Vier dingen die je nog niet weet over Schuldig

1. Carmelita wilde na iedere draaidag stoppen 
‘Carmelita speelt graag hard to get’, vertelt regisseur Ester Gould lachend. ‘Zij laat zich echt niet vertellen wat ze moet doen. Ik heb haar eindeloos vaak verteld dat we een half jaar zouden draaien, maar dat maakte niet uit. Dan moet je als regisseur proberen om niet in paniek te raken, want als ze echt stopt, dan zit je met een hoofdpersoon minder. Gelukkig had ik op een gegeven moment door hoe ze in elkaar steekt.’ 

Goulds collega Sarah Sylbing vult aan: ‘Je begreep wel snel dat het hielp om haar te charmeren en een beetje de diva te laten spelen. Daar ben jij wel goed in.’ 

Gould: ‘Eigenlijk hebben alle hoofdpersonen op een gegeven moment wel gezegd: ik stop ermee. Ditte moest ik ook blijven bewerken; Dennis net zo goed. Een half jaar filmen is lang. Je vraagt nogal wat van mensen. Het is heel menselijk dat je dat op een gegeven moment een beetje beu bent.’ 

Sylbing: ‘De vader van Dennis - Henk - wilde trouwens ook nooit gezenderd worden (een microfoon krijgen, red.). Ik heb wel veertig of vijftig draaidagen met hem gehad, en elke keer was het strijd - niet een beetje, maar zo van: ik wil echt niet. De opdracht voor de geluidsvrouw was: Henk wil niet, maar je moet hem zenderen. Henk zei dan altijd: ja, maar ik ga toch zo weg. Dan zei ik: maar misschien zeg je net in dat kwartiertje nog iets grappigs. En dan zei hij: ik zeg toch niks. Terwijl zijn opmerkingen altijd goud waard zijn.’

Gould, lachend: ‘En hij gaat nooit weg!’

Tekst gaat verder onder de foto

2. Het allerzwartste gezicht van schulden heb je niet gezien
Onder de indruk van de problematiek in de Vogelbuurt? Het kan nog een stuk ernstiger. Ester Gould: ’We hebben vaak gezien hoe alleenstaande moeders vermagerd en rillend onder een dekentje op de bank zitten. Soms zijn dat vrouwen met een HBO-opleiding. Gordijnen dicht, niet in staat om hun kinderen op te voeden. Zichzelf opvretend uit schuldgevoel en voor niemand opendoen, alleen nog maar zelfmoordgedachten. We hebben geprobeerd het dieptepunt van schaarste in Nederland vast te leggen, maar als je aan het overleven bent, heb je geen zin in een camera. Dat is gewoon niet gelukt.’

3. De makers waren er vanaf dag 1 van overtuigd dat Dennis ontruimd zou worden, maar hij bleek een meester in het bespelen van deurwaarders 
‘Onze researcher leerde Dennis kennen op het moment dat hij ontruimd zou worden’, vertelt Sylbing. ‘We zijn een maand eerder gaan filmen, want - even lomp gezegd - het is natuurlijk een goede scene. We gingen er dus op af met de hele ploeg, maar ontdekten al gauw dat Dennis helemaal niet ontruimd werd, want hij had een duif kunnen verkopen. We hebben hem een half jaar lang gevolgd en elke maand dacht ik: nu gaat het gebeuren. Maar Dennis wist het elke keer op het nippertje te voorkomen. Hij was daar echt een meester in. Dusdanig, dat wij op een gegeven moment dachten: wat zijn schulden toch ongelofelijk stroperig! Dat zwaard van Damocles viel maar niet.’ 

Gould: ‘We zeiden net dat je het zwartste gezicht van schulden niet gezien hebt, maar Dennis zat echt op het randje. Ik dacht: verlos die man uit zijn lijden. Maar uiteindelijk is het goed geweest dat hij niet ontruimd is, want het gaat nu een stuk beter met hem.’ 

Tekst gaat verder onder de foto

4. De makers hebben plannen om een proces tegen de staat aan te spannen 
Gould: ’Samen met Jesse Frederik van de Correspondent en nog een aantal anderen hebben we de actiegroep Schuldvrij opgericht om te proberen iets te veranderen. Want we zijn het erover eens dat het Nederlandse systeem ziek is. Dat zeggen niet alleen mensen met schulden, maar ook de schuldeisers, de deurwaarders - iedereen die ermee te maken heeft.’ 

Sylbing: ‘De gemiddelde mens met problematische schulden heeft dertien schuldeisers. Dertien! Dat zijn dertien deurwaarders die allemaal om zo’n gezin heen scharrelen - plus hulpverleners. Heel inefficient. Tegelijkertijd zijn de deurwaarderskantoren geprivatiseerd. Dat maakt dat iedereen aan het worstelen is. Zelfs die kantoren hebben moeite het hoofd boven water te houden.’ 

Gould gaat verder: ’Wij gaan daarom een manifest presenteren, lobbyen bij politieke partijen en een proefproces tegen de staat aanspannen. Daarvoor zoeken we een aantal casussen die laten zien hoe erg het mis kan gaan. Het is een aanklacht tegen bureaucratie, met uit de hand gelopen gevallen waarbij mensen in de gevangenis beland zijn, omdat ze boetes hebben op voertuigen die niet meer bestaan.’ 

Sylbing: ‘Wij hebben heel vaak op de pont gestaan - van Amsterdam-Noord terug naar het centrum - en gezien hoe bizar gescheiden arm en rijk kunnen zijn. Dan zaten we eerst bij iemand zonder geld voor de dagelijks boodschappen en vervolgens fietste je door de Pijp en zag je hoe mensen zich laten vollopen op het terras. De Nederlandse maatschappij heeft de neiging dat te downplayen, want we zijn niet Amerika en we hebben geen klassen. Maar het scheelt niet veel.’