Het coronavirus is in onze contreien met vakantie gegaan en dat gaat dit weekboek daarom ook maar doen. Niet na een aantal medialogische gedachten gewijd te hebben aan de gebeurtenissen van afgelopen weken.

1.   De grootste media-aandacht gaat al een paar weken niet meer uit naar het coronavirus maar naar de nasleep van de moord op George Floyd. In Nederland heeft het racismedebat zich verengd rondom een foute uitspraak van voetbalkenner Johan Derksen. Op 101-Teletekst, een goede graadmeter voor ‘what’s hot and what’s not’, is het corona-nieuws verhuisd van de top naar de bodem van de pagina.

2.  De positieve veranderingen die de coronacrisis veroorzaakte, krijgen nauwelijks vervolg. Slechte oude gewoonten komen - soms met overheidssteun - als een boemerang terug.

De overheid heeft geen geld voor klassen van vijftien leerlingen, waar ouders, kinderen en leerkrachten de afgelopen weken juist zo lyrisch over waren. Het thuis werken en vergaderen tijdens spitsuren en fysieke samenkomen uitsluitend in daluren (11-15 u) is al weer op retour. De files groeien weer, treinen worden drukker. Tegelijkertijd trekt de overheid miljarden uit om een toekomstarme sector als de luchtvaart een kans op overleving te bieden.

Voorlopige conclusie: er is tot nu toe betrekkelijk weinig geleerd van de crisis.

Human-hoofdredacteur Marc Josten vraagt zich af hoe we met mensheid, macht en media uit deze wereldwijde crisis komen. Daarom houdt hij op human.nl een persoonlijk ‘medialogisch’ verslag bij tijdens de corona-crisis.

© Phil Nijhuis / ANP

Praten anno 2020: Door middel van protest.

Megafoon voor extreme mensen

3.  In het coronadebat worden - net als in het racismedebat - de echte slachtoffers overstemd. Hét grote slachtoffer van corona zijn zonder twijfel de  ouderen in verpleeghuizen. Van hen hoor je vrijwel niets. Van coronasceptici als dansschoolhouder Willem Engel (hooguit financieel slachtoffer) hoor je daarentegen buitenproportioneel veel. Dan laat ik de hooligans op het Malieveld nog buiten beschouwing.

4. Aansluitend bij punt 3. De crisis heeft hysterische mensen meer podium geboden dan redelijke mensen. Uitstekende en afgewogen uitspraken van oud-minister Madeleine Albright en Philipsbaas Frans van Houten over de noodzaak van het verdeeldheid bestrijdende platform NL2025, krijgen minder aandacht dan de polariserende woorden van mensen als Derksen en Engel. Daar hebben serieuze media een verantwoordelijkheid, maar vooral de sociale media geven de extreme stemmen een megafoon en laten afgewogen geluiden wegsterven.

5. Aansluitend bij 3 en 4. De faciliterende rol die sociale media spelen bij de groeiende polarisatie en hysterie heeft multinational Unilever ertoe gebracht om tot na de Amerikaanse verkiezingen eind dit jaar geen advertenties meer te plaatsen op sociale media. Om nog eens ouderwets positief te eindigen: deze actie zou het begin kunnen inleiden van de terugkeer van een zekere redelijkheid in het debat, in de politiek en de maatschappij.

Ik wens u en mijzelf de komende tijd veel wijsheid, een langzame uitbanning van het virus en een moment van vakantierust toe.

Marc Josten, hoofdredacteur van Human, was net begonnen met het vervolg op zijn boek 'Weerwoord' (2017), een journalistiek onderzoek naar de werking van publieke opinie. Titel en motto waren al klaar: 'Medialogica. Over macht, media en manipulatie'. Als beelden het van feiten winnen. In politiek, media en bedrijfsleven. Thuis en op de werkvloer.

Maar toen brak het Corona-virus uit. Het degradeerde de onderzoeksvraag van een belangrijke hoofdzaak tot een belangrijke zaak. De nieuwe belangrijke hoofdzaak is opeens: hoe komen we met mensheid, macht en media uit deze wereldwijde crisis? Omdat er nog geen horizon in zicht is, veranderde het boek tot nader order in dit corona-dagboek: Waarheid, leugen en gezond verstand in crisistijd.

Meer berichten over corona