Morele paniek volgt wanneer politici de controle over normen en waarden in een maatschappij verliezen of denken te verliezen. Maar wie bepaalt werkelijk waar de grenzen van immoraliteit liggen?

Deze vraag komt naar voren in reacties bij Gawie Weet Raad op Facebook op alweer een initiatief van SGP-leider Kees van der Staaij om de huwelijkse trouw veilig te stellen. Vlak voor de Provinciale Statenverkiezingen startte Van der Staaij namelijk een publiciteitscampagne tegen vreemdgaan.

Flirten: niet alleen voor singles
Die volgde op eerdere pogingen van de SGP om het publieke debat over monogamie te sturen, vermoedelijk als reactie op reclames van de datingsite secondlove.nl die mensen erop wijzen dat ‘flirten niet alleen voor singles’ is.

De website is opvallend uitdagend: ‘Schrijf je nu in voor een flirt, een date of voor het vreemdgaan!’ Wie dan in de huid van de leider van een christelijke partij kruipt kan zich helemaal voorstellen dat ‘paniek’ een logische reactie is.

Grenzen van immoraliteit
De Amerikaanse filmmaker Paul Schrader, bekend om onder meer scripts voor Martin Scorsese’s Taxi Driver (1976) en The Last Temptation of Christ (1988), onderzoekt in zijn eigen werk die grenzen van immoraliteit.

In Patty Hearst (1988) vertelt Schrader het waargebeurde verhaal van de kidnapping van het hoofdpersonage uit de titel, een jonge vrouw wier grootvader de mediamagnaat William Randolph Hearst was, over wie Orson Welles zijn beroemde film Citizen Kane maakte.

Hersenspoelen
Patty, een jonge student aan de Universiteit van Berkeley, wordt in 1974 gevangen genomen door leden van de radicale Symbionese Liberation Army. Dagenlang wordt ze in afzondering gehouden en met de dood bedreigd. Later blijkt dat haar kidnappers erop uit zijn haar te hersenspoelen. Dat lukt. 

De film is merkwaardig om allerlei redenen, maar het meest curieuze aspect ervan is het innerlijke conflict bij Patty.

Ogenschijnlijk volledig gehersenspoeld neemt ze deel aan gewelddadige rooftochten, waarbij ze de trekker van haar geweer naar hartenlust overhaalt. Ook schuwt ze de sfeer van losse zeden in de groep niet; iedereen gaat met iedereen naar bed en niemand die zich hierover zorgen maakt.

De plotselinge vrijheid brengt haar morele kompas in de war: wat ze nu meemaakt staat lijnrecht tegenover de traditionele waarden van het gezin waarin ze is opgegroeid.

Opvoeding
De vraag rijst: is die opvoeding dan zo relevant of effectief wanneer iemand als Patty onder de invloed van immorele figuren om haar heen binnen een paar dagen haast een andere persoonlijkheid krijgt?

Morele paniek maakt zich meester van haar familie, maar ook van het hele land dat haar kidnapping ademloos volgt. Na haar arrestatie krijgt ze een gevangenisstraf opgelegd. Begin 2000 ontvangt ze een presidentieel pardon van de Clinton-regering.

Invloed van buitenaf
Toen Schrader jaren later werd gevraagd of Patty naar zijn gevoel werkelijk uit vrije wil alles heeft gedaan wat God verboden heeft, antwoordde hij dat hij het nog steeds niet weet.

Vaststaat dat hij met zijn film aantoont hoezeer invloeden van buitenaf persoonlijke grenzen kunnen verleggen, ongeacht zoiets als een goede opvoeding.