Wat doet Onzekerheid met ons?

Waar komt het streven naar zekerheid vandaan? Proberen we grip te krijgen op ons leven tegen beter weten in? Wat betekent dat voor onze vrijheid? En hoe kunnen we onzekerheid juist ten goede gebruiken? 

Presentator Clairy Polak spreekt hierover met psychiater Floortje Scheepers, filosoof Naomi Jacobs, filosoof en neurowetenschapper Michiel van Elk en filosoof Stine Jensen.

Over dit seizoen
Welke zwakheden legt de coronacrisis bloot? Clairy Polak onderzoekt met vier steeds wisselende denkers het thema onzekerheid en onze omgang daarmee. Een virus liet onze vaste structuren op hun grondvesten schudden. De wereld kwam tot stilstand; opeens was niets meer zeker. 

Lees meer over dit seizoen →

Naomi Jacobs is filosoof en schrijver en promoveert dit jaar aan de Technische Universiteit Eindhoven in de techniekfilosofie. Voor het filosofieboek Onszelf voorbij, kijken naar wat we liever niet zien, schreef Jacobs het essay Boven op de Toverberg, waarin ze onzekerheid als uitgangspunt neemt en aan de hand van Socrates en Kierkegaard een perspectief biedt op de mens in verwarrende tijden. Jacobs start deze zomer als universitair docent bio-ethiek aan de Universiteit van Twente.

Floortje Scheepers is hoogleraar Innovatie in de GGZ en hoofd van de afdeling psychiatrie van het UMC Utrecht. Dit jaar verscheen van haar hand Mensen zijn Ingewikkeld over de complexiteit van menselijk gedrag, die niet te vangen is in modellen. Ze is opgeleid als kinder- en jeugdpsychiater. In 2005 promoveerde ze aan UMC Utrecht met onderzoek naar de effecten van antipsychotica op patiënten met schizofrenie.  

Michiel van Elk is filosoof en neurowetenschapper en werkt als universitair hoofddocent aan de afdeling Cognitieve Psychologie van de Universiteit Leiden. Hij geeft les over en doet onderzoek naar religie, spiritualiteit en psychedelica en schreef meerdere boeken over religieuze ervaringen en het brein, waaronder De Gelovige Geest en Extase. Van Elk was onderdeel van het Uncertainty Lab van de Universiteit van Amsterdam, waar onderzoek werd gedaan naar oorzaak en gevolg van risico en onzekerheid. 

Stine Jensen is filosoof, schrijver en programmamaker. Ze werd in Denemarken geboren als de helft van een eeneiige tweeling. Haar proefschrift Waarom Vrouwen van Apen houden, ging onder andere over ambiguiteit en waarom we de dubbelzinnige werkelijkheid moeilijk kunnen accepteren. Recent schreef ze het boek Faalmoed, over falen en onze omgang met onzekerheid. 

Tijdens de voorbereiding van de opnames van Het Filosofisch Kwintet deelt de redactie interessante artikelen, video's en podcasts met elkaar. Duik in een selectie van wat wij met elkaar uitwisselen.

De grote onzekerheden die over ons kwamen door de coronacrisis, waren de aanleiding voor dit seizoen van Het Filosofisch Kwintet. Hoe moeten we omgaan met al die angsten en onzekerheden, en wat legt het bloot? De Correspondent sprak hier in 2018 al over met psychiater Damiaan Denys. Hij roept op na te denken over wat een goed en zinvol leven is. Ga angst en onzekerheid niet uit de weg, want ze geven betekenis aan het leven. Luister de podcast van De Correspondent. 

Wouter van Noort deelt de vijf lessen die hij leerde om uit zijn zingevingscrisis te komen. Mede naar aanleiding van de coronacrisis, maar eigenlijk omdat die zingevingscrisis al langer speelt, begon Van Noort een zoektocht naar zingeving. Kijk mee met zijn zoektocht. 

Alle onzekerheden leiden ook tot een grotere toestroom in de ggz. Een ggz die in crisis verkeert. De Groene Amsterdammer sprak in hun rubriek Advies aan de (In)formateur, erover met Floortje Scheepers, die ook te gast is in onze aflevering. Lees het gesprek hier.

Onzekerheid over de toekomst is een bekend fenomeen bij millenials. Millenial Emma Stomp schreef een essay over onzekerheid als zekerheid, nadat ze aan het denken werd gezet door een collega. Hij vond het feit dat ze nog maar een jaar in haar huis mocht blijven maar kort, terwijl Stomp het als eindeloze periode zag. Moest Stomp zich zorgen maken over de toekomst?

Componist Merlijn Twaalfhoven startte vorig jaar de Academie voor Onzekerheidsvaardigheid. Samen met onder meer schrijver Marjolijn van Heemstra gaat hij lesgeven over omgaan met onzekerheid op een creatieve manier. In VPRO Mondo vertelde hij er vast over. Kijk dat fragment hieronder.