Medialogica over transgenderzorg, de Chinese regering en het gedicht van Gorman

Bang voor Beijing

Lost in Translation

19 december, 22.05 uur op NPO 2

De 22-jarige Amanda Gorman bracht met haar spoken word-gedicht tijdens de inauguratie van Joe Biden mensen over de hele wereld in vervoering. Haar optreden wordt massaal gedeeld, en vergelijkingen met begaafde sprekers als John F. Kennedy en Martin Luther King worden gemaakt. Haar gedicht, ‘The Hill We Climb’, zou in Nederland bij uitgeverij Meulenhoff worden vertaald door schrijfster Marieke Lukas Rijneveld. Er ontstaat op sociale media meteen discussie over deze keuze en activist en Neerlandicus Janice Deul verwoordt in een opiniestuk in Volkskrant een gevoel dat leeft bij meerdere mensen: zou het niet voor de hand liggen als een zwarte spoken word-artiest Amanda Gorman zou vertalen? Nog geen dag later besluit Rijneveld de opdracht terug te geven. Hierop ontstaat er een verhit debat in heel Europa over wie wat mag vertalen en waarom. Medialogica onderzoekt hoe de emoties zo hoog konden oplopen en hoe dit gedicht van Amanda Gorman kon uitgroeien tot pamflet voor meer diversiteit in de literaire wereld.

‘We vonden het opvallend dat een gedicht, doorgaans toch geen onderwerp van brede publieke belangstelling, tot zo’n groot en hevig debat leidde. We ontdekten dat op allerlei plekken in Europa vergelijkbare vraagstukken als in Nederland speelden,’ zegt researcher Maud van de Reijt. ‘Wij hebben uitgezocht wat de gevolgen waren van dat debat in Nederland, voor Gorman vertalers en uitgevers in andere taalgebieden zoals Catalonië en Friesland.’ Zo vertelt de voormalig Catalaanse Gorman vertaler, Victor Obiols, wat het met hem deed dat hij van de opdracht werd gehaald omdat hij het verkeerde profiel had: man, oud en wit. Van de Reijt: ‘In de uitzending komen partijen aan het woord die nog niet eerder uitgebreid naar de gebeurtenissen van afgelopen winter terugkeken. Hun standpunt blijkt vaak genuanceerder te zijn dan door de media opgetekend. Bijzonder is verder dat Maaike Le Noble, directeur van uitgeverij Meulenhoff, voor het eerst terugblikt op de periode dat zij met haar keuze voor Rijneveld in het oog van de mediastorm kwam te staan. Samen met jonge uitgevers Loulou Drinkwaard en D’Avelonne van Dijk van Uitgeverij Wilde Haren vertelt ze openhartig over de samenwerking die ze aangingen, in de wens om het boekenvak meer divers te maken.’

© Sophia Twigt/Medialogica

© Medialogica/Maud van de Reijt

Strijd om Transgenderzorg

26 december, 21.47 uur op NPO 2

Afgelopen zomer protesteert de transgendergemeenschap tegen de problemen in de Nederlandse transgenderzorg. Transactivisten willen dat die zorg, om de problemen op te lossen, fundamenteel anders wordt ingericht. In media krijgen ze de ruimte om hun zorgen en grieven hierover te uiten. Maar voor mogelijke keerzijden of afwegingen binnen dit thema is volgens critici in de Nederlandse media te weinig ruimte. Maker Myrthe Buitenhuis besloot de transgenderzorg te onderzoeken naar aanleiding van een opiniestuk in het NRC Handelsblad: ‘We lazen in het voorjaar een stuk van mediasocioloog Peter Vasterman waarin hij schreef dat de journalistiek niet breed genoeg zou berichten over de transgenderzorg. Hij stelde dat in het buitenland veel meer een gesprek wordt gevoerd dan in Nederland. Daarnaast riep het opiniestuk veel reacties op. Zijn woorden werden veelvuldig transfoob genoemd. Wat was er precies aan de hand?’ 

Volgens transactivisten verspreiden media door aandacht te besteden aan die kritische vragen juist transhaat. In hoeverre betekent dit dat je er als journalist niet over moet publiceren? Of er geen onderzoek naar moet doen als wetenschapper? Medialogica duikt in het transgenderdossier en onderzoekt of er inderdaad meer speelt binnen de transgenderzorg dan we in de Nederlandse pers zien en horen. En of een open gesprek hierover eigenlijk wel mogelijk is.

In het Spoor van de Wolf

2 januari, 22.09 uur op NPO 2

Honderdvijftig jaar nadat hij verdreven werd, is het dier terug in de Nederlandse natuur. Maar dat niet iedereen daar blij mee is, blijkt uit de wolf die in oktober dood gevonden wordt bij Stroe. Doodgeschoten, zo laat sectie zien. Nordin Lasfar: ‘De wolf spreekt heel erg tot de verbeelding. Het is een symbool. Iedereen, afhankelijk van wie je spreekt, heeft zijn eigen verhaal. De wolf is tegelijkertijd ook vervlochten met cultuurhistorie en de beeldvorming die daarbij hoort. Niemand kan meer ‘blanco’ kijken naar de wolf, want ons beeld is bij voorbaat al gekleurd.’ Medialogica onderzoekt in deze laatste aflevering de strijd om de beeldvorming rondom de wolf, verteld aan de hand van een aantal beeldbepalende wolven die ons land binnenkwamen lopen.