Stel je voor: een intieme foto van jou, die je in goed vertrouwen naar je crush hebt gestuurd, dwaalt rond over het internet. Bekenden en onbekenden reageren met de meest kwetsende opmerkingen en je bent ten einde raad. Wat moet je dan?
Simone van Dusseldorp vertelt in haar film Sex Ding het verhaal van Vita, een jong meisje wiens uitdagende foto tijdens een ruzie verspreid wordt door haar beste vriendin. We volgen de stoere zelfverzekerde Vita in haar ontwikkeling naar een persoon die zijzelf niet eens meer kent.
Waarom vind jij het belangrijk dat dit verhaal verteld wordt?
Van Dusseldorp: ’Zelf ben ik opgegroeid in de jaren tachtig. In die tijd ervoer ik een bepaalde vrijheid. Je kon je identiteit ontdekken zonder dat je daar op afgerekend werd. Maar ik heb twee dochters en realiseerde me dat zij erg preuts zijn. Op school willen ze bijvoorbeeld niet douchen na het sporten. “Dat gaan we echt niet doen, straks gaat iemand ons fotograferen!” zeggen ze dan. Daar zijn ze blijkbaar bang voor.’
‘Er werd inderdaad eens een foto van een meisje verspreid op de school van mijn dochter. Ze was half naakt. Door haar vlechten heen kon je haar borsten zien. Toen die foto verspreid werd, werd het meisje uitgescholden en gepest. Ze is geschorst omdat ze haar belagers met geweld heeft bedreigt. Op dat moment realiseerde ik me dat het niet goed gesteld is met de manier waarop jonge vrouwen behandeld worden in zo’n situatie.'
‘Als je je vroeger dronken gedroeg of met drie jongens zoende dan werd dat hoogstens in een kleine kring besproken. Dat soort dingen worden tegenwoordig door social media nooit meer vergeten. Je kan geen fouten maken in je ontwikkeling omdat je daar meteen op afgestraft wordt. Dat is jammer, want het is belangrijk om te onderzoeken wie je bent.’
‘Het baart me zorgen dat we jonge vrouwen op een digitale brandstapel gooien als zij seksueel te zien zijn op social media. Sex ding roept eigenlijk de vraag op: hoe moeten wij hier als samenleving wél mee omgaan? Iedere jongere kent wel iemand die dit is overkomen. Elk individu heeft tegenwoordig een telefoon bij zich. Niet alleen normale momenten worden vastgelegd; ook als je seks hebt is het heel normaal dat je dat ‘even’ opneemt. Pubers zijn impulsief en als ze een keer flink boos zijn, zijn ze maar één klik verwijderd van een catastrofe. Je beseft het op dat moment misschien niet: maar iemand kan er de rest van zijn of haar leven last van hebben.’
Bestaat er zoiets als ‘veilig sexten’?
‘Niks vastleggen is het veiligste. Al is dat is heel ouderwets gedacht. We leven in een maatschappij waar alles continu door allerlei apparaten vastgelegd wordt. Al zou je niemand het wachtwoord van je telefoon of laptop vertellen, je hebt nooit zekerheid waar je foto terecht komt. Er kan bijvoorbeeld ingebroken worden in de cloud, dan ben je je privacy ook kwijt. Als je toch intieme foto’s wil maken is het belangrijk dat beide partijen sexting leuk vinden. Het is een moderne manier om je op seksueel gebied te uiten. Als je naaktfoto’s naar elkaar stuurt en je bent daar beide blij mee, dan is er niks aan de hand. Het probleem is dat als het uit gaat en één van de twee is boos, er soms als wraak op de ander een foto gedeeld wordt. Dat is puber-eigen, maar de consequenties zijn enorm.’
Denk je dat het slachtoffer ooit nog ‘normaal’ kan leven nadat zo’n foto online komt?
‘Het klinkt misschien stom, maar op een gegeven moment overkomt het een ander en dan ben jij niet meer het punt van aandacht. Maar zelfs als je er niet meer dagelijks mee geconfronteerd wordt, achtervolgt het je voor altijd. Je wordt in je vertrouwen geschaad en dat doet pijn. En als je solliciteert voor een baan, googlen ze je vrijwel altijd. Je moet heel sterk in je schoenen staan om daar mee om te gaan.’
‘De daders doen het vaak niet met opzet. Het is een beetje dommig en naïef. “Kijk mij eens, ik heb een mooie meid in bed!” - klik - sturen - klaar. De foto-delers zijn niet puur slecht. Ik maakte Sex ding om de impact van zo’n gedeelde foto te laten zien.’
Het lijkt me voor een actrice een heel heftige rol om te spelen. Was het hoofdpersonage makkelijk om mee te werken?
‘Ze is een professionele actrice en vindt het onderwerp belangrijk. Het is een verhaal dat verteld moet worden. Natuurlijk kwam er de vraag: wil je bloot of niet bloot? Ik wilde het onderwerp graag laten zien zoals het is. Het moet hard gefilmd worden, anders wordt het een braaf opvoedkundig filmpje. Ik heb het script meerdere malen doorgesproken met de actrice, haar moeder en haar agent. Ik heb haar uiteindelijk de montage laten zien en als ze het te bloot vond, gaf ik haar de gelegenheid om de shots eruit te halen. Dat is niet gebeurd. Zij vond dat de realiteit afgebeeld moest worden, om het te laten zien zoals het is. Maar ik vond het wel belangrijk dat ze zich er goed bij zou voelen. Dat ze later geen spijt zou krijgen en hetgeen wat ik met mijn film wil bestrijden op mijn eigen set zou gebeuren.’
Waren er moeilijkheden tijdens het draaien?
‘Ik was er kien op dat niet iedereen de naaktfoto waar het in de film over gaat te zien kreeg. Het is een prachtige jonge vrouw met een intieme foto en er stonden puberjongens op de set. Dat zijn ook maar mensen die reageren op wat ze zien. De actrice moet zich echt in de rol kunnen verdiepen. Je kan dan niet hebben dat jongens op de set dan flauwe opmerkingen maken, zoals “lekkere billen”. Daardoor zou ze zich onveilig kunnen voelen, dat moest natuurlijk niet.'
Welke boodschap hoop je dat de kijker mee naar huis neemt na het zien van jouw film?
‘Het dilemma is: hoe kun je je seksuele identiteit ontdekken zonder aan de digitale schandpaal te genageld te worden? Iets ontdekken gaat met vallen en opstaan. Jongeren onderzoeken grenzen en als dat mis gaat, kan dat drastisch en pijnlijk zijn voor de rest van hun leven. Ik vind dat dit iedereen over dit onderwerp moet nadenken. Hoe kan een jongere zijn of haar eigen seksuele identiteit onderzoeken en hoe gaan we daar als maatschappij mee om?’
Wat denk je dat ouders kunnen doen als er zoiets met hun kind gebeurd?
‘De seksualiteit van je kinderen is iets dat ze zelf willen ontdekken en ook iets wat je ze zelf moet laten ontdekken. Daar sta je als ouder grotendeels buiten. Seksualiteit is iets heel precairs, zeker als je het nog aan het onderzoeken bent. Het enige wat je als ouder kan doen is je kind onvoorwaardelijk steunen, ook als er een naaktfoto van hem of haar rondgaat. Jongeren die zoiets hebben meegemaakt, schamen zich vaak zo erg dat ze niks durven te vertellen. Dan kom je wel voor een dilemma te staan. Je wil dat je kind veilig is, maar zeggen dat je kind zich niet mag laten vastleggen, gaat ook ver. Er zijn ook veel goede dingen aan het digitale tijdperk, dat mag je ze niet ontnemen. Het is een ingewikkeld probleem. Juist daarom dacht ik: ik maak deze film dan kunnen we erover praten.’
