Waarom willen we dat onze verlangens worden afgestraft? In het verlengde hiervan: verklaar het succes van Vijftig tinten grijs.

Vraag en verzoek, van respectievelijk Joost Baars en Rutger H. Cornets de Groot, maken deel uit van een flinke discussie bij Gawie Weet Raad op Facebook. Onderwerp: het fenomenale succes van de nieuwe film gebaseerd op E.L. James’ erotische romantrilogie over een jonge vrouw die een sadomasochistische relatie krijgt met een aantrekkelijke zakenman.

Om mee te beginnen: dat laatste representeert het totaal van mijn kennis over Vijftig tinten grijs. Tot zover het ‘verklaren’ van Vijftig Tinten. Wat betreft de vraag over het afstraffen van verlangens, kennelijk de kern van James’ romans: die valt wél te beantwoorden.

Op dezelfde dag waarop het nieuws bekend werd dat de Vijftig Tinten-kaskraker de wereld verovert, zag ik een film waarin een man kapot van verdriet tegenover zijn vrouw opbiecht: ik ben het slachtoffer van mijn eigen driften.

Een van de geheimen die hij opbiecht — meer tegenover de kijker dan tegenover zijn vrouw die blijkbaar van alles afweet — is dat hij meerdere malen ontrouw is geweest.

Even terug. Gezinnetje op skivakantie. Tomas en Ebba en hun twee kinderen van een jaar of tien. Alle vier zijn ze bloedmooi en te oordelen naar de glimlachten wanneer ze op de piste worden gefotografeerd, zijn ze dolgelukkig in de sneeuw.

Maar ’s avonds wanneer iedereen binnen is en de bergen er stil bij liggen komen de eerste tekenen dat er duistere krachten aan het werk zijn. Harde knallen verstoren de rust; het lijkt net oorlog. Het gaat om een techniek waarbij je met geluid lawines op gang brengt, zodat de vakantiegangers overdag veilig kunnen skiën.

Maar de volgende dag begint de ellende.

Waarschuwing: plot-spoilers volgen. De film is Ruben Ostlund Force Majeure.

Tomas en Ebba lunchen met hun kinderen op een terras. Op de achtergrond, de berg. Opeens rolt er een lawine naar beneden, richting terras. Wanneer de sneeuwmassa akelig dichtbij komt, breekt de paniek los. Tomas houdt het niet meer; hij neemt de benen. En laat vrouw en kinderen aan hun lot over.

Het loopt goed af, maar Tomas en Ebba snappen niet wat er is gebeurd. Eerst zwijgen ze allebei, maar tijdens een diner met vrienden begint Ebba er toch over. Ze vindt die hele toestand maar hilarisch, maar dan neemt de shock over de lafheid van haar man toe.

Wanneer ze alleen zijn, breekt Tomas. ‘Ik ben een slachtoffer van mijn eigen driften,’ zegt hij huilend. Hij werkt teveel; hij is een slechte vader (speelt vals tijdens spelletjes met zijn kinderen); hij is ontrouw geweest (wat hij vermoedelijk eerder al had opgebiecht aan Ebba). En nu ook nog: een lafaard.

Tomas is een man gegijzeld door driften. Gevolg: schaamte, en een behoefte daarvoor boete te doen.

De focus verschuift naar Ebba, naar háár verborgen driften: aan een promiscue vriendin vraagt ze of het mogelijk is gelukkig gehuwd te zijn én meerdere sekspartners te hebben.

Ik zal het einde van het verhaal niet helemaal verklappen, maar Ebba komt in een soortgelijke situatie terecht als die van Tomas tijdens de lawine. Haar reactie is dezelfde: ze kiest voor zichzelf, ze kán niet anders.

Wat er verder gebeurt, zien we niet. Maar ik denk dat Tomas en Ebba het gewoon redden. Ze hebben hun eigen menselijkheid ontdekt in het mysterieuze krachtenveld van het witte natuurgeweld.

Force Majeure (Zweedse titel: Turist) is nu te zien in de bioscoop.