De documentaire Harry, Tiny en Sonja laat zien wat de participatiemaatschappij in de praktijk betekent. Human.nl sprak met regisseur Maartje Nevejan. Zij volgde de drie psychiatrisch patiënten toen zij na dertig jaar op zichzelf moesten gaan wonen.

Bewoners
"In 2012 heb ik voor de stichting Cultuur en Ondernemen een project gedaan met deze mensen. We hebben keuken- en theedoeken gemaakt met zelfportretten die zij zelf hadden geschilderd. Tijdens het project werd bekend dat het huis dichtging wegens bezuinigingen. Toen werd het idee voor deze documentaire geboren. Het zijn ontwikkelingen die al jaren gaande zijn om het aantal psychiatrische bedden, de intramurale zorg, naar beneden te krijgen.

Ik heb drie jaar contact met hen gehad, waarvan anderhalf jaar voor deze film. In het begin dacht ik: deze verhuizing wordt een drama. Maar tijdens het filmen kwam ik er achter dat veel mensen enorm zijn opgeknapt. Ze voelen zich meer waard als mens. Eerder waren ze afgeschreven, uitbehandeld en werd er niks meer met hen gedaan. Ze zaten maar in dat huis te roken. Nu hebben ze meer zelfvertrouwen en merken ze dat ze veel meer kunnen."

Participatiesamenleving
"Wij hebben deze mensen de maatschappij uit ‘verzorgd’, omdat ze ons niet goed uitkwamen. Misschien ligt het probleem wel bij ons als maatschappij, en niet bij hen. Dat geldt op veel vlakken, maar ook bij de psychisch getroebleerde mens.

Of de participatiesamenleving in zijn geheel een goede ontwikkeling is, weet ik niet. Ik zie dat velen opknappen, een soort trots hebben die ze in geen tientallen jaren hebben gehad.
Maar op het gebied van de mantelzorg werkt het denk ik niet. Er wordt al zoveel gedaan door de directe omgeving van patiënten. Er is steeds meer ziekteverzuim doordat mensen hun ouders of kinderen moeten verzorgen. Het is raar om professionele zorg af te schaffen door bezuinigingen en dat op te vullen door familie en vrienden. Over of het financieel uiteindelijk nog iets oplevert, zijn de meningen heel erg verdeeld."

Kleine film
"Ik wilde een kleine film maken in deze enorme arena, die mensen raakt. We lezen en horen veel over de zorg. Het zijn de grote koppen in de krant. Maar hoe maak je een verhaal waardoor je gaat voelen wat er aan de hand is? Dat was de uitdaging.
De film bestaat uit kleine gebeurtenissen. Er gebeurt niet veel in de scènes. Het is eng om zo’n minimaal verhaal te maken over iets dat zo leeft en dat enorme consequenties heeft. Daar heb ik mij onzeker over gevoeld. Maar je moet kiezen, het wordt óf een film waarin je alle partijen aan het woord laat óf je vertelt met drie mensen het verhaal. Dat betekent ook dat we veel niet zien, zoals prachtige scènes van de begeleiders."

Debat
"We hopen dat de film het debat op gang brengt, dat hierdoor betrokkenen met elkaar in gesprek komen. Na de première was er aansluitend een rondetafelgesprek met de GGZ, politie, filosofen en wetenschappers. Het is goed dat zij met elkaar praten. Hoe gaan we deze enorme veranderingen nu aanpakken? Dat was onze inzet van de avond. Nu hopen we een online community op te richten die deze mensen bij elkaar blijft brengen. Ook gaan we met de film op tournee. Er is een focus nodig. Iedereen is op zijn eigen terrein bezig en er is behoefte om bij elkaar te komen. De film is hiervoor een mooie aanleiding."

De film is een coproductie van Cerutti Film en Human, en wordt uitgezonden op maandag 13 april 2015 om 20.30 uur op NPO2.