'Ik weet waar ik vandaan kom en waar ik naartoe wil'

Mano staat met een grote glimlach in zijn deuropening: "Hey, wat leuk dat je er bent! Ik moet nog even ontbijten. Wil je ook iets eten? En een gemberthee?" Hij loopt naar de keuken om een bakje havermout te maken. Hij woont aan de Herengracht in Amsterdam. Zes jaar geleden is hij hier komen wonen, nadat zijn eerste boek, De Belofte van Pisa, een bestseller werd.

De succesvolle roman gaat over de vijftienjarige Amsterdamse Samir. Op een dag doet hij een belofte aan zijn broer om naar een lyceum te gaan en zijn diploma te halen. Daar komt hij in een totaal nieuwe, elitaire wereld terecht. Thuis worstelt hij met een broer die in de criminaliteit zit, en ouders die analfabeet zijn. Het verhaal gaat over hoe hij zich hierin staande houdt en hoe deze werelden samenkomen. Het boek is gebaseerd op Mano's eigen leven, en werd verfilmd in 2019. Check de trailer hieronder.

Terug naar het gesprek. Mano vertelt dat hij alweer druk is met volgende projecten. Enthousiast zegt hij: "Ik ben nu samen met regisseur Robert Alberdingk Tijm een achtdelige serie aan het ontwikkelen die gebaseerd is op mijn tweede roman Bestsellerboy [over Mano's leven nadat zijn debuut verscheen, red.].

De filmrechten zijn verkocht aan CBS Studio's. Ik mag de helft van de afleveringen schrijven, superleuk! We laten onze fantasie helemaal de vrije loop, zo zitten er in de serie bijvoorbeeld personages die in het boek niet voorkomen. We willen in juni 2021 beginnen met draaien, maar ik houd mijn hart vast of dat gaat lukken vanwege Covid..."

Mano groeide op in een klein huisje in de Amsterdamse buurt De Pijp, samen met zijn drie oudere broers, oudere zus en jongere tweelingzussen. Hij omschrijf zichzelf als een lief, vrolijk en nieuwsgierig kind. "Ik heb een hele fijne jeugd gehad. Ik was vaak buiten en heb alle straathoekjes, pleintjes, bankjes en portiekjes van Amsterdam gezien. Daar luidde het credo ‘In de Pijp zijn we leip!’

"Thuis was het altijd druk. Er kwamen veel familie en vrienden over de vloer. We vertelden elkaar verhalen, keken films, luisterden rap en hiphop. De lyrics las ik altijd mee, want ik wilde weten wat rappers als 2Pac, Jay Z en Biggie in hun enthousiasme wilden vertellen.

"Op straat maakten we veel grappen en daar leerde ik ook voor mezelf opkomen. Niet dat ik een vechtersbaasje was, maar ik zag wel hoe het eraan toeging, hoe men praatte en zich gedroeg. Dat heeft ook mijn schrijven enorm gevormd." Het straatleven is dan ook een geliefd onderwerp geworden in Mano's boeken. 

Toen Mano klein was ging hij altijd met zijn vader mee naar de moskee. En op woensdag en in het weekend was hij te vinden in de koranschool. Dat voelde voor Mano als een verplichting. Tegen het einde van de basisschool ontdekte hij de bibliotheek, om de hoek van zijn huis. "Mijn klasgenootjes lazen allemaal horrorverhalen. Ik vond het veel boeiender om levensverhalen te lezen over dictators en machtsliefhebbers, ook al mocht ik die eigenlijk niet lezen van de leraren op school." Lachend vertelt hij: "Ik las bijvoorbeeld dat Saddam Husseins favoriete boek De Oude Man En De Zee is, van de Amerikaanse schrijver Ernest Hemingway, dus wilde ik ook boeken van hem lezen."

Na de basisschool opende zich een heel nieuwe wereld toen hij vwo ging doen op het Hervormd Lyceum Zuid. Ineens zat hij tussen de kakkers. Daarvoor zat hij op een school zonder witte kinderen. "Ik zat in een klas met allemaal rijkeluiskinderen, die uit een andere buurt kwamen en elkaar kenden." Hij werd gepest... Even valt het stil. "In het begin voelde ik me anders en kon ik moeilijk aarden. Die kinderen hadden alles wat ik niet had, zoals merkkleding. Dat was best wel… Nou ja, niet leuk." Thuis zweeg hij hierover. "Mijn ouders leefden in een totaal andere wereld. Ze zijn ouderwetser en houden zich vooral bezig met elkaar en familie."

Mano besloot om voor zichzelf op te komen en dat hielp. Hij kreeg steeds meer witte vrienden en vriendinnen, waar hij ook over de vloer kwam. Hij maakte kennis met de elitaire wereld en werd onder andere meegenomen naar het Concertgebouw. "Ik kreeg boeken aangereikt van ouders van vrienden en docenten, en keek films die daarop gebaseerd waren. Toen dacht ik voor het eerst: dit wil ik ook, boeken schrijven die verfilmd worden."

In diezelfde periode werd hij ook voor het eerst verliefd en ontdekte hij intimiteit en seksualiteit. "Bij mij thuis waren we hier totaal niet open over. Als er een seksscène op televisie kwam, werd er altijd snel weggezapt. Grappig hè?" Zelf schrijft hij graag heel expliciet over seks en is hij niet vies van een beetje provoceren. Met een ondeugende blik: "Veel schrijvers hebben daar moeite mee, maar ik vind het juist leuk."

Steeds vaker vroeg Mano zich af of er wel een God bestaat. Want hoe kan het dat de ouders van zijn nieuwe vrienden, die weliswaar varkensvlees eten en alcohol drinken, zo lief en open zijn, maar dan tóch naar de hel gaan, omdat ze niet geloven? Toen hij negentien werd, begon hij zijn worstelingen met zijn leefomgeving op te schrijven. "Ik was veel aan het sporten en werkte in een sushi-restaurant. Mijn vrije tijd besteedde ik aan het schrijven." Zijn ouders vertelde hij wel dat hij met een boek bezig was, maar ze wisten niet precies wat dat inhield. Zijn vader kan alleen Arabisch lezen en zijn moeder is analfabeet.

Mano komt meestal heel zelfverzekerd over, maar twijfels over het schrijven waren er natuurlijk heus wel.  "Op een gegeven moment wilde ik mijn laptop tegen de muur smijten. Ik dacht: wie wacht er nou op mijn verhaal? Ik twijfelde over wat ik moest opschrijven en was bang wat anderen ervan zouden vinden." Toch zette hij door en al snel kwam de realisatie dat hij vertrouwen in zichzelf moest hebben. "Ik keek mezelf aan in de spiegel en dacht: ik ga all the way óf ik kap ermee!" 

Mano was 22 jaar toen De Belofte Van Pisa uitkwam. Hij kreeg veel kritiek over zich heen, met name vanuit de Marokkaanse gemeenschap. Zijn eigen familie wilde hem niet meer zien en in zijn buurt werd hij uitgescholden voor verrader. Hij zou zijn afkomst hebben verloochend en het geloof compleet belachelijk hebben gemaakt. 

Mano zucht. "Die kritiek nam ik niet serieus, want ze wisten niet waar ze het over hadden. Ja, ik maak grappen over moslims, maar er bestaat ook zoiets als zelfspot. En de mensen die zo boos op me waren, gaf ik wel mooi een stem, in een overwegend witte literatuur. Uiteindelijk heb ik me er nooit door laten remmen. Van de Nederlandse schrijver Tommy Wieringa [o.a. van Joe Speedboot en De Heilige Rita, red.] leerde ik dat je als schrijver weerbaar moet zijn."

Het was een periode waar Mano doorheen moest. "Ik wil als schrijver verguisd en bejubeld worden. Ik wil niet iets schrijven dat rimpelloos voorbijgaat." Dat probeert Mano te bereiken door de boel te ontregelen. Toen columnist Sylvia Witteman bijvoorbeeld stelde dat zijn boek alleen maar zou zijn uitgegeven omdat hij 'een migrantenkind' is, verscheen er op de omslag van de 25e druk van zijn boek: 'Uitsluitend uitgegeven omdat Bouzamour een migrantenkind is.' En in de opening van zijn tweede boek Bestsellerboy staat: 'Voor mijn ouders, die niet kunnen lezen – godzijdank'. "In die zin zit alles, het is geestig, maar ook tragisch." Even kijkt hij in de spiegel en doet hij zijn kenmerkende kuif goed. "Alle kritiek heeft me uiteindelijk sterker gemaakt."

Inmiddels is de kritiek overgewaaid. Sterker nog, sommige mensen komen erop terug. "In die tijd was een Marokkaans meisje heel boos op me. Ze riep: 'Je beledigt de Marokkanen en verdient geld over onze ruggen!' Een paar jaar later schreef ze me op Facebook dat ze tóch mijn boek had gelezen en het helemaal begreep. Ze had hetzelfde ervaren als de hoofdpersoon. Ze schreef: 'Dankjewel en sorry dat ik je uitschold. PS. Ik draag geen hoofddoek meer." Lachend: "Dat hoeft nou ook weer niet, maar verder vond ik het leuk om te lezen.

"Ik ben heel blij met hoe het allemaal gegaan is. Inmiddels zijn er 28 drukken van mijn boek, en dan heb ik de buitenlandse uitgaves niet meegerekend. Een Arabische vertaling zou nog tof zijn. Maar het meest trots ben ik op het feit dat De Belofte Van Pisa op de Nederlandse literatuurlijst staat van veel middelbare scholen. Ik krijg soms berichten van scholieren, hoe vet is dat!?"

In Mano's huis hangt een poster met daarop in felgroene letters: You wanted fame, now fame wants you. Hij glundert. "Ik ben heel blij. De film heeft goede recensies gekregen en de hoofdpersoon van de film [Shahine El Hamus, red.] heeft onlangs een Gouden Kalf gewonnen." De laatste jaren spelen jongens met een migratieachtergrond steeds vaker de hoofdrol in Nederlandse films en winnen ze Gouden Kalveren, zoals Bilal Wahib en Oussama Ahammoud. "Dat is te gek! Maar belangrijker is dat ieder jong persoon moet doen wat hij wil, ondanks waar je vandaan komt."

"Nu ik ouder word, ben ik op een punt gekomen dat ik mijn cultuur heb omarmd. Dat komt ook door mijn vriendschappen en het praten over mijn ervaringen. Ik weet waar ik vandaan kom, wie ik ben en waar ik naartoe wil. Ik merk dat de straat- en Marokkaanse cultuur onderdeel zijn van mij, en zie dat als een verrijking. Daardoor ben ik de persoon geworden die ik nu ben. Mijn cultuur is een onuitputtelijke bron geworden voor mijn verhalen. 

"In de toekomst wil ik meer mooie boeken schrijven en films en series maken. Die zullen altijd blijven gaan over de grote stad, vriendschap, seks, liefde, wraak en cultuur clashes. Het zou leuk zijn als de nieuwe serie wordt opgepikt in het buitenland, maar ik zie wel waar we straks heen vliegen. Voorlopig blijf ik lekker in Amsterdam."