Tussen traditie en taboe: Vindicat

Een vereniging met een reputatie

Al meer dan tweehonderd jaar verbinden studenten zich aan verschillende verenigingen en komen ze samen in zogenaamde sociëteiten. Daarbij horen sinds jaar en dag ontgroening, rituelen en gedragsregels, de zogenaamde mores. En ook in vroegere tijden ontspoorde dit soms en was er vanuit de niet-studerende samenleving kritiek op deze toch wat elitaire clubjes.

Journalist Willem Groeneveld van het Groningse nieuwsplatform Sikkom ziet dat de berichtgeving en beeldvorming over studentenverenigingen al zo oud is als de instituten zelf. “Een paar jaar geleden ging ik onderzoek doen naar het studentenleven in Groningen in het interbellum, dus tussen beide wereldoorlogen in. Ze reden met koetsen achter elkaar aan, te lallen en te schreeuwen. Ze dronken veel te veel bier. De vrouwen waren niet veilig. Overal werd met glas gegooid. Dus het was toen met een koets en nu met een deelscooter. Maar het zijn precies dezelfde verhalen eigenlijk.”

Ons beeld van de student

Wat zich ook elk jaar herhaalt, is de Groningse introductieweek. Duizenden eerstejaars komen naar de stad om aan hun studententijd te beginnen. Naast het halen van studiepunten gaat het ook om het opbouwen van een sociaal leven. En daarbij spelen verenigingen een grote rol, zoals Albertus Magnus, Vindicat of een roeivereniging.

Hoogleraar sociale psychologie Tom Postmes doet onderzoek naar het gedrag van studenten binnen en buiten verenigingen. “Het beeld van de student is dat ze heel losbandig zijn, dat ze heel veel alcohol drinken, veel nachten in de week in de weer zijn met het gezellig maken in groepsverband. En dat ze daarbij veel overlast geven. Zo'n beeld houden we als samenleving braaf in stand. Wat belangrijk is om te realiseren, is dat het beeld van de student grotendeels door verenigingen wordt neergezet. Die zijn gewoon heel zichtbaar als specifieke groep. Een hard studerend student die ‘s ochtends met zijn boterham naar de universiteitsbibliotheek gaat, bepaalt niet dat beeld.” 

Vindicat onder het vergrootglas

Nog beeldbepalender, zijn de studenten die lid zijn van een gezelligheidsvereniging. En daarbij springt Vindicat in het oog, het corps. Dat komt onder andere door meerdere geweldsincidenten uit het verleden. Hoe kijkt Wibe Kaak, voorzitter van Vindicat, aan tegen deze eerdere excessen? “We weten dat door het verleden een vergrootglas op ons ligt. Daarom hebben we een bepaalde verantwoordelijkheid om het nu goed te regelen en voor een veilige cultuur te zorgen. Persoonlijk heeft dat voor mij minder te maken met incidenten in het verleden, maar meer gewoon vanuit onze eigen drijfveer om hier een veilige en gezonde cultuur te hebben.”

Jacquelien Scherpen, rector magnificus van de universiteit, onderhoudt nauwe banden met de verschillende verenigingen. “Wij denken dat verenigingen een heel belangrijke rol spelen, ook voor het sociale welzijn van onze studenten. Er is een sociale omgeving nodig. Voor sommigen is dat een studentenvereniging, voor anderen een sportvereniging. Er ligt een vergrootglas op Vindicat vanuit de media. Dat is vanuit het verleden misschien ook wel terecht. En het heeft geholpen om een cultuurverandering in te zetten. Daar is men mee bezig. Dat is niet iets wat je van de ene op de andere dag voor elkaar krijgt.”

Van lokale naar landelijke aandacht

Veel verhalen over studentenstad Groningen en specifiek Vindicat komen van de redactie van Sikkom. “We krijgen ook wel over andere studentenvereniging tips binnen, maar dat is in veel mindere mate,” vertelt hoofdredacteur Willem Groeneveld. “Ik weet niet zo goed hoe dat kan. Gebeurt het bij Vindicat vaker, of is het omdat Vindicat meer onder een vergrootglas ligt? Of is het omdat de aversie tegen Vindicat in de stad groter is dan tegen andere studentenverenigingen?”

Hij merkt de verandering bij de vereniging. “Vindicat is veel transparanter geworden de laatste jaren. Als ik Albertus bel of een andere studentenvereniging, wordt het vaak glashard ontkend. Dan wordt het voor ons heel moeilijk om iets aan te tonen. Bij Vindicat is men wel wat meer genegen om te zeggen: ‘Ja, dat klopt, dit is inderdaad gebeurd en we gaan er zo mee om’.”

Groeneveld vindt de landelijke media nog 'hijgeriger': “Zo heb ik drie maanden gewerkt aan een groot verhaal over gesjoemel met de energielabels, wat over miljoenen ging en zich vooral in Groningen concentreerde.” Als Groeneveld diezelfde dag over Vindicat schrijft, “dan is dat drie uur later de opening van het Radio één Journaal”.

Incidenten die het nieuws halen

Dit jaar nog haalde Vindicat met meerdere incidenten het landelijke nieuws, door studenten die brandwonden waren opgelopen. “We hebben meteen de instanties gealarmeerd,” zegt Wibe Kaak. Het was geen Vindicat skireis, maar een individuele reis van een aantal leden die zich misdragen hebben, volgens Kaak. “Studenten, leden van onze vereniging, hebben een skireis geboekt buiten de vereniging om. We waren er zelf niet bij en weten niet precies wat zich daar heeft afgespeeld. We hebben meteen gezegd: de betrokken studenten zijn niet meer welkom.”

“Als het FC Groningen supporters waren geweest die een hotel hadden gesloopt, en we hadden daar de beelden van, dan hadden we het ook gebracht,” zegt Groeneveld, hoofdredacteur van Sikkom. De vraag is: was het landelijk nieuws geworden als er in de kop van het lokale bericht geen Vindicat had gestaan? “Misschien niet. Vindicat scoort altijd, dan gaan mensen direct reageren. Mensen lezen het vaak niet eens meer, en worden alleen al boos als ze het woord Vindicat lezen. Het is ook niet helemaal eerlijk, want Vindicat heeft natuurlijk een patroon, een geschiedenis van misstanden. Dus het is ook logisch dat daar meer nadruk op ligt.” 

Kijken we naar de afgelopen tien jaar, dan haalden bijna veertig Vindicat-verhalen het NOS Journaal. Dat is aanzienlijk meer dan andere studentenverenigingen. “Dat is ook een beetje hoe de mens en de media werken,” zegt Tom Postmes. “De combinatie van een aansprekende vereniging en keurige mensen met schandelijk gedrag. Als samenleving vinden we het blijkbaar heel erg leuk om dit soort nieuwtjes te horen. Net als het koningshuis: als daar iets schandelijks gebeurt, likken we er ook onze vingers bij af,” 

De psychologie achter het groepsgedrag

Postmes legt uit dat onze aanname als samenleving over deze verenigingen niet klopt. “We denken dat je als mens in een probleemvereniging ook problematisch gedrag gaat vertonen. Maar zo werk je niet als mens. En zo werkt zo'n vereniging ook niet. Hoe het wel werkt is dat mensen in verband van kleine groepen elkaar heel erg sterk beïnvloeden, zoals in een studentenhuis. Als de groep daar zegt: vanavond gaan we een krat bier de man drinken of twee kratten bier dan doe je mee.”

De focus ligt op de verenigingen, maar volgens Postmes zou de blik dus eigenlijk gericht moeten worden op de kleinere verbanden waarin studenten samenkomen, de disputen of de studentenhuizen. Scherpen ziet hetzelfde gebeuren: “Jonge mensen die met elkaar in een huis leven, doen gekke dingen. Door een bepaalde cultuur van een vereniging kan het misschien nog even een stapje gekker worden. Dat is wel wat je terugziet.”

Nuance

Gelukkig ziet Postmes iets vaker de nuance in media: “Ik heb het afgelopen jaar voor het eerst signalen gezien in de krant. Daar zag ik: ‘die vereniging problematiek zit misschien wel op een andere plek dan bij die overkoepelende vereniging, maar meer bij die huizen’. Dat was de eerste keer dat ik het bevestigd zag in de media. Ik denk dat daar veel meer aandacht voor moet komen en voor hoe het precies werkt. Want het hele platte verhaal ‘die vereniging is altijd ellende’ raakt gewoon kant noch wal.”