OMT-leden Kluytmans en Voss doen een stap terug in publieke coronadebat

Nog voor het moment dat het coronavirus eind februari definitief in Nederland opduikt, nestelt het onderwerp zich als vast thema in kranten, radioprogramma’s, actualiteitenrubrieken en talkshows. Kluytmans en Voss zijn lange tijd veel geziene gast in die media. Beiden vanuit de overtuiging dat het belangrijk is om het publiek van informatie te voorzien. Arts-microbioloog Jan Kluytmans: “Het is een groot beangstigend probleem waarin het belangrijk is om duiding te geven. Ik denk dat als je mensen goed uitlegt hoe het zit, ze het veel acceptabeler vinden om de maatregelen te volgen. Die voorlichtende rol verloor het steeds meer van de kritische discussie. Die moet ook zeker worden gevoerd, de vraag is alleen of je het ook altijd voor de camera moet doen.”

Naar mate de crisis langer duurt lijkt de dialoog steeds vaker ruimte te moeten maken voor discussie, en worden de werkwijze en adviezen van het Outbreak Management Team steeds vaker te eenzijdig bekritiseerd, zo signaleert Kluytmans. Volgens hem is de balans in die kritiek zoek: “Ik denk wel dat de media zich veel meer bewust moet zijn dat ze nu een andere verantwoordelijkheid hebben dan in normale tijden. Dat je zeer goed na moet denken over het uitbrengen van verwarrende berichten, het continue ter discussie stellen van beleid. Is dat terecht en draagt dat bij aan de oplossing? Voor een deel ondermijn je het vertrouwen, met name als je dan zegt dat fouten opzettelijk zijn gemaakt.”

Andreas Voss, hoogleraar infectiepreventie aan de Radboud Universiteit maakt zich ook zorgen over het debat: “Uit mijn ervaring in de infectiepreventie in ziekenhuizen de afgelopen 30 jaar zie ik dat als er te veel discussies zijn over de methoden of maatregelen, mensen het op een bepaald moment niet meer snappen. We hebben nu behoefte aan de acceptatie van de maatregelen, en daarin helpt het niet om dat permanent in het openbaar te bediscussiëren.”

Bijna negen maanden na het begin van de uitbraak schuiven nog steeds avond aan avond allerlei deskundigen aan om hun licht over de adviezen en maatregelen te laten gaan. Het verbaast Andreas Voss: “Ik heb inmiddels ongekend veel deskundigen gehoord die een plek hebben gekregen in de media, met allerlei uiteenlopende meningen. Maar ik hoor en zie weinig nieuws, of iets waarvan ik denk dat de mensen helpt om COVID-19 en de maatregelen beter te verstaan.”

Volgens Kluytmans is de nuance inmiddels zoek en draagt het debat nu vooral bij aan de polarisatie. “Ik probeer altijd de nuances te benoemen. Maar het wordt wel lastiger als je dan in publieke debatten komt waarin twee standpunten tegenover elkaar worden gezet. Dat is iets wat heel snel tot een verharding leidt van het ene standpunt versus het andere standpunt. Ik vraag me af of dat op dit moment bijdragend is.”

Andreas Voss, die begin dit jaar nog in debat ging met Maurice de Hond bij het televisieprogramma Op1, is inmiddels veel selectiever in mediatoezeggingen en gaat niet meer openbaar in debat. “In het begin maakte ik nog grapjes over 17 miljoen deskundigen, maar inmiddels lijkt dat echt het geval geworden. Rondom voetbal is dat nog leuk, maar als je een globale gezondheidscrisis hebt, zoals nu, moet dat op een bepaald moment gewoon stoppen." 

"Er is een grens bereikt. We moeten stoppen met de dagkoersen, zelfs met de weekkoersen, en het echt over een langere periode zien. Hoe het echt is gegaan en welk land en strategie het beste zijn geweest, weten we pas over een paar jaar. En tot die tijd niet meer die discussie over welke maatregel dan ook. Men mag mij bellen voor uitleg, maar ik ga niet meer in debat.”

Kluytmans gaat nog een stap verder, volgens hem is er in de media op dit moment zo weinig ruimte voor dialoog, dat hij heeft besloten zich er voorlopig volledig uit terug te trekken. “Ik vind het geen fijne manier meer van discussiëren. Ik wil alle discussies aangaan maar allemaal met een open mind, respect en de nuance die je nodig hebt als er allemaal dingen niet zo duidelijk zijn. En op dit moment is daar geen ruimte voor. Op dit moment vind ik het een gepolariseerd debat, ik ga me er ook uit terugtrekken. Ik doe gewoon even niet meer mee want dit is niet een normale manier om met elkaar van gedachten te wisselen. Ik ga gewoon mijn werk doen, op die manier lever ik de zinnigste bijdrage aan deze crisis. En ik denk dat het publieke debat zich echt even moet bezinnen wat we nou met elkaar willen bereiken.”