Chang: ‘Ik ben oprecht geïnteresseerd in jouw verhaal. Met of zonder camera.’
In 2024 maakte Chang zijn eerste reportage voor 'Metropolis' en inmiddels werkt hij alweer aan zijn vijfde reportage. Hij is een beetje een vreemde eend in de bijt tussen onze lokale correspondenten, want Chang groeide niet op in Hong Kong, maar in Tilburg. Toch ziet hij Hongkong écht als zijn thuis. Zijn familie komt ervandaan en eind 2014 verhuisde hij zelf (deels voor de liefde) naar de metropool, waar hij nu de helft van de tijd woont.
Als geen ander heeft Chang inzicht in wat Nederland en Hongkong verbindt en waarin we juist verschillen. Hij is opgegroeid met de twee verschillende culturen en dat maakt hem apart, legt hij lachend uit: "Mensen begrijpen mij heel vaak niet. Ik denk anders. Dat komt ook door mijn achtergrond. Ik ben Chinees en ook nog Brabants. Ik uit mij anders en heb andere humor."
Misschien extra goed dus dat ik vanuit Hilversum Chang interview om hem iets beter te proberen te begrijpen. En ook goed om Chang even in het zonnetje te zetten, want er zit misschien wel wat ‘Chinese bescheidenheid’ - zoals hij het zelf noemt - in hem: "Ik zou mijzelf nooit zomaar op de voorgrond zetten."
Zo ging het ook met zijn weg naar 'Metropolis'. Onze redacteuren vroegen aan Chang of hij misschien iemand kende in China of Hongkong die reportages voor 'Metropolis' zou willen maken. "In eerste instantie dacht ik niet aan mijzelf, maar mijn eindredacteur, zei: ‘Waarom jij niet?’ Toen pas ging ik er over nadenken en moed verzamelen en heb ik mijzelf ook voorgesteld." zegt Chang.
Westerse bril
Het item dat Chang in zijn korte tijd bij 'Metropolis' het meest is bijgebleven is een verhaal dat hij maakte voor de aflevering ‘Extreme omstandigheden’ over mensen die leven in ‘doodskistwoningen’. Dat zijn hele kleine kamertjes die vanwege de grote woningnood zijn gebouwd. Chang wist al wel langer af van het bestaan daarvan, maar het met eigen ogen zien is toch wel een ander verhaal: "Het was heel intens en ook wel verdrietig om te zien, want Hongkong staat vooral bekend om de technologie en snelheid. Alles is efficiënt en mensen verdienen veel, maar dit is ook de andere kant van Hongkong en die krijg je niet zo heel vaak te zien."
Hoe Chang met dit soort zwaardere onderwerpen omgaat? Perspectief is heel belangrijk voor hem: "Je bent misschien geneigd om met een westerse bril naar die woningen te kijken, terwijl de bewoners daar zelf eigenlijk helemaal niet mee bezig waren. Dit is gewoon hun leven. Dat vond ik wel even een shockerend moment. Ons perspectief is eigenlijk helemaal niet belangrijk, zij waren eigenlijk best oké met zichzelf. Natuurlijk willen zij ook groter wonen, maar ze waren niet depressief of zo. Helemaal niet zelfs."
Tijdens het filmen zelf kon Chang nog in de rol van maker blijven, maar achteraf bij het terugkijken voor de montage drong de zwaarte van het onderwerp binnen: "Toen ik terug ging kijken, voelde ik het pas. De editor waarmee ik samenwerkte zei toen ook: ‘oef, ik heb echt even een break nodig.'"
Schakelen
Niet altijd loopt het maken van een goed item even soepel. Zo wilde Chang een reportage maken over het fenomeen pitch a friend. Dit is een dating-evenement waarbij je vrienden voor jou een presentatie geven om andere singles in de zaal te overtuigen om met je op date te gaan. Tijdens het filmen van de reportage kwam de persoon waarmee Chang van tevoren afgesproken had ineens niet meer opdagen. "Ja, dat is echt flink balen. Het was een heel leuk verhaal en een super outgoing, outspoken persoon. Hij was ook cabaretier. Maar op de avond zelf hoorde ik van de organisator dat hij niet zou komen. Hij had mij niet eens zelf geappt." Gelukkig is Chang, die onder andere bij AT5 en 'De wereld draait door' heeft gewerkt, wel wat gewend. "Daar moest je gewoon altijd snel schakelen." En dus kijkt Chang naar wat er wél kan: gedurende het evenement zelf wist hij iemand te vinden die wél mee wilde doen.
Dat snelle schakelen zit trouwens ook wel in de Hongkongse cultuur volgens Chang: "In Hongkong draait het om snelheid. Hier in Nederland denk ik soms: nou we lullen echt te veel. De hele dag maar discussiëren. In diezelfde tijd heb ik in Hongkong al die beslissingen allang gemaakt. Dan hebben we het in Nederland nog over lagen en extra perspectief. Nee hoor, daar heb ik dan al drie items gemaakt. Het is echt een andere manier van werken."
Ook in Hongkong werkt Chang als programmamaker. Die verhalen gaan dan weer vooral over Nederland: "Omdat Nederland een van de gelukkigste landen is ter wereld. Dit jaar stonden we weer op de vijfde plek. Hongkong is juist de meest stressvolle en dure stad van de wereld. En dan is het heel leuk om dat met elkaar te vergelijken."
Chang kijkt graag naar wat de verschillende culturen kunnen leren van elkaar: "Bijvoorbeeld een huis kopen… Ja, hier staat de woningmarkt vast, maar vergeleken met Hongkong is dit nog niks. Wat kunnen we daarvan dan leren? Een woning is in Nederland vooral bedoeld om in te wonen. In Hongkong is het meer dan dat: het is je pensioen en een manier om je status te laten zien en wat je hebt bereikt. Terwijl dat in Nederland minder speelt. Maar ik vind het ook interessant als het gaat over thema’s zoals diversiteit, gelijkheid en duurzaamheid. Daar zijn ze in Hongkong niet mee bezig. Dan vind ik het leuk om te laten zien van ‘kijk in Nederland gebeurt dat zo’. En eigenlijk bedoel ik daarmee: als jij ooit ready bent kun je het misschien ook zo gaan doen."
Politiek
Programma’s maken in Hongkong is niet voor iedereen meer zo vanzelfsprekend. De persvrijheid in Hongkong gaat achteruit, maar daar merkt Chang zelf niet echt iets van. Hij hoort wel van collega-journalisten die last hebben van de toenemende censuur: "Sommigen zijn ook voor andere omroepen gaan werken, bijvoorbeeld in Singapore." Voor hemzelf zit het net iets anders: "Ik ben Chinees, maar ik woon daar pas 10 jaar. Dat is heel anders dan de échte locals die daar zijn geboren en opgegroeid. Zij ervaren de tegenslagen heel anders."
Hij maakt Chinese televisieprogramma’s over onderwerpen die de kijkers kunnen inspireren en aan het denken zetten zoals kunst, cultuur, diversiteit maar ook duurzaamheid in Nederland.
Over de Chinese politiek op tv heeft hij zich nooit uitgesproken. Dat liet hij over aan mensen met meer kennis van zaken: “Als ik word gevraagd naar iets politieks, dan zou ik toch een beetje antwoorden vanuit een westers perspectief. De mensen daar voelen de tegenslagen meer dan ik. Geen toekomstperspectief hebben, moeilijker om een huis te kopen, meer competitie op arbeidsmarkt. Ik vind het dan niet mijn taak om dat te doen. Ik ben daar niet de juiste persoon voor. Ik zit in een luxepositie want ik kan altijd terug naar Nederland.”
Toch ging Chang recentelijk de straat op (voor het televisieprogramma 'Bureau buitenland', van de VPRO) om mensen te interviewen over de internationale politiek. Daar schrokken de Hongkongers wel van: "Ik had mensen van tevoren niet gezegd dat mijn vragen over politiek zouden gaan… Ik heb het natuurlijk wel bij ze ingeleid zodat de mensen zich op hun gemak zouden voelen. Ik liet ze weten dat ik niet opzoek ben naar sensatie. Ik was niet van plan om ze in moeilijke posities te brengen. De insteek was: Laten we gewoon iets gezelligs maken en zeg gewoon wat je denkt. Dat deden ze dan ook."
Het leverde onverwachte reacties op: "Bij sommige mensen dacht je van ‘deze zal wel echt pro-China zijn’, maar dan bleek van niet. Of juist iemand waarvan ik dacht: jij zal wel pro-Hongkong zijn, waarbij de antwoorden juist heel pro-China waren. Ik werd daardoor verrast en dat vond ik ook heel mooi om te zien."
Cultuurverschillen
Bij zo’n interview is taal belangrijk legt Chang uit: ‘Met taal kan je sturen. Soms zit er in je bewoording al een oordeel. Dat probeer ik te vermijden. Ik zou bijvoorbeeld bij die doodskist-woning nooit de vraag stellen van: ‘Nou, in Nederland wonen wij zo groot. Als we naar jou kijken dan is dat wel erg hoe jij woont.' ‘Erg’ dat zou ik dus nooit gebruiken. Maar ik heb weleens andere presentatoren gehoord met zo’n aansturing. Dat vind ik unfair voor diegene. Misschien dat de Nederlandse kijkers wel zo denken, maar dat is niet cool voor degene die daarnaar moet luisteren. Ik heb weleens een programma gezien over China waar ze een jongen volgden die van het platteland naar Shanghai was verhuisd. Hij had daar een kamer gehuurd en toen vroeg de verslaggever ‘heb jij hiervoor jouw familie verlaten?’ Ik zou die vraag nooit hebben gesteld en dat komt omdat ik als Chinees weet hoe dat voor hem zal zijn. Ik ben juist trots op hem ‘Wat dapper van je.’ had ik misschien gezegd. Dat is een heel andere manier van vragen stellen, een andere insteek. Dat komt misschien door cultuur. Maar ik denk ook dat er een bepaald oordeel in die vraag zit. Dat zou ik niet doen."
Nog iets anders wat Chang gemerkt heeft als het op cultuurverschillen aankomt, is dat het helpt als hij naast Hongkongers in beeld gaat staan. Dat heeft volgens hem alles te maken met die ingebakken bescheidenheid: "Dat zit in onze cultuur. Van kinds af aan hebben wij geleerd doe maar normaal dan ben je al gek genoeg en je hoeft niet op de voorgrond te treden. Ook als kind, tot mijn 18de, moest ik gewoon mijn mond houden aan tafel als we aan het eten waren. Kinderen praten in Hongkong niet mee. Dat is heel anders dan in Nederland, want hier word je als kind juist gestimuleerd om je mening te uiten. Om samen te discussiëren. Bij ons was dat anders en daardoor zetten wij onszelf altijd een beetje op de achtergrond. Daarom vinden Hongkongers het eng om op camera te komen. En dan is het dus mijn taak om ze op hun gemak te stellen. Dan helpt het om naast mensen te staan en bijvoorbeeld samen te lachen. Je krijgt echt een andere dynamiek." Lachend zegt Chang: We hebben het geprobeerd achter de camera, maar dat werkte echt niet.
Mensen op hun gemak stellen en niet oordelen, daar draait het volgens Chang om als 'Metropolis'-correspondent: "Ik heb geen kwade bedoelingen, ik ben oprecht geïnteresseerd in jouw verhaal. Met of zonder camera. Ik zou nog steeds dezelfde vragen hebben gesteld."
En verhalen maken die ook voor degene waar het over gaat herkenbaar zijn, dat is zijn doel, geeft Chang op het einde nog mee.
Straks vertrekt hij weer naar Hongkong, zijn thuis. "Ik merk steeds vaker dat het moeilijk is om terug te gaan naar Nederland. Het is een beetje saai…. en koud en donker…. En niemand wil afspreken," zegt hij lachend.
Waar hij het meest naar uitkijkt straks weer terug in Hongkong? "Ja, eten. Daar begin ik mee." En zo volgt nog een heel gesprek over al het goede eten uit Hongkong en het misschien nog betere eten in China. Daarvoor moet je toch echt zelf die kant op, maar met Chang zijn reportages kom je gelukkig ook al heel dichtbij.