36 inspirerende vrouwen

Op Internationale Vrouwendag wordt aandacht gevraagd voor thema’s als huiselijk geweld en economische zelfstandigheid van vrouwen. Over de hele wereld worden activiteiten georganiseerd om emancipatie en participatie van vrouwen te stimuleren. 

HUMAN vindt dit belangrijk. Daarom hebben we onze beste films en verhalen, met en over sterke en inspirerende vrouwen voor je geselecteerd, in willekeurige volgorde.

#1. Het F-woord

In Het F-woord onderzoekt HUMAN de gelaagdheid van de vierde golf feministen. Want welke strijd wordt in 2020 geleverd om gehoord te worden? Waar wordt om gestreden en waarom? En hoe kun je op jouw manier feminist zijn?

#2. Valerie Bisscheroux

"Geloven in gelijkwaardigheid tussen mensen." Dat is wat feminisme voor regisseur Valerie Bisscheroux is. Bisscheroux regisseerde de docu-serie Het F-woord. We spraken Bisscheroux over het project.

#3. Cathelijne Blok

Cathelijne Blok is één van de mensen die we in Het F-woord voorbij zien komen. Ze is kunsthistorica en oprichter van het feministisch kunstcollectief The TittyMag. We spraken haar over intersectioneel feminisme, over hoe ze de coronacrisis ervaart en ze raadt hét boek aan dat je in deze tijd moet lezen: Drakendochter van Clarice Gargard.

#4. Ayla Satijn

In Het F-woord gaat het ook over intersectionaliteit. Alleen focussen op het vrouw-zijn van iemand is beperkt; iemand is namelijk meer dan alleen vrouw. Denk ook aspecten als seksuele gerichtheid, of genderidentiteit. Ayla Satijn, ook te zien in Het F-woord, is naast vrouw, queer en Turks. En ze is trots. We spraken Satijn over een nieuwe film die ze hierover maakt.

#5. Anja Meulenbelt

Het F-woord gaat over de vierde golf feminisme. Met Anja Meulenbelt - vooraanstaand feminist uit de tweede golf - reflecteren we op de serie, en op de ontwikkeling van feminisme in Nederland. Wat gaat goed, wat kan beter?

#6. Milou Deelen

Milou Deelen, feminist anno nu, werd bekend met haar video tegen slutshaming. In de afgelopen jaren werd ze zich bewust van allerlei vooroordelen die vrouwen over elkaar hebben. Samen met journalist Daan Borrel schreef ze er het boek Krabben over. Onze jongerenredactie bij 3FM sprak met haar over dit fenomeen.

#7. Amade M'Charek

Amade M'charek, hoogleraar antropologie van de wetenschap, keek met afschuw naar hoe George Floyd onder de knie van agent Derek C. bezweek. HUMAN sprak met haar over institutioneel racisme. 

M'charek was ook te gast bij de podcast van Brainwash. Ras is een besmet begrip geworden. Maar juist omdat wetenschappers zich er niet aan willen branden, sijpelen raciale denkbeelden wetenschap en samenleving binnen. Om die reden houdt hoogleraar antropologie van de wetenschap Amade M'charek zich er wél mee bezig.

#8. Mardjan Seighali

Mardjan Seighali vluchtte voor het gewelddadige regime van Iran in 1990. Dertig jaar later is ze de nieuwe voorzitter van het Humanistisch Verbond. Deze organisatie viert in 2021 dat het al 75 jaar strijdt voor keuzevrijheid en gelijkwaardigheid. Een strijd waar Seighali in Iran in de gevangenis voor werd gemarteld.

#9. Simone Zeefuik

Ons interviewverzoek na de dood van George Floyd kwam voor schrijver Simone Zeefuik niet als verrassing. “We weten dat als zoiets plaatsvindt onze inbox overvol raakt en onze telefoon gaat rinkelen. Ik kan me niet herinneren dat journalisten van grote kranten of talkshowredacteurs me vroegen om te praten over een leuke film die uitkwam." Met Zeefuik spreken we over institutioneel racisme.

#10. Hedy d'Ancona

Ze zal als eerste toegeven dat de ergste achterstanden van vroeger inmiddels zijn ingelopen. Maar, zegt Hedy d'Ancona, ze windt zich nog dagelijks op over de financiële afhankelijkheid van vrouwen. "Het wordt tijd voor een herintroductie van de Emancipatieraad."

#11. Lisette Ma Neza

Lisette Ma Neza is slam poet en muzikant. Ze is afkomstig uit Nederland, maar woont ondertussen in Brussel, waar ze film studeert. Als reactie op de dood van George Floyd voelde woordkunstenaar Lisette Ma Neza de drang om een Spoken Word Sessie te schrijven, getiteld I Can't Breathe.

#12. Adelheid Roosen

Adelheid Roosen en Hugo Borst maakten de gevolgen van dementie van dichtbij mee: ze waren beide mantelzorger voor hun moeders die met dementie leefden. In Thuis op Zuid zetten ze hun strijd voor betere zorg door. Met Adelheid (en Hugo) gingen we over de nieuwe serie in gesprek. 

#13. Liesbeth Zegveld

Op 5 mei 2020 vierden we 75 jaar bevrijding. Het is een goed moment om stil te staan bij wat vrijheid vandaag de dag betekent. Dat gebeurt onder meer door de jaarlijkse Vrijheidscolleges, die dieper op het thema ingaan. Advocaat Liesbeth Zegveld gaf zo'n college. Zegveld is gespecialiseerd in mensenrechtenschendingen en buigt zich over zaken als compensatie voor oorlogsslachtoffers. 

#14. Jacqueline Parlevliet

Al meer dan vijf jaar woedt er een burgeroorlog in Jemen, waardoor veel mensen op de vlucht zijn in het land. De komst van het coronavirus, maakt de situatie nog schrijnender. Jacqueline Parlevliet, hoofd van de afdeling bescherming van UNHCR in Jemen, vertelt hoe haar organisatie moeilijke beslissingen moet nemen over hoe ze de meest kwetsbare mensen kunnen helpen

#15. Naomi van der Linden

Voor theatermaker en actrice Naomi van der Linden was het lifechanging om de rol van Celie in musical The Color Purple te spelen. Om avond na avond als zwarte vrouw tegenover een grotendeels wit publiek te zingen: "Ik ben mooi, en ik ben hier." Simpele woorden, maar met grote kracht. Johan Fretz sprak met haar voor de podcast van Brainwash.

#16. Madeleijn van den Nieuwenhuizen

Naast onderzoeker in de rechtsgeschiedenis is Madeleijn van den Nieuwenhuizen een fervent mediacriticus. Op haar populaire Instagramaccount Zeikschrift wijst ze haar volgers vanuit haar woonplaats New York op Nederlandse mediamissers, stereotypering, misinformatie en diversiteitsvraagstukken.

HUMAN sprak aan het begin van de coronacrisis met haar, over wat haar opvalt in de media tijdens de coronacrisis. Later in 2020 mag ze aanschuiven bij Het Filosofisch Kwintet om in gesprek te gaan over hoe mensen elkaar online de mond proberen te snoeren. Wie of wat heeft dat recht, en waarom?

En als klap op de vuurpijl nodigde Brainwash haar uit om een Talk te geven over vrouwenrechten, en over parttime werken. Die Brainwash Talk wordt 9 mei 2021 uitgezonden op NPO 2, en is daarna terug te kijken op NPO Start.

#17. Dalilla Hermans

Hoe hard het er in het racismedebat aan toegaat, dat weet schrijfster Dalilla Hermans als geen ander. Ondanks het geschreeuw, ondanks de haat, blijft ze hoop houden, vertelt ze in een Brainwash Talk.

Ook Hermans was te gast bij Het Filosofisch Kwintet, en sprak met Madeleijn van den Nieuwenhuizen, Daan Roovers, Stephan Sanders en Clairy Polak over de cancel culture. Hermans sprak uit ervaring, en werd zelf regelmatig gecanceld.

#18. Rebecca Gomperts

Rebecca Gomperts, abortusarts voor Women on Waves, is door Time Magazine uitgeroepen tot een van de honderd meest invloedrijke vrouwen van de wereld, in 2020. Keuzevrijheid, ook rondom abortus, vinden we belangrijk bij HUMAN. Regelmatig wordt tegen die keuzevrijheid geprotesteerd rondom abortusklinieken. 

We zochten uit hoe dat gebeurt rondom de klinieken, en wat gemeenten daar nog eigenlijk aan doen. 

#19 en 20. Florentine en Bibi

Het coronavirus laat Florentine van Oorschot (28) niet koud. Daklozen zijn extra kwetsbaar voor het virus, dus als Ready2Helper bij het Rode Kruis hielp ze mee met de inrichting van een nieuw opvangcentrum, aan het begin van de coronacrisis. "Het zien van die honderd bedden in rijen in die gymzaal, dat maakt echt indruk. Dit werk moet iedereen een keer doen, het maakt zoveel los."

Ook Bibi Looijestijn (28) werkt als vrijwilliger bij het Rode Kruis, bij de hulplijn. Toen eind februari de coronacrisis op gang kwam, wilde ze iets betekenen voor de ander. Nu belt ze drie keer per week voor de Rode Kruis Hulplijn. "Het raakt me dat ouderen zich eenzaam voelen en geen hulp durven te vragen."

#21. Sama

Sama: 25 jaar, Palestijnse, vrouw, moslim. In haar woonplaats Ramallah voelt ze zich opgesloten. Het passeren van de grenscontroles en de muur naar Israël wordt steeds moeilijker. Maar ze heeft een ontsnappingsroute gevonden: dance. In deze 2Doc Kort zien we hoe het haar vergaat als internationaal vermaard dj.

#22. Marjolein Moorman

Als wethouder Onderwijs en Armoede in Amsterdam strijdt Marjolein Moorman voor gelijke kansen in het Nederlandse onderwijs. Door de coronacrisis is de noodzaak nu urgenter dan ooit. Om ongelijkheid aan te pakken moeten we volgens Moorman ook ons idee over onderwijs herzien. "We moeten onszelf fundamenteel de vraag stellen of dit de samenleving is die we willen."

#23 en 24. Astrid en Jolanda

In Klassen, onze docu-serie over de strijd voor gelijke kansen in het onderwijs, zien we hoe Marjolein Moorman zich als bestuurder inzet voor kansengelijkheid. Maar ook juffen Jolanda en Astrid zetten zich in voor die kansengelijkheid. In Klassen konden we hen volgen. Na afloop van Klassen sprak HUMAN nog eens met ze.

#25. Laury Haytayan

Zes maanden nadat Laury Haytayan geboren werd, in 1975, begon de oorlog in Libanon. Vijftien jaar lang leefde ze in angst en was ze bang dat ze de dag niet zou overleven. Toen de oorlog eindigde, in 1990, bleef ze achter met vragen. Rondom Internationale Vrouwendag 2020 sprak HUMAN met de Libanese onafhankelijke politicus Laury Haytayan. 

#26. De Vrouwen van Venserpolder

Meli, Talita, Gilma en Maureen wonen in blok 10 in Venserpolder, Amsterdam-Zuidoost. Jarenlang is de binnentuin een no-go area. Door hun initiatief om moestuintjes aan te leggen, slagen ze erin de tuin nieuw leven in te blazen.

Sindsdien wordt door hen en mede-bewoonsters enthousiast in de aarde gewroet. Ze delen lief en leed en met het tuingereedschap in de hand gaan ze niet alleen hun eigen problemen te lijf, maar ook die van de buurt.

#27 en 28. Nazmiye en haar moeder Havva

Uitgangspunt voor deze veelbewogen en ontroerende documentaire is de voorstelling Niet meer zonder jou, waarin een vrijgevochten Nederlands-Turkse vrouw de confrontatie zoekt met haar moeder, een traditionele moslima.

Actrice Nazmiye Oral en haar moeder Havva vierden over de hele wereld triomfen; duizenden mensen bezochten de voorstelling. Maar niet de directe familie. Havva wilde niet dat zij wisten waar zij allemaal mee bezig was.

Nadat zoon Mehmet toestemming heeft gegeven gaat ze door de knieën: Niet meer zonder jou wordt bij haar thuis opgevoerd. Een gebeurtenis die alle verhoudingen op scherp stelt.

#29. Eén van de jongens

Martine Hulsman is een vrouw met een doel. Ze is humanistisch geestelijk verzorger in het leger. Op de kazerne in Oirschot, maar ook daarbuiten, is ze dag en nacht aanwezig om haar militairen bij te staan tijdens het werk, of bij persoonlijke problemen.

Ze voert gesprekken over spanningen op het thuisfront of het verwerken van ervaringen tijdens missies of conflicten met leidinggevenden. De documentaire laat zien hoe het Hulsman vergaat in deze mannelijke wereld.

#30. Kim Brand onder vrouwen in Zambia

Hoe kun je mannen behagen zonder jezelf kwijt te raken? En hoe bouw je een standvastige relatie op zonder daarbij de zin en lol van seks te verliezen? Het zijn vragen die documentairemaakster Kim Brand zichzelf vaak stelt.

In een dorp in Zambia gaat ze op zoek naar de antwoorden en levenslessen. Wat hebben de vrouwen in het Afrikaanse dorp te bieden aan een vrijgevochten, verwende maar ook onzekere westerse vrouw? 

#31. Sarah Harkink

In Huize Alexandra worden meisjes geplaatst met ernstige gedragsstoornissen. In deze documentaire zoekt regisseur Sarah Harkink oude vriendinnen op die samen met haar op de gesloten meisjesafdeling van de justitiële inrichting zaten.

Ze trekt schokkende conclusies. Het ontbrak vaak aan begeleiding, en behandeling was er nauwelijks. Harkink bezoekt een aantal van haar oud-behandelaars en vraagt ze hoe ze nu, na de sluiting van Huize Alexandra, tegen de inrichting aankijken.

#32. Josje

Josje werkt al jaren in de prostitutie en heeft hier vrijwillig voor gekozen. Ze vertelt haar verhaal aan studenten en scholieren. Haar doel: meer openheid rondom het beroep en minder vooroordelen. Tegelijkertijd waarschuwt ze voor de praktijken van loverboys. 

Er is een stelling die Josje graag wil bespreken: "Jongens zijn stoer en meisjes een hoer als zij meerdere seksuele partners hebben gehad." Help! Een Hoer in de Klas geeft een andere kijk op prostitutie.

#33. Jennifer Fox

Gedurende vijf jaar filmt de succesvolle New Yorkse documentairemaakster Jennifer Fox ingrijpende momenten in haar eigen leven en van de vrouwen die ze over de hele wereld ontmoet. Ze stelt zichzelf en hen de vraag: Wat betekent het om een vrije vrouw te zijn en hoe kan je dat je hele leven blijven?

Tot haar 42ste kiest Jennifer voor een vrij leven dat bestaat uit veel reizen en vooral geen binding met mannen. Tot ze tot de ontdekking komt dat ze zwanger is. 

#34. Dilovan

De twintigjarige Dilovan trekt erop uit om overlevenden, bevrijders, terugkerende vluchtelingen en muzikanten te interviewen. Haar uitzendingen vormen de rode draad bij de wederopbouw van de stad. Ook voor Dilovan zelf is het een manier om haar trauma’s te verwerken en een nieuw leven op te bouwen. In de studio neemt ze een audio-boodschap op voor het kind dat ze ooit hoopt te hebben.

In Radio Kobanî zien we de strijd, de gruwelijke beelden van het bergen van de lijken uit het puin, de heling van fysieke en mentale wonden en het opbloeien van de liefde. Het geeft een intiem, schokkend en poëtisch beeld van trauma’s en overlevingskunst.

#35. Mirella van Markus

Alle vanzelfsprekendheden in haar leven vielen weg, toen presentatrice Mirella van Markus verliefd werd op een vrouw. Van de Duitse filosoof Friedrich Nietzsche leerde ze haar onzekerheden te omarmen.

#36. Ameline Ansu

Waarom doen we zo moeilijk over de dood, vraagt schrijver en socioloog Ameline Ansu zich af na het overlijden van haar ouders. Ze kon geen boek vinden dat haar hielp, dus schreef ze er zelf één. Voor Van Harte Gecondoleerd sprak ze een jaar lang met leeftijdsgenoten over het verlies van ouders. Binnenkort vertelt Ansu haar verhaal in een Brainwash Talk.

Meer weten?

Onze vrienden van NPO Kennis maakten een grote collectie rondom vrouwenemancipatie. Je leest er waarom er nog geen mannenpil is, waarom feminisme nog altijd nodig is, wie Aletta Jacobs was, en waarom het belangrijk is om vrouwen in de politiek te hebben.