Cancel culture

In zijn tiende seizoen neemt Het Filosofisch Kwintet manipulatie en beïnvloeding onder de loep. Welke machten en krachten zitten erachter, en hoe kunnen wij ons daartegen weren? Hoe weten we nog wat waarheid is en wat leugen? En wat staat op het spel?

Dagelijks staan we bloot aan zichtbare en onzichtbare beïnvloeding van ons brein. Met misleidende methoden worden we overtuigd iets te denken of te doen. Via sociale en gevestigde media vinden leugens en nepnieuws een weg. De verschillende vormen van manipulatie beïnvloeden politiek, onderwijs, rechtstaat en wetenschap. Het beïnvloedt ons allemaal.

Kijk de eerste vijf afleveringen van dit seizoen onderaan deze pagina terug.

Daan Roovers is filosoof en Denker des Vaderlands. Aan de Universiteit van Amsterdam is ze docent Publieksfilosofie. Tegelijkertijd promoveert ze op de ontwikkeling van publieke opinie. Eerder was ze hoofdredacteur van Filosofie Magazine.

Stephan Sanders is schrijver, essayist en redacteur voor onder andere de Groene Amsterdammer. In zijn stukken gaat Sanders voornamelijk in op de filosofie en de multi-etnische en -religieuze verhoudingen binnen de samenleving. Ook schreef Sanders een filosofische verhandeling over de Rushdie-affaire.

Madeleijn van den Nieuwenhuizen promoveert als rechtshistoricus aan The City University of New York. Daarnaast beheert Van den Nieuwenhuizen het mediakritische Instagram-account Zeikschrift. Met Zeikschrift kaart Van den Nieuwenhuizen sinds 2016 ongelijkheden, stereotypering en misinformatie in de media aan. Van den Nieuwenhuizen is, zoals ze dat zeggen, ‘woke’, hoewel ze dat zelf niet helemaal onderschrijft.

Dalilla Hermans is schrijver. Ze heeft er haar missie van gemaakt om racisme en discriminatie bespreekbaar te maken en aan te pakken. In 2018 verscheen haar kinderboek "Brown Girl Magic". In 2019 verscheen de thriller "Black-out", haar eerste fictieboek voor volwassenen. 

De cancel culture rukt op: georganiseerde acties op sociale media om afwijkende meningen te smoren in een sfeer van verwijten, klikken bij werkgevers en oproepen tot boycot. Hoe effectief is uitsluitcultuur? De Volkskrant ontleedt het fenomeen in een uitgebreide analyse. 

Het internet werd ooit gezien als een plek waar publiek debat in optima forma zou plaatsvinden. Iedereen recht op een stem en een mening. Maar het publieke debat is door private bedrijven in een verdienmodel veranderd, betoogt Seije Slager in dit essay in Trouw.

In het gesprek over cancel culture komt steevast de vrijheid van meningsuiting ter sprake. Iets of iemand 'cancellen' druist in tegen de vrijheid van meningsuiting, zo is het argument. Maar de roep ontstaat soms dat die vrijheid van meningsuiting niet voor iedereen moet gelden. Hoe om te gaan met tegenspraak? Voormalig Volkskrant-journalist Sybren Kooistra schreef er dit opiniestuk over. 

Sowieso is het een misvatting dat iedereen in het publieke debat evenveel recht heeft om gehoord te worden, schreef Sander Schimmelpenninck in een column in de Volkskrant. "Het recht op een mening wordt vooral gepropageerd door lieden die juist helemaal niet geïnteresserd zijn in andermans mening." Lees de veelbesproken column.

De column van Schimmelpenninck zorgde ervoor dat de haren van columnist Arie Elshout, collega van Schimmelpenninck bij dezelfde krant, overeind gingen staan. Hij zag juist allerlei principiële en praktische bezwaren. Elshout pleit voor het houden van vertrouwen in het oordeelsvermogen van burgers. "Probeer de democratie niet te redden door haar te vernietigen."

In het gesprek gaat het ook over de historie van de cancel culture. Black Twitter wordt genoemd als oorsprong van de term. Maar hoe zit dat precies? Wat verstaan we onder Black Twitter? The Guardian schreef eind 2019 een uitgebreide toelichting.