Cancel culture
Mogen we elkaar het zwijgen opleggen?
In een speciale extra aflevering dit jubileumseizoen van Het Filosofisch Kwintet, vanaf het meer dan afgeslankte Brainwash Festival in Amsterdam gaat het over ‘cancel culture’. Een cultuur waarin extremen het hoogste woord voeren, en het ene uiterste het andere probeert uit te gummen. Waar komt die dynamiek vandaan? Wie bepaalt wie het zwijgen mag worden opgelegd? En hoe loopt de online cancel culture over in de fysieke wereld?
In zijn tiende seizoen neemt Het Filosofisch Kwintet manipulatie en beïnvloeding onder de loep. Welke machten en krachten zitten erachter, en hoe kunnen wij ons daartegen weren? Hoe weten we nog wat waarheid is en wat leugen? En wat staat op het spel?
Dagelijks staan we bloot aan zichtbare en onzichtbare beïnvloeding van ons brein. Met misleidende methoden worden we overtuigd iets te denken of te doen. Via sociale en gevestigde media vinden leugens en nepnieuws een weg. De verschillende vormen van manipulatie beïnvloeden politiek, onderwijs, rechtstaat en wetenschap. Het beïnvloedt ons allemaal.
Kijk de eerste vijf afleveringen van dit seizoen onderaan deze pagina terug.
Menu
Gesprek met de gasten uit de aflevering
Cancel culture: het verschijnsel waarbij uitersten elkaar het zwijgen proberen op te leggen. In de laatste aflevering van dit seizoen van Het Filosofisch Kwintet spreken we daarover. We spraken vooraf met Stephan Sanders, Dalilla Hermans en Madeleijn van den Nieuwenhuizen over het fenomeen.
Cancel culture is de groeistuip van ons publieke debat
In een nieuwe aflevering van Het Filosofisch Kwintet gaan we in gesprek over cancel culture. Denker des Vaderlands Daan Roovers is onze stamgast en as we speak promoveert zij op de ontwikkeling van de publieke opinie. “Mensen het woord ontnemen is vrijwel altijd een slechte strategie.”
Interview in NRC met Clairy Polak en eindredacteur Marc Josten
NRC-journalist Wilfred Takken sprak met Clairy Polak en onze eindredacteur over het tienjarig bestaan van ons programma.
Mis niks van HUMAN
Met de HUMAN nieuwsbrief ontvang exclusieve previews en inspirerende kijk-, lees- en luistertips. Schrijf je nu in! Al 70.000 anderen gingen je voor.
Je bent er bijna...
Om de nieuwsbrief te ontvangen doe je het volgende:
- Open je e-mail en zoek naar een bericht van ons
- Bevestig je e-mailadres
- Je ontvangt nu regelmatig onze nieuwsbrief 🥳
Gasten in deze aflevering
Daan Roovers
Daan Roovers is filosoof en Denker des Vaderlands. Aan de Universiteit van Amsterdam is ze docent Publieksfilosofie. Tegelijkertijd promoveert ze op de ontwikkeling van publieke opinie. Eerder was ze hoofdredacteur van Filosofie Magazine.
Stephan Sanders
Stephan Sanders is schrijver, essayist en redacteur voor onder andere de Groene Amsterdammer. In zijn stukken gaat Sanders voornamelijk in op de filosofie en de multi-etnische en -religieuze verhoudingen binnen de samenleving. Ook schreef Sanders een filosofische verhandeling over de Rushdie-affaire.
Madeleijn van den Nieuwenhuizen
Madeleijn van den Nieuwenhuizen promoveert als rechtshistoricus aan The City University of New York. Daarnaast beheert Van den Nieuwenhuizen het mediakritische Instagram-account Zeikschrift. Met Zeikschrift kaart Van den Nieuwenhuizen sinds 2016 ongelijkheden, stereotypering en misinformatie in de media aan. Van den Nieuwenhuizen is, zoals ze dat zeggen, ‘woke’, hoewel ze dat zelf niet helemaal onderschrijft.
Dalilla Hermans
Dalilla Hermans is schrijver. Ze heeft er haar missie van gemaakt om racisme en discriminatie bespreekbaar te maken en aan te pakken. In 2018 verscheen haar kinderboek "Brown Girl Magic". In 2019 verscheen de thriller "Black-out", haar eerste fictieboek voor volwassenen.
De cancel culture rukt op: georganiseerde acties op sociale media om afwijkende meningen te smoren in een sfeer van verwijten, klikken bij werkgevers en oproepen tot boycot. Hoe effectief is uitsluitcultuur? De Volkskrant ontleedt het fenomeen in een uitgebreide analyse.
Het internet werd ooit gezien als een plek waar publiek debat in optima forma zou plaatsvinden. Iedereen recht op een stem en een mening. Maar het publieke debat is door private bedrijven in een verdienmodel veranderd, betoogt Seije Slager in dit essay in Trouw.
In het gesprek over cancel culture komt steevast de vrijheid van meningsuiting ter sprake. Iets of iemand 'cancellen' druist in tegen de vrijheid van meningsuiting, zo is het argument. Maar de roep ontstaat soms dat die vrijheid van meningsuiting niet voor iedereen moet gelden. Hoe om te gaan met tegenspraak? Voormalig Volkskrant-journalist Sybren Kooistra schreef er dit opiniestuk over.
Sowieso is het een misvatting dat iedereen in het publieke debat evenveel recht heeft om gehoord te worden, schreef Sander Schimmelpenninck in een column in de Volkskrant. "Het recht op een mening wordt vooral gepropageerd door lieden die juist helemaal niet geïnteresserd zijn in andermans mening." Lees de veelbesproken column.
De column van Schimmelpenninck zorgde ervoor dat de haren van columnist Arie Elshout, collega van Schimmelpenninck bij dezelfde krant, overeind gingen staan. Hij zag juist allerlei principiële en praktische bezwaren. Elshout pleit voor het houden van vertrouwen in het oordeelsvermogen van burgers. "Probeer de democratie niet te redden door haar te vernietigen."
In het gesprek gaat het ook over de historie van de cancel culture. Black Twitter wordt genoemd als oorsprong van de term. Maar hoe zit dat precies? Wat verstaan we onder Black Twitter? The Guardian schreef eind 2019 een uitgebreide toelichting.
Meer van dit seizoen
Onzichtbare beïnvloeding
In de eerste aflevering van het tiende seizoen van Het Filosofisch Kwintet, onderzoeken we manipulatie van de werkelijkheid. Samen met haar vier gasten spreekt presentator Clairy Polak over macht, propaganda en misinformatie. Wanneer gaat een duwtje in de goede richting over in kwaadwillige manipulatie? Maakt het uit wie er aan de knoppen draait? Hoe kwetsbaar is ons brein voor onzichtbare beïnvloeding? En hoe weten we wie we kunnen vertrouwen?
Politiek
In de tweede aflevering van het tiende seizoen van Het Filosofisch Kwintet, onderzoeken we manipulatie in de politiek. Kun je wel politiek bedrijven zonder vuile handen te maken? Heiligt het doel de middelen? Wie heeft eigenlijk macht, de kiezer of de politicus? Samen met haar vier gasten spreekt presentator Clairy Polak over leugens en bedrog, de rol van media binnen de politiek, en hoe digitale technologie de politiek verandert.
Commercie
In aflevering drie van Het Filosofisch Kwintet onderzoekt presentator Clairy Polak met haar vier gasten hoe manipulatie door commerciële bedrijven ons leven beïnvloedt. Shell dat met een sticker op hun vrachtwagens zegt CO2-neutraal te rijden, of vakantiereizen die coronaproof zouden zijn. Bedrijven proberen ons doorlopend te beïnvloeden.
Wetenschap
In aflevering vier van Het Filosofisch Kwintet onderzoekt presentator Clairy Polak de rol van de wetenschap in een wereld vol manipulatie. Wordt de wetenschap gemanipuleerd door overheid en bedrijfsleven of manipuleert de wetenschap zelf? Of is de wetenschap juist de onafhankelijke keurmeester die ons behoedt voor manipulatie?
Baas over eigen leven?
In de laatste aflevering van het tiende seizoen van Het Filosofisch Kwintet onderzoekt presentator Clairy Polak met haar vier gasten hoe manipulatie ons persoonlijke leven binnendringt en of we ons nog aan deze manipulatie kunnen onttrekken.