Waarheidsstrijders of Complotdenkers?

Welke complotten verspreiden ze en hoe proberen justitie en AIVD er grip op te krijgen?

Vincent Verweij
Ruben Altena

23 mei 2023

Inlichtingendienst AIVD trok vorige maand aan de bel. Volgens de dienst vormen complottheorieën over een ‘kwaadaardige elite’ een bedreiging voor de democratische rechtsorde. Argos Medialogica dook in de wereld van complotdenkers en de media die hen een podium bieden. Deze alternatieve media zijn sinds de coronacrisis aan een opmars bezig. Welke complotten verspreiden ze en hoe proberen justitie en AIVD er grip op te krijgen?

De Andere Krant en videokanalen als Blckbx, Café Weltschmerz en het Red Pill Journal vertellen verhalen die volgens hen 'in de reguliere media niet verteld worden'. Wie zitten er achter deze alternatieve media en hoe worden ze gefinancierd? Een verhaal over opruiing, antisemitisme en multimiljonairs.

Hieronder de aanvullende reactie van de oprichter van BLCKBX Flavio Pasquino op de antisemitische uitlatingen van Rypke Zeilmaker.

Citaat email Flavio Pasquino:

In de Medialogica uitzending van zondag 28 mei 2023 worden twee citaten van wetenschapsjournalist Rypke Zeilmaker getoond, die behoorlijk heftig zijn. In de uitzending is een deel van mijn (Flavio Pasquino) schriftelijke reactie getoond, die ontoereikend is. Ik wil verduidelijken dat ik en onze hele organisatie (blckbx) zich verre van antisemitisme wenst te houden en iedere vorm daarvan afkeurt. Wij hadden geen weet van deze uitingen en zijn er door verrast maar hebben dankzij jullie informatie kennis genomen van het feit dat Rypke veroordeeld is en zijn straf reeds heeft gehad. Daarmee is voor ons dan ook de kwestie afgewikkeld want de rechter heeft geoordeeld en iedereen verdiend een tweede kans. Wij zullen er dus verder geen consequenties aan verbinden en zien dit als een zaak die bij Rypke Zeilmaker zelf ligt en niets met blckbx van doen heeft. Hij is immers geen medewerker van ons.

Vragen en antwoorden bij ‘Waarheidstrijders of complotdenkers?’

Complotten bestaan toch?

Complotten bestaan zeker – dat is een feit. Maar er zijn ook vergaande samenzweringstheorieën waarvoor geen enkel overtuigend bewijs is. Over die complotten gaat onze uitzending.

Waarom kozen jullie voor dit onderwerp?

De zogenoemde alternatieve media zijn voor veel Nederlanders een belangrijke bron van informatie. Deze media hebben vaak een eigen kijk op de grote thema’s van deze tijd: de klimaatcrisis, de stikstofproblematiek, de coronapandemie, etc.

Omdat deze media ook regelmatig complottheorieën verspreiden, maakt dat hen bij uitstek interessant voor Medialogica, een programma over opinie- en beeldvorming.

Verspreiden jullie niet zelf complottheorieën door hier aandacht aan te besteden?

We voorzien de getoonde fragmenten en interviews van een kritische context, en benoemen ze expliciet als onbewezen complottheorie. We denken dat kijkers, mede daardoor, het verschil kunnen maken tussen feit en fictie.

Het bestaan van samenzweringstheorieën en de rol van de alternatieve media zijn een feit. Ze hebben een impact op onze samenleving en zijn daarom journalistiek relevant.

Jullie zijn kritisch op alternatieve media. Maar Nederland kent toch persvrijheid?

Zeker, en de strekking van de uitzending is zeker niet dat de alternatieve media beperkt moeten worden. Feit is wel dat journalistiek aan bepaalde eisen moet voldoen. Zo moeten feiten worden gecheckt en beschuldigingen worden onderbouwd. Daar kun je best een kritische discussie over voeren.

Medialogica is onderdeel van de NPO en wordt dus betaald door de overheid. Is dat de reden dat jullie de alternatieve media aanvallen?

Medialogica werkt onafhankelijk volgens de Leidraad van de Raad voor de Journalistiek en de code van Bordeaux. Er is geen enkele politieke of ambtelijke inmenging vanuit de overheid bij de keuze of uitwerking van de onderwerpen. Medialogica heeft tientallen afleveringen gemaakt waarin we kritisch waren op reguliere media, inclusief collega omroepen bij de NPO. Voor het eerst behandelen we de 'alternatieve media' en die behandelen we even kritisch.

sprekers

Flavio Pasquino

Blckbx

Max von Kreyfelt

Café Weltschmerz

Erik Akerboom

AIVD

Verdiep je verder

Tv-programma Verdieping

Hoe media om moeten gaan met QAnon

QAnon is uitgegroeid van een ‘spel’ in de krochten van het internet tot een beweging die ook Nederland bereikt. Journalisten worstelen met dilemma's. Hoeveel aandacht verdient de beweging? Maakt berichtgeving de aanhang juist niet groter? Media neigen aandacht te geven aan de meest luidruchtige stem, aldus digitaal antropoloog Whitney Phillips. "Als we die stemmen versterken ten koste van andere stemmen, geeft dat de verkeerde boodschap."

Meer:

Afleveringen Medialogica