Nooit gebruikte Ayla Satijn haar Turkse achternaam Çekin. Volgens haar ouders kon ze beter voor zich houden dat ze Turks was, om discriminatie uit de weg te gaan. Haar debuutfilm Beş is een eerste stap in het vertellen van de verhalen die ze altijd heeft moeten verzwijgen.

Ayla Çekin Satijn (26) groeide op in het Belgische Maasmechelen, deed de acteursopleiding in Utrecht en inmiddels woont ze in Amsterdam. Als actrice speelde ze onder andere in de serie ANNE+ en werkte ze mee aan Het F-woord, beide geregisseerd door Valerie Bisscheroux. Momenteel werkt ze aan haar debuutfilm Beş waarvoor ze een crowdfunding is gestart, over een Turkse lesbische vrouw die geconfronteerd wordt met haar eigen vooroordelen over haar identiteit.

Ayla is van de eerste generatie Turkse vrouwen die in België werd geboren. Daarnaast is ze het eerste biculturele kind in haar familie, met een Nederlandse moeder en een Turkse vader.

Hoe zag jouw Turks-Nederlandse gezin in België eruit?

"Mijn opa van mijn vaders kant kwam als Turkse arbeider naar België om in de mijnen te gaan werken. HIj nam zijn familie mee, maar omdat ze tijdelijk in België zouden verblijven, ging mijn vader op achtjarige leeftijd naar een internaat in Turkije. Toen duidelijk werd dat mijn familie zou blijven, kwam hij op zijn vijftiende weer terug naar België.

Mijn moeder komt uit Maastricht, nadat ze mijn vader ontmoette zijn ze net over de grens bij Maastricht in Maasmechelen gaan wonen. In het begin zijn we veel naar Turkije gegaan op vakanties. Op een gegeven moment kon mijn vader niet meer naar Turkije, in verband met legerdienst. En mijn vader wilde er ook meer afstand van nemen, wat ik begrijp omdat hij daar alleen op het internaat heeft gezeten. Ik kan me goed voorstellen dat hij dacht: Ik ben hier nu, en ik wil niet het gevoel hebben dat ik terug moet."

Ayla Çekin Satijn

In je film Beş wil je biculturaliteit bespreken, waarom dit thema?

"Er bestaat een bepaald soort stereotype van een brave, onderdrukte Turkse vrouw met een hoofddoek. Iemand die sowieso gelovig is en iemand die niet heel goed Nederlands praat. Ik word daar best wel pissig van, zowel als persoon als actrice. Waar slaat dat op?

Ik ken zoveel Turkse vrouwen die rossig of platinablond zijn, die gekruld haar hebben, blauwe ogen hebben of meer Aziatische trekken hebben. Het beeld dat mensen hebben, gaat niet veel verder dan dat van een vrouw met een hoofddoek bij een groentekraampje.

Ik merk dat mijn generatie zich steeds meer tussen twee culturen begeeft. Of je nu Turks bent en in Nederland woont, of Hongaars, of waar je dan ook vandaan komt; de wereld is steeds meer mixed. Dat zorgt ervoor dat je soms heimwee hebt naar een plek die niet bestaat. Ik wil laten zien dat die plek door onszelf gecreëerd moet worden. Door ons als generatie."

Hoe uit zich dat in de film?

"Asli heb ik vanuit mijn eigen ervaringen geschreven. Hoe ik door mijn eigen vooroordelen bang ben om mijn volledige zelf te zijn. Omdat ik bang ben om mijn familie tot schaamte te brengen of voor ruzie te zorgen. Dat is niet raar.  Los van de Turkse gemeenschap, word ik überhaupt als queer persoon dagelijks geconfronteerd met dingen waar ik eigenlijk niet mee geconfronteerd hoef te worden. Ik bekijk de wereld vanuit een voorzichtigheid."

Ayla is deel van de eerste generatie Turkse vrouwen die in België geboren werd. Hier staat ze met haar oma op de foto.

Hoe was het voor jou om je familie te vertellen wat je seksuele geaardheid is?

"Ik ben nooit bang geweest om ervoor uit te komen, maar ik vond het wel stom om uit de kast te komen. Ik dacht: Ik ga gewoon een lief hebben op een gegeven moment, en dan zien ze dat wel. En als ze vragen hebben, dan hebben ze vragen. Zo ben ik meer ingesteld. Toch merkte ik dat ik er op een gegeven moment voor uit moest komen. Nooit werd iets aan mij gevraagd, en daardoor voelde ik me alleen.

Ik was op een bruiloft van mijn neef, een echte Turkse bruiloft, en opeens maakte ik me zorgen. Ik vroeg mijn familie: 'Zouden jullie wel naar mijn bruiloft komen?' Toen zeiden ze me terug: 'Natuurlijk komen we naar je bruiloft, we houden toch van je?' Mijn familie is heel erg open en liefdevol en dat is fijn om te voelen. Dat iedereen liefdevol is met elkaar is en elkaar accepteert voor hoe hij of zij is."

Je film speelt zich ook af op een Turkse bruiloft.

"De gehele film speelt zich af op een kina, dat is het verlovingsfeest op de dag voor de bruiloft. Het is de laatste dag dat de bruid bij haar familie slaapt en wordt ook wel het hennafeest genoemd. De film speelt zich af in het hier en nu, maar ook op dezelfde locatie vijftien jaar geleden. Daar zie je de personages als jonge meisjes in prinsessenjurken lopen. Ze lijken allemaal nog heel erg op elkaar, ze zijn gewoon één bijna.

Daarna zie je ze dus nu, vijftien jaar later, op de dansvloer. Allemaal met een eigen karakter, een eigen filosofie en inzicht, met een ander beroep, andere kleding en een andere uiting van geloof.

De film gaat over een queer personage dat bang is om niet geaccepteerd te worden in een Turkse gemeenschap. En dan blijkt dat het eerder in haar zelf zit, omdat ze zelf vooroordelen heeft over haar eigen cultuur."

Shot uit de crowdfunding video voor Beş, van twee meisjes op een Turkse kina (verlovingsfeest).

Wat is jouw ervaring met dit soort feesten?

"I love it! Ik hou heel erg van het eten. Als kind zat ik al het langst aan tafel. Mijn papa kon Turks koken en mijn mama kende ook recepten, maar dat het echt op die manier werd gemaakt. Dat vond ik altijd fantastisch. Iedereen is er, de hele familie wordt uitgenodigd. Ik vind het altijd fantastisch dat er niet wordt gedronken op zo’n feest, maar iedereen wel zó hard aan het dansen is. Dat is zo mooi om te zien.

Zelf buikdans ik sinds ik acht ben, dus als je vraagt wat er in de cultuur dichtbij me ligt, dan is het voor mij de muziek, de ritmes en het dansen."

Wat was voor jou de moeilijke kant aan opgroeien tussen twee culturen?

"Van mijn ouders mocht ik niet zeggen dat ik Turks was, omdat ik dan gediscrimineerd zou worden. Daardoor kun je niet jezelf zijn.

Met deze film wil ik de vooroordelen van mensen laten zien en tegenspreken. Ik wil als nieuwe maker verhalen de wereld in sturen, die ik zelf altijd heb moeten verzwijgen. Ik wil vertellen dat alles wat identiteit voor jezelf kan zijn, welke rituelen en feesten je koestert en welke je laat liggen, dat je dat allemaal mag omarmen.

Overal zitten vooroordelen en clichés. Door te benoemen dat veel mensen bang zijn voor die vooroordelen, kun je laten zien dat het nodig is om elkaar als persoon te zien. Om elkaar opnieuw te ontmoeten. Ik wil nu hardop kunnen zeggen: Ik ben Turks, ik ben queer, en ik wil verhalen maken over mijn geaardheid en mijn cultuur."

Beş op Cinecrowd

De debuutfilm Beş van Ayla Çekin Satijn is onderdeel van De Ontmoeting en wordt gemaakt in samenwerking met Key Film. Een voorwaarde voor de funding vanuit Key Film is dat er een bedrag wordt opgehaald door middel van crowdfunding. De film steunen kan via de crowdfunding pagina Cinecrowd.

Dit is ook interessant