgeving worden genomen, klinkt dat debat nauwelijks. “Het publieke debat ontbreekt, waardoor lobbyisten buitensporig veel invloed hebben,” zegt Olivier Hoedeman.
“Wij zijn niet tegen het lobbyen”, zegt lobbywaakhond Olivier Hoedeman. Hij doet onderzoek naar de invloed van lobbygroepen en bedrijven op de Europese besluitvorming. “We willen het bewustzijn van de schaduwkant van de lobby vergroten.” Het probleem is, volgens Hoedeman, dat lobby in Brussel vaak een vacuüm opvult. Waar een publiek debat ontbreekt, krijgen lobbyisten buitensporig veel ruimte.
De lobby vult het gat van een publiek debat op
Elk land heeft een publieke opinie waar men met elkaar over besluiten praat in bijvoorbeeld de media. Dat mist in Europa, zegt Hoedeman. “Dat publieke debat is nauwelijks aanwezig. Aan de Europese wetgeving wordt ook weinig aandacht besteed in de media op lidstaatniveau. Voor de meeste mensen is Europese wetgeving iets wat ver weg gebeurt. Het voelt niet zo relevant en de kennis is beperkt. Daardoor komt het publiek debat niet van de grond.”
“Doordat op Europees niveau vaak geen publiek debat is over wetgeving, zoals dat er meestal op lidstaatniveau wél is, kan de lobby het gat opvullen.” Een belangrijke functie van lobbyen is informatievoorziening, legt Hoedeman uit. “Maar het probleem is dat de informatie niet objectief is. Er zit altijd een belang achter.”
“Lobby heeft vaak een doorslaggevende rol”
De invloed van een lobby is vaak ook groter door het ontbreken van een duidelijke publieke opinie over een onderwerp, zegt Hoedeman. “Het risico dat er buitensporig veel invloed is door lobbyisten is op Europees niveau groter dan op nationaal niveau.”
Hoe wenselijk is het dat een publiek debat wordt overgenomen door lobbyisten? “Dat is vanuit democratische oogpunten een heel groot probleem. Bij vrijwel alle Europese wetgeving speelt het lobbyen een rol, vaak een zelfs een heel dominante en doorslaggevende rol. Het is daardoor makkelijker voor de gevestigde belangen om bepaalde wetgeving tegen te houden.”
De invloed van gespecialiseerde media
Gelukkig zijn er regels, bijvoorbeeld over transparantie. “In principe moeten alle lobbyisten zich inschrijven in het Europees transparantieregister. Je kan zonder registratie geen toegangspasje krijgen tot het Europees Parlement.”
Maar er zijn manieren om ze te omzeilen. “Zo kan je, als het moeilijk is om een afspraak te krijgen met een Europarlementariër om je standpunten toe te lichten, lobbyen via de gespecialiseerde media die door Europarlementariërs worden gelezen.”
Parliament Magazine, Euractive en Politico zijn voorbeelden van gespecialiseerde, invloedrijke media gericht op de EU. “Die media worden in principe door alle fractiemedewerkers, Europarlementariërs, commissiemedewerkers en lobbyisten dagelijks gelezen. Dus als je daar je boodschap in kwijt kan, heeft dat veel impact.”
Deze media bieden plek voor gesponsorde content of besteden aandacht aan een evenement. “Sommige van die platforms kan je wat mij betreft niet serieus nemen als nieuwsmedium. Het klopt niet wanneer een platform samenwerkt met bijvoorbeeld de tabaksindustrie. Dat is ethisch niet verantwoord. Die nieuwsplatforms hebben heel veel invloed op de besluitvorming. Ze worden gelezen door iedereen die betrokken is bij Europese wetgeving. Daar moet zo snel mogelijk een debat over komen om te bepalen wat nou eigenlijk acceptabel is.”
