Filmmuseum EYE vertoont tot 9 september het lang verwachte Woody Allen-retrospectief. Gawie Weet Raad focust in de komende weken op wijsheden over het leven en de wereld zoals verbeeld in het omvangrijke oeuvre van deze cineast.

Enerzijds is dat een hachelijke onderneming. Immers, voor wie het leven niet meer ziet zitten is Woody met al zijn neuroses over leven en dood en seksualiteit en liefde misschien niet de meest geschikte raadgever.

Geluk
Anderzijds vormen zijn films ontegenzeggelijk een collage van bespiegelingen over vragen en dilemma’s waarmee iedereen zit. Dat blijkt eens temeer uit een artikel dat het blad ‘Esquire’ publiceerde onder de titel ‘Woody Allen: What I’ve learned’.

Een greep: ‘Als je met een talent bent geboren, dan is het niet goed je te gedragen alsof dat een prestatie is.’ Of: ‘Hoe je het ook wendt of keert, je bent uitgeleverd aan de werking van het geluk.’

Irrational Man
Vooral dat laatste — de rol van toeval in het leven — vormt de kern van veel van zijn films.

In zijn nieuwste, ‘Irrational Man’, is filosofieprofessor Abe Lucas (Joaquin Phoenix) in een diepe depressie over de afwezigheid van iedere vorm van zin of logica of ordening in het leven. Dan ontmoet hij de bloedmooie studente Jill (Emma Stone). Dat niet alleen, wanneer hij per toeval in een restaurant een gesprek afluistert, krijgt er een ‘briljant plan’ vorm in zijn hoofd. Maar door dat in werking te zetten, tart hij het lot.

Een van de vele mooie dingen in deze film is de lichamelijke én geestelijke impotentie van Abe, ingegeven door zijn ‘inzicht’ dat de filosofie leeg en daardoor totaal ongeschikt is voor gebruik in het dagelijks leven.

Analyse
De vraag of dit inderdaad het geval is, daar biedt ‘Irrational Man’ een behoorlijk origineel antwoord op. Maar meer over deze film wanneer hij in augustus in de bioscoop komt.

Wat Woody Allen ons te vertellen heeft is fascinerend, omdat hij zijn leven lang film, literatuur en filosofie als vormen van therapie heeft gezien. Of misschien is ‘analyse’ een beter woord.

Harry
Feit is dat fictie een reddingsboei voor hem is, zoals blijkt in Deconstructing Harry (1997) wanneer de hoofdpersoon, een schrijver genaamd Harry, zijn leven in ogenschouw neemt: ‘All people know the same truth: our lives consist of how we choose to distort it. Only his writing was calm, his writing which had saved his life.’

Zin van het leven
Als personage en als maker zoekt Allen naar de zin van het leven. En wij met hem. Zicht op een antwoord of op beterschap — dingen die je met ‘therapie’ associeert — is er zelden. Het gaat om het proces van het onderzoek — en om het plezier dat hieraan valt te ontlenen.

Tenslotte, een laatste Woody-wijsheid ter inspiratie: het leven is een en al eenzaamheid en ellende en lijden en ongeluk — en het gaat allemaal jammer genoeg veel te snel voorbij.

Voor al uw vragen of statements of dilemma’s — waarmee Woody tenminste in principe raad zou kunnen weten — kunt u zich wenden tot ‘Gawie Weet Raad’ op Facebook en Twitter. Of via e-mail: gawie.keyser@human.nl.