God is voor een groot deel verdwenen uit de moderne maatschappij. Volgens sociaal-psycholoog Hans Boutellier is het zaak om 'elkaar te blijven aanspreken'. Het doet Gawie Keyser denken aan geloof in honkbal en 'Field of dreams'.

De secularisering in Nederland heeft niet geleid tot algeheel atheïsme, maar vormt een conditie waaronder ieder zijn eigen God kan kiezen en waarin hij ook zelf god mag zijn.

Dat zegt sociaal-psycholoog Hans Boutellier in De Groene Amsterdammer in een interview naar aanleiding van zijn nieuwe boek, ‘Het seculiere experiment: Hoe we van God los gingen samenleven’.

Drijfzand
Hij vervolgt: ‘Dat is natuurlijk ongelooflijk, maar niet onproblematisch. Want we kunnen er maar moeilijk gezamenlijk richting aan geven. Zonder opvattingen sta je op drijfzand.’

Boutellier zoekt naar iets gemeenschappelijks, naar ‘momenten en situaties waarin een gezamenlijk gevoel ontstaat dat er iets is wat ons overstijgt, zonder dat het meteen een permanent verhaal is waar iedereen zich in moet vinden’.

Verder: ’Een gedeeld gevoel van vervuld zijn. Dat kan van alles zijn: muziek of de natuur, soms op grote schaal.’

‘If you build it, he will come.’ Dat zijn geluisterde woorden vanuit de hemel die boer Ray Kinsella hoort terwijl hij in zijn maïsveld in Iowa staat. ‘Het’ blijkt een honkbalveld te moeten zijn, gebouwd op zijn boerderij, ‘hij’ is Shoeless Joe Jackson, beroemde speler van de Chicago White Sox.

Geloof in honkbal
‘Field of Dreams’ is een film van Phil Alden Robinson uit 1989. Het gaat over het christelijke geloof. Maar meer nog is het een parabel over de wijze waarop geloof een gemeenschap kan binden, zodat een ‘een gezamenlijk gevoel ontstaat dat er iets is wat ons overstijgt’, om met Boutellier te spreken.

Dat ‘iets’ is in Robinsons verhaal niet alleen geloof in God of de hemel. Het is vooral: geloof in honkbal.

Wanneer Ray inderdaad de helft van zijn boerderij kapot maakt om het veld te bouwen, dreigt hij alles kwijt te raken. Het probleem is dat alleen Ray en zijn vrouw en dochtertje het veld kunnen zien met daarop de White Sox die vrolijk aan het spelen zijn. Hoe kan het ook anders: de spelers zijn inmiddels allemaal overleden.

Iets
De reden waarom niet iedereen kan ‘zien’ is niet alleen het element twijfel. Het gaat er ook om dat de gemeenschap haar geloof in honkbal als pijler van een gezamenlijk bewustzijn kwijt is geraakt. Gevolg: een gemeenschap zonder opvattingen, één die zich op drijfzand bevindt.

‘Field of Dream’ gaat over geloof, in ‘iets’, in het irrationele, zo goed en zo kwaad als dat gaat. Als individu is het al moeilijk in het ongrijpbare te geloven, als gemeenschap blijkt het een onmogelijke opgave, zeker wanneer de secularisering een feit is.

Gedeeld gevoel
Toch zijn er mogelijkheden. Ray krijgt nog een boodschap: ‘If you build it, they will come.’ ‘Zij’, dat zijn de mensen, de gemeenschap, die door de magie van het honkbalveld in het midden van nergens zich opeens herinneren dat ze een gedeeld verleden hebben. En dat de sport een spil is waarom het collectieve bewustzijn draait.

Aan het einde van het verhaal stromen de inwoners vanuit alle windstreken naar Rays boerderij om naar de White Sox op het magische honkbalveld te kijken. Dat kan iedereen inmiddels heel duidelijk zien — dat is wat Boutellier bedoelt met ‘een gedeeld gevoel van vervuld zijn’.

Zie voor verdere discussie over dit onderwerp de Facebook-pagina van Gawie Weet Raad.